Кіріспе зерттеу тақырыбының өзектілігі

Сөлекей (Гур., Маңғ.) – шалағай. Мына бала сөлекей екен .Түрікше сөлпүк ынжық, шалағай. Сусақ

жүктеу 2,58 Mb. бет 18/61 Дата 12.04.2023 өлшемі 2,58 Mb. #42126 түрі Құрамы

Навигация по данной странице:

• Сұқсұр
• Қодыраң
• Егін шаруашылығы мен өсімдіктер дүниесіне байланысты қолданылатын сөздер

Сөлекей (Гур., Маңғ.) – шалағай. Мына бала сөлекей екен .Түрікше сөлпүк ынжық, шалағай. Сусақ (Гур., Бақс.) – сусампаз, шөлге шыдамсыз. Кейбір сусақ адамдар болады. Түрікше сусамак шөлдеп, су ішкісі келу. Сұқсұр (Гур., Маңғ.) – жаман, тұрпайы. Сөздің сұқсұрын айтпашы. Өзбек тілінде сухсур келбетті, ажарлы деген мағынаны береді. Ақ көздену (Гур.: Шевч., Маңғ.) – алды-артын білмейтін даңғой. Ол ақ көзденіп барып, Каспий теңізіне түсіп еді, суға кете жаздады (Гур., Шевч.). Әзербайжанша «ағкөз» тұлғалы сөздің бірнеше мағынасы бар. Солардың ішінде қазақ тіліндегі мына ерекшеліктің тууына себепші болғаны мына екеуі деуге болады: 1) батылсыз, қорқақ; 2) жалқау. Аңқы (Гур., Есб.) – аңқау. Бейсенғали деген аңқы кісі. Дүние жүзіндегі көптеген тілдерде «аңқы» тұлғалы сөз «ашық ауыз» мағынасында қолданылады. Түркімендерде ангайх ашу, аңқаю, аңқиып қалу. Қодыраң (Гур., Маңғ.) – әңгүдік адам. Асанның қодыраң адам екенін біз ғана емес, бүкіл ауыл біледі. Абылаңқы (Орал., Жымп.) – сөзі көп,сөзуар адам. Ол жүрген абылаңқы адам. Ауызды (Маң., Гур.; Түрікм., Красн., Таш., Ашх.) – шешен, сөз тапқыш адам. Байбақты да ауызды билер көп болыпты (Түрікм., Таш.). Қашаған жасында ауызды жігіт болған деседі (Гур., Маң.). Әзербайжан тілінде ағызлы. Әми (Түрікм.: Ашх., Тедж., Мары.; Ақт., Ырғ.; Жам.,Сар., Шу.; Орал., Жән.; Маңғ.: Бейн., Ер.) – надан, қараңғы. Ертеде оқысақ та, әми қалпымыз да қалдық (Түрікм., Ашх.). Алым болып не болар, оқығанын жұтқан соң, әми болып жат болмас, естігенің тұтқан соң (Хал. өлеңі). Атам замандағы әмейі адамныі үйі сияқты...едені кір. Татарша өмми сауатсыз; өзбекше оми (й) сауатсыз, білімсіз надан, қарапайым, жұпыны. Бұл сөздің арғы төркіні әммие надан, сауатсыз деген сөзден шыққан. Егін шаруашылығы мен өсімдіктер дүниесіне байланысты қолданылатын сөздер: жүктеу 2,58 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз