Коммерциялық емес акционерлік қоғам

41 

 

 

Осыдан максималды шығындар уақытын алады 

 

                                                        

.                                                    (9.10) 

 

 

Іс  жүзінде  τ  шамасын  Т  уақытынан  алады,  өйткені  олардың  арасында 

белгілі тәуелділік бар. 

(9.7)  және  (9.10)  формулаларынан  байқалатыны,  τ  және  Т  жүктеме 

графигінің  өзгеру  сипатынан  тәуелді,  яғни  бұл  формулаларда  интеграл 

таңбасында тұрған S = f (t) функциясынан. t   Т  тәуелділігін табу үшін әртүрлі 

тұтынушылар үшін Т әртүрлі шамалары бар жүктеменің бір қатар графиктерін 

интегралдауға болады, соны осы графиктердің квадраттық қисықтарымен S = 

f  (t)  жасап,  сосын  (9.7)  және  (9.10)  формулаларын  пайдаланып,  cosφ  әртүрлі 

мәндері  үшін  τ  және  Т  тәуелділіктерін  орнатуға  болады.  Максималды 

шығындар  уақыты  тәсілімен  энергия  шығындарын  анықтау  нәтижелері    9.3 

суретінде қисықтар тобы түрінде берілген.  

 

 

9.3 сурет 

 

Есептің  тәртібі  келесі.  Қарастырылатын  желінің  активтік  кедергісін  R, 

максималды жүктемесін S

мах

,  cosφ

oр

  және  тұтынушылардың  осы  категориясы 

үшін  максималды  жүктемені  пайдалану  уақытын  біле  отырып  (9.3  сурет), 

тапсырылған  cosφ

oр 

және  белгілі  Т  үшін  максималды  шығындар  уақытын  τ 

табады. Сосын  электрэнергия шығындарын анықтайды: 

                   

                                          

.                                         (9.11) 

 

Егер  желінің  қарастырылатын  айланы  бойынша  қуат  әртүрлі 

тұтынушыларға берілетін  болса  Р

мах

,  Р

2мах

,  Р

3мах

  және  т.б.,  онда  шығындарды 

анықтағанда жеткізілетін энергияның қосынды шамасын ескеріп анықтайтын 

42 

 

максималды  жүктемені  пайдалану  уақытының  орташа  шамасын  қабылдау 

керек: 

        

               (9.12) 

 

 

Шың формалы графиктер үшін τ шамасы формуламен анықталады: 

 

 

                               

.                                            (9.13) 

 

 

10  Дәріс  №10.  Трансформаторлардағы  қуат  пен  энергияның 

шығындары 

 

Дәріс  мақсаты:  трансформаторлардағы  қуат  пен  энергияның 

шығындарын анықтау.  

 

Трансформатор  арқылы  қуаттың  шығындары  барлық  уақытта  оның 

орамдарының 

активтік 

және 

реактивтік 

кедергілеріндегі 

қуаттың 

шығындарымен  және  болаттың  магниттелуімен  байланысты.  Орамдарда 

пайда болатын  шығындар  оларда  өтетін  токтан  тәуелді.  Магниттеуге  кететін 

шығындар  берілген  кернеумен  анықталады  және  тұрақты  деп  қабылданып, 

бос жүріс шығындарына теңеледі. 

Екіорамды трансформаторларда қуаттың шығындары анықталады: 

                         

;                                  (10.1) 

                     

.                                    (10.2) 

 

U  кернеуі  белгісіз  жағдайларда  оны  трансформатордың  номиналды 

кернеуіне  теңейді,  трансформатордың  R

т

  және  X

т

  кедергілері  осы  кернеуге 

келтірілген. 

n  бірдей  трансформаторлар  қатар  жұмыс  істегенде  олардың  балама 

кедергісі n есе азаяды, ал магниттеуге кететін шығындар n есе көбейеді. 

 

                                        

,                                             (10.3) 

43 

 

                                             

.                                       (10.4) 

 

Қуат  шығындары  r

т

  және  х

т 

кедергілерін  алдын  ала  есептемей,  

трансформаторлардың  каталогтағы  параметрлері  бойынша  табылуы  мүмкін. 

Қысқа  тұйықтау  шығындары  ΔP

кз

   трансформатордың  номиналды  тогында 

анықталатын болғасын: 

 

 ал  кез  келген басқа токта орамдардағы активтік қуаттың шығындары: 

 

, 

онда келесі тәуелділік әділ 

                   

                                             

. 

 

Онда бір трансформаторда 

                                                            

,                                                (10.5) 

 

ал n бірдей трансформаторлардың қатар жұмысында: 

 

                                                      

.                                  (10.6) 

 

Реактивтік кедергінің мәнін қойып, (3.12) - ні  (3.35) - ке, алады: 

 

                          

.                                      (10.7) 

 

(10.7)  –  ден  байқалатыны,  S  =  S

ном

  болса,  қысқа  тұйықтау  кернеуі  U

к

 

трансформатордың  орамдарындағы  реактивтік  қуаттың  шығынына  тең,  ол 

трансформатордың номиналды қуатының үлесімен өрнектелген. 

Үшорамды трансформаторларда және автотрансформаторларда активтік 

қуаттың шығындары әр орамда қуаттың шығындарын қосумен анықталады:  

 

                        

,

                    (10.8)