Жұмыс бағдарламасы пән: Биологиялық статистика Пән коды: bio 3214 Мамандық: 051102- «Қоғамдық денсаулық сақтау»



жүктеу 16,64 Mb.
бет7/60
Дата24.12.2017
өлшемі16,64 Mb.
#5691
түріЖұмыс бағдарламасы
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   60

  • Таңдап алынған масштабқа сәйкес құбыластардың динамикасын немесе статикасын бейнелейтін диаграмманы бағаналы деп атайды.

  • Құбыластардың құрылымын айқын экстенсивті көрсеткіштермен және меншікті салмағына сәйкес оның құрамды бөліктерінің түспен бөленуін бейнелейтін тік төртбұрыш түрдегі диаграмманы бағанаішілік деп атайды.

Берілгендерді шамаларының өсуіне қарай кескіндеу үшін және диаграмма мен кестеден тұратын ыңғайлы сызбаны «өркен және жапырақтар» сызбасы деп атайды.


3

1,0

04

665

1,1

39

53

1,2

99

9751

1,3

1135677999

955410

1,4

0148

987665

1,5

00338899

9531100

1,6

0001355

731

1,7

00114569

99843110

1,8

6

654400

1,9

01

6

2,0




7

2,1

19

10

2,2



Топ аралығының орта мәніне және осы аралықтың жиілігіне сәйкес келетін нүктелерді қосатын сынық сызбаны полигон деп атайды.

Статистикада квартили деп берілгендерді тең төрт бөлікке бөлітін үш шаманы айтады. Жоғарғы квартиль бұл шамалары ең жоғары болатын берілгендердің бөлігі.

Процентили – вариациялық қатарды 100, ал децили – 10 тең бөліктерге бөлетін шамалар.

Екі параллель жақтары берілгендердің жоғарғы және төменгі квартиліне сәйкес келетін, ал тік төртбұрыштың соңынан басталатын сызық ең аз және ең көп мәнін көрсететін тік төртбұрыш түрдегі сызбаны «мұрттары бар жәшік» сызбасы деп атайды.



Таңдама элементтерінің аралыққа түсу жиілігінің сәйкес топ аралығына тәуелділігін сипаттайтын сызбалы бейнені гистограмма деп атайды.



Өлшеунысандарды белгілі бір көрсеткіштері немесе сипатына (белгілері, атрибуттары) қарай салыстыру рәсімі.

Шкала – міндетті, қажетті өлшеу рәсімінің элементі.

Медициналық-биологиялық зерттеулерде қолданылатын өлшеу шкалаларының негізгі типтері:



  • номиналды немесе атаулар шкаласы нысанның қасиеттерін классификациялауда, оларға сандық, әріптік және басқа символдық сипаттамалар беру үшін (жынысы, ұлты, көзінің, шашының түсі, диагнозы т.б.) қолданылады.

  • реттік немесе шендік шкаласы – белгілердін шамасына қарай (Мясников шкаласы бойынша гипертониялық аурулардың кезеңі, Стражеско-Василенко-Лангу шкаласы бойынша жүрек талмасының дәрежесі, Фогельсон бойынша жүректің жеткіліксіздігінің айқындық дәрежісі шкаласы және т.б.) реттейді.

  • аралық шкаласы – белгілердің жеке өлшемдерінің ауытқуын (уақыт, температура, тест ұпайлары) көрсетеді.

  • қарым-қатынас шкаласы – өлшенген белгілердің қатынасын (бойы, салмағы, реакция мерзімі, тесттегі орындалған тапсырмалар саны) көрсетеді.


4. Иллюстрациялы материалдар: Көрме, слайдтар
5. Әдебиеттер:

  1. ЖижинК.С. Медицинская статистика: учебное пособие/ К.С. Жижин. - Ростов н/Д: Феникс, 2007. - 160 с.

  2. Петри А., Сэбин К. Наглядная медицинская статистика/ А. Петри, К. Сэбин; пер. с англ. под ред. В.П. Леонова. 2-е изд., перераб. и доп. - М.: Гэотар-медиа, 2009. - 168 с.

  3. Платонов А.Е. Статистический анализ в медицине и биологии: задачи, терминология, логика, компьютерные методы. - М.: издательство РАМН, 2000. - 52 с.

  4. Реброва О.Ю. Статистический анализ медицинских данных. Применение пакета прикладных программ STATISTICA. - М.: Медиасфера, 2002. - 312 с.

  5. Рокицкий П.П. Биологическая статистика. Изд. 3-е, испр. Минск, Высш. шк., 1973. - 320 с.

  6. http://www.biometrica.tomsk.ru

  7. http://ru.wikipedia.org


6. Бақылау сұрақтары:

  1. «Биостатистика» деген не?

  2. Биометриканың дамуындағы Ф.Гальтон, К.Пирсон, Р.Фишер ғалымдарының ролі қандай?

  3. Статистикалық берілгендер жинау деген не?

Дәріс_1._Тақырыбы'>2 Дәріс


1. Тақырыбы: Статистикалық болжамды тексерудің негізгі теориясы.
2. Мақсаты: Студенттерді статистикалық болжамды тексерудің негізгі теориясымен таныстыру.
Дәріс жоспары:

  1. Биостатистикалық медициналық-биологиялық зерттеулерде қолданылатын статистикалық болжам.

  2. Сенімділік ықтималдылығы, маңыздылық деңгейі, белгінің (критерий) қуаттылығы. Статистикалық болжамды тексерудің реті.

  3. Колмогоров – Смирнов, Пирсонның χ2 келісім белгілері.

  4. Биомедициналық берілгендерді талдау үшін Стьюденттің t-белгісі.

  5. Болжамды тексерудің парамерлік емес белгісі.


3. Дәріс тезистері:
Қолданбалы есептерде бақыланған таңдамалар бойынша зерттеу жүргізушіні қызықтыратын таңдама алынған бас жинақтың сипатына қатысты кейбір пікір (болжамдар) айтуға болады. Яғни, статистикалық болжамды тексеру туралы мәселе айтылады.

Кездейсоқ шамалардың белгісіз үлестірім заңының түрі туралы кейбір болжамдарды (параметрлік емес) немесе белгілі үлестірімнің параметрлері туралы алдынала шарт ретінде ұсынған түсіндіруді (параметрлік) болжам деп атайды.



Бас статистикалық жиынтық – бұл шексіз бірліктердің үлкен сандарынан тұратын элементтердің жиынтығы.

Таңдама немесе таңдамалы жиынтық – бұл таңдау жүргізгенде алынған бас жиынтық элементтерінің бөлігі.

Репрезентати́втілік – бұл таңдама сиппатамасының бас жиынтықтың сипаттамасына сәйкес келуі. Ол таңдау арқылы зерттеу нәтижелері қаншалықты таңдау жүргізілген бас жиынтықты сипаттауға қолдануға болатындығын анықтайты.

Репрезентативтік таңдаманы түрі:



  • Сапалық – бұл бас және таңдамалы жиынтық бақылау өлшем белгілерінің сәйкес келуі.

  • Сандық – жеткілікті бақылау саны.

Таңдау көлемі – бұл таңдамалы жиынтыққа кіретