Жоба орындаушысы

156 
 
жетекшіге  де  қатысы  бар  екенін  атап  көрсетеді.  Əр  ереже 
балалармен талқыланады. 
«Келісім шартты»:  
1.  Өзінің  позициясын  нақты  анықтауда  қатысудың  өз 
еркімен болуы: тапсырманы айтқың немесе орындағың келмесе 
–  оны  орындама,  бірақ  шартты  тыйым  салатын  белгінің 
көмегімен айтуыңа болады.  
2.  Дұрыс  немесе  дұрыс  емес  жауаптар  болмайды.  Сенің 
айтып отырған пікірің дұрыс жауап болып табылады.  
3.  Ақпараттарды  топтың  ішінен  шығармау.  Сабақтан  кейін 
талқыламау.  
4.  Өтірік айтпау (жай ғана үндемей қалуға болады). 
5.  Егер  де  өзі  сұрамаса  басқа  адамның  айтқан  ойын 
бағалауға  болмайды. «Келісім  шарттың»  барлық  тармақтары 
талқыланып  болған  соң,  жетекші  бұл  ережелерді  сақтауға 
«салтанатты 
түрде  уəде  беруге»  міндетті  жəне  мұны 
жасөспірімдерден де, талап етеді. Сосын осы ережелер жазылған 
плакатты  тақтаға  іледі  де  əрқайсысы  астына  қолын  қояды.  Осы 
плакат барлық сабақтарда қатысушылардың көз алдында болуы 
қажет.  Осыдан  кейін  сабақтың  басталу  салты  орындалады – 
жалпы  белгі  немесе  «келісім  шарттың»  қортындысын  еске 
салатын леп белгісі. 
 
1-жаттығу. «Визитка» 
Жүргізуші.  
Əр  адам  өзін  визиткадағы  мəліметтер  арқылы  өзін  басқа 
адам ретінде ұсына алады. 
Əр адамның өмірінде басшылыққа алатын бір ұраны неме-
се ережесі бар.  
5-7  минут  аралығында  ойланып  осы  сөзді  өз  визиткаңызға 
жазыңыз. 
Əркім өзінің жазуын оқиды. Барлық жағдайларда да жетек-
ші  эмоционалды  қолдау  көрсетеді.  Сосын  қысқа  талдау 
жүргізіледі: 
— жазбада негізінен не жайында айтылады; 
— өзіміз жайлы басқа адамдарға не айтқымыз келеді? 
Соңында  жетекші  өзінің  визиткасындағы  жазбаны  көрсе-
теді. 
 
81 
 
 
 
 
 

82 
 
 
 
 
 
155 
 
есептелген,  сондықтан  да  бағдарламада  педагог  балалармен 
жұмыс  жасауда  маман  ретінде  күштірек  болуы  үшін  психо-
логиялық-педагогикалық əдістер қолданылған. 
Мақсаты:  эго-сəйкестілікті  қалыптастыру  үрдісін  қолдау 
жəне оңтайландыру.  
Міндеттер:  
1.  Жасөспірімдердің  коммуникативті  мəдениетін  дамыта 
отырып, оларға қарым-қатынас жасау тəсілін үйрету.  
2.  Жанжал  жағдайларында  конструктивті  əрекет  жасай 
білуді қалыптастыру. 
3.  Қажетті  психологиялық  қорларды  жəне  құралдарды 
қамтамасыз ете отырып, өзін-өзі тəрбиелеу жəне өзін өзі дамыту 
уəждемесін қалыптастыру. 
Ескертпе:  сабақ  басталар  алдында  əр  жасөспіріммен  жеке 
кеңес  беру  жүргізіледі,  олардан  топтық  жұмыстан  не  күтетінін 
анықтайды.  Топтық  жұмыс  аяқталғаннан  кейін  балалардан 
өткізілген  жұмыстардан  кейін  оларда  қандай  өзгешеліктер 
болғанын  бекіту  мақсатында  тағы  да  бір  жеке  кеңес  беру  жүр-
гізіледі.  Кеңес  беруде  Басса-Дарки  əдістемесі  бойынша  тест 
жүргізіледі.  Тест  тұлғалық  өзгерістердің  нəтижелілігін  бақы-
лауға мүмкіндік береді. 
 
