30
ТІРЕК КӨЗІ
Көмекке мұқтаж мүгедек жандарға арналған материалдар жинағы
Психикалық саулық қызметінің үшінші буынының жұмыстарын психикалық саулық
Орталығының стационарлық бөлімшелері атқарып, дәрігерлік бақылауды, белсенді терапи-
яны қажет ететін, психикалық жағдайының өршуі мен декомпенсациясы бар науқастарды
тоқтату әрі тұрақтандыру емдеуін қамтамасыз ететін болады.
Реформалау нәтижесінде еліміздегі психиатрлардың тапшылығын толық «жою» жоспар-
ланып отыр, олардың дайындық сапасының деңгейін жақсарту, сондай-ақ пациенттер үшін
жоғарытиімді препараттарға және медикаментозды емес ем мен оңалту әдістемелерінде
қолжетімділікті толық қамтамасыз ету көзделген.
Психикалық бұзылыстары бар адамдарды дәрілік қамтамасыз ету ТМККК шеңберінде жүзеге
асырылады. Төменде амбулаториялық жағдайда науқастардың клиникалық ремиссиясын
сақтауға арналған дәрі-дәрмектердің тізімі келтірілген.
№
Препарат
Қысқаша сипаттама
1
Хлорпромазин, таблетка;
Типтілік нейролептиктер, жедел
жағдайларды емдеуде жоғары
тиімділігімен сипатталады. Бірақ
жанама әсерлерінің жиі орын алуы
себебінен антипсихотиктердің
жаңа өнімдерімен амбулаториялық
қолданыстан біртіндеп шеттетіліп
келеді
2
Левомепромазин, таблетка;
3
Трифлуоперазин, таблетка;
4
Галоперидол, таблетка; инъекция үшін
майлы ерітінді;
5
Клозапин, таблетка;
Типтілік емес антипсихотиктер –
олардың енгізілуі шизофренияны
емдеуде тиімділігін едәуір арттырған
заманға сай препараттар
6
Оланзапин, таблетка;
7
Амисульприд, таблетка; ішуге арналған
ерітінді;
8
Рисперидон, таблетка; бұлшықетке
енгізілетін әсері ұзартылған суспензия
дайынау үшін ұнтақ;
Амбулаторлық жағдайда емдеу
үшін әсері ұзартылған клиникалық
ремиссияны қолдау мақсатындағы,
сонымен бірге параллельді
уақытта әлеуметтік шараларды
атқаруға арналған типтілік емес
нейролептиктер
9
Палиперидон, таблетка, бұлшықетке
енгізілетін әсері ұзартылған суспензия
дайынау үшін ұнтақ;
10
Тригексифенидил, таблетка;
Типтілік антипсихотиктердің жанама
әсерлерінің корректоры
11
Диазепам, таблетка;
Транквилизатор – үрейлікке ұшыраған
ауруларды емдеу үшін
12
Амитриптилин таблетка;
Үлкен, ауыр және ауырлығы айқын
емес деп аталатын депрессияларды
емдеу үшін тағайындалатын
антидепрессанттар
13
Венлафаксин, таблетка, сонымен бірге
әсері ұзартылған;
Қазақстан Республикасындағы психикалық денсаулық қызметін реформалау туралы қысқаша ақпарат.
31
Қазіргі уақытта дамыған елдердің психикалық саулық қызметтері басты назарды
амбулаторлық емдеуге бет бұрған, себебі бұл бағыт, стационарлық көмекпен салыстырғанда
айтарлықтай арзан болуымен ғана емес, пациенттер үшін үлкен мүмкіндіктерінің болуында.
Науқастар, үйреншікті үй жағдайында бола отырып, қайта әлеуметтендіру мен бейімделу
үшін мол мүмкіндіктерге ие болады. ДДҰ деректері бойынша, шизофрениямен ауыра-
тын науқастардың 80% қабылдап отыруға тиісті таблеткаланған терапияны 1 жыл ішінде
доғарады, оның салдарынан госпитализацияның қайталануы, науқастың жағдайының нашар-
лауы, сырқаттың ауыршаңдығы үдеген және әлеуметтік проблеманың ушығуы орын алған.
Осы себептерге байланысты, амбулаторлық емдеу әдістері заманауи типтілік емес нейролеп-
тиктерге акцент жасайды, негізінен әсерлері ұзартылған препараттарды қолдануға акцент
жасалынуда. Бұл препараттар сирек енгізілетін болғандықтан пациенттерге күнделікті дәрі
қабылдатып мазасын қашырмайды, сөйте тұра емдеудің тиімділігін тұрақты деңгейде ұстап
тұрады, пациенттерді еңбекке, оқуға т.с.с баулуға мүмкіндік жасайды, бір мезетте қоғамдық
өмірге қатысуға жол ашып, тұрмыстық дербестігін нығайтады.