Сабақтың құрылымы 
1.  Сабақтың  басталуы.  Сəлемдесу, «келісім  шартты»  еске 
салу,  топтағы  жалпы  жағдайды  анықтау,  топты  жұмысқа 
дайындау.  
2.  Негізгі 
бөлім. 
Жаттығуға 
дайындау. 
Жаттығу. 
Нəтижелерді талдау. 
3.  Сабақтың 
қорытындысын 
жинақтау. 
Жетекшінің 
қорытынды сөзі. Үй тапсырмасы, сабақты аяқтау. 
 
 
1-САБАҚ 
Тақырыбы: «Танысу» 
Мақсаты: «Келісім  шартты»  қорытындылау,  топтан  не 
күтетініңді  диагностикалау,  вербальды  жəне  вербальды  емес 
танысу.  Жетекші  балаларға  сабақтың  мақсаты,  оның  ерек-
шеліктері  жайлы  айтады  жəне  сабақта  белгілі  бір  мінез-құлық 
ережесін  қабылдауды  ұсынады,  ерекше  түрде  бұл  ережелердің 

154 
 
4.7. МІНЕЗ-ҚҰЛЫҚТЫҚ ТРЕНИНГТЕР 
 
Балалар  мен  жасөспірімдер  мінез-құлқын  қоршаған  ортаға 
бейімдеу үшін мінез-құлыққа арналған тренингтер жүргізіледі.  
 
«Жанжалдар  тренингі»  (тренинг  тұжырымдамасын  Томас 
Гордон  өңдеген).  Ата-аналар  жəне  педагогтар  балалардың 
жағымды  əлеуметтік  мінез-құлқын  байқамайды,  ал  агрессивті 
мінез-құлқын жазалайды.  
Тренинг  ата-аналармен  жұмыс  жасауға  бағдарланған  жəне 
оның мақсаты –ата-аналарды балаларымен «бір тілде» сөйлеуге 
үйрету, жанжалды шешудің конструктивті формасын көрсету.  
 
Тренингтің алты қадамы: 
1. Жанжалдың себептері қойылады да оларға атау беріледі; 
2. Мүмкін болатын баламалы шешімдер өңделінеді; 
3. Баламалы шешімдер сыни бағаланады; 
4. Қолайлы нұсқа қолданылады; 
5. Шешімді орындау жолдары жасалынады; 
6. Шешімді тексеру жүзеге асырылады. 
 
Əңгімені жүргізу техникасы: 
«Мен – сен – жолдау».  
Бұл  техника  бойынша  бір  нəрсе  жасағаны  үшін  баланы 
кінəлаудың  орнына,  осы  қылықты  былай  жасағаның  дұрыс 
болар  еді  деп  өз  сезімін,  ойын  жеткізу.  Бұл  тренинг  жағымсыз 
сезімдерді, мазасыздануларды жеңуге көмектеседі. Үлкендермен 
тең  дəрежеде  сөйлесе  отырып,  балалар  сезімдерінен  қорқудың 
қажеті  жоқ  екендігіне  дағдыланады.  Белсенді  түрде  тыңдау 
олардың  өз  əрекеттерін  талдауға  жəне  мəселе  жайлы  ашық 
айтуына  түрткі  болады.  Ол  əңгімелесушінің  жағдайын  түсінуге 
жəне  əлемді  басқа  жағынан  көруге  көмектеседі.  Бұл  тренинг 
«педагог  пен  оқушының»  əлеуметтік  байланысының  арасында 
қолданылады. 
Жасөспірімдердің  агрессивті  мінез-құлқын  түзету  бағдар-
ламасы  агрессивті  мінез-құлқы  бар  балалардың  əлеуметтік 
іскерлігінің  базасын  кеңейту  үшін  арналған.  Ұсынылып  оты-
рылған  нұсқа,  ең  алдымен  топтық  психотерапиялық  жұмыс 
аймағында  арнайы  дайындықтан  өтпеген  педагогқа  жүргізуге 
83