Есте сақтаған жөн, дәрімен ғана емдеу басты мақсат емес, керісінше, бұл тек қана клиникалық
жағдайын, пациенттің әлеуметтік мәртебесін жақсартуды қамтамасыз ететін құрал ғана.
Сондықтан да, науқастың алып жатқан емінен хабардар болуы психикалық бұзылыстарды
ұтымды емдеудегі қажетті фактор болып табылады. Дәрігерден препараттар жайлы ақпарат
сұрау қажет, плюсы мен минусын білу керек, сонда адам өзінің іс-әрекетін және әрі қарай
өмірін жоспарлау үшін емді саналы түрде қабылдайтын болады.
32
ТІРЕК КӨЗІ
Көмекке мұқтаж мүгедек жандарға арналған материалдар жинағы
Маманның пікірі
Психикалық бұзылыстары бар аурулардың
пайда болуы,мұндай адамдарды емдеу
және оңалтудың ерекшеліктері жайлы
Ирина Геннадьевна Ленская
жоғары санатты дәрігер, Республикалық
психикалық саулық ғылыми-практикалық
орталығындағы емдеу-кеңес беру комиссиясының
төраайымы
Ирина Геннадьевна (И.Г.):
Психикалық бұзылыстар
мен аурулардың пайда болу себептері өте күрделі тақырып. Себеп-салдарлық байланыста-
рын анықтауға болатын психикалық аурулар бар, бұл аурулар невротикалық бұзылыстардың
үлкен бөлігі болып табылады, яғни себептік-шартты аурулар, әдетте ситуациялық жағдайдың
әсерінен туындаған, қандай да бір стресстің салдары болып табылады.
Сондай-ақ, эндогендік деп аталатын аурулар тобы бар, олар үшін біздің олардың пайда болу
себептеріне қатысты барлық пайымдауларымыз көп жағдайда дәлелденбейді. Әрине, белгілі
бір гипотезалар, теориялар бар, қант диабетіне қатысты тұқымқуалаушылықтың да белгілі мәні
бар, құрсақішілік асқынулар және жүктілік кезіндегі әйелдегі проблемалар, босану кезіндегі
перинаталдық зиянды әсерлер, социумның теріс ықпалдары, есеюдің қатерлі кезеңі. Бірақ
мұның барлығы – жорамалдар. Әдеттегідей, дәл жауап жоқ. Мысалы, анализдердің айқын
көрсеткіші негізінде диагноз қоюға болатын мерез немесе туберкулез ауруларындағыдай
бізде басқа аурулар сияқты дәлдік маркер жоқ.
Бұл өз кезегінде диагностика мен емдеудегі қауіпті қиындықтарды түсіндіреді. Емдеу
этиопатогенетикалық сипатта емес, яғни біз аурудың пайда болу себебіне әрқашан ықпал
ете алмаймыз. Біз аурудың симптомдарын емдейміз. Дәрігер адамда аяқ астынан пайда
болған, айқын көрініп тұрған симптомды емдейді, олар оның мінез-құлқына деструктивті әсер
еткен, ал ол адам туыстары үшін оғаш мінезді болған симптомын емдейміз. Ауру неғұрлым
ерте басталса, ол соғұрлым «когнитивтік қабаттарға» әсер етеді, сондықтан ағымы ауыр.
Қайталап айтатын болсам, қазіргі кезде әлемдік ғылым маркерді байсалдылықпен іздеуде.
Бүгін біз симптомдарды бақылауды үйрендік, сөйтіп сезім қоры, эмоция, тиісті потенциалы
мен ресурстары болмаса да, біз ол адамға жалғыз өмірін барынша тиімді сүруге көмектесеміз.
Бұл жерде үлкен жауапкершілік социумға, адамның айналасындағыларға жүктеледі, олар
өз кезегінде оған барынша достық сарында болулары қажет, қоғамдастықтың міндеті –
психикалық бұзылыстары бар адамдардың әлеуметтік қызметін және белсенділігін ынта-
ландыру, көмектесу, олардың шынайы өмірге араласуын қамтамасыз ету. Біздің пациенттерді
емдеудегі жетістіктеріміз бен хал-жағдайымыз осы және басқа мәселелерге тәуелді.
Достарыңызбен бөлісу: | 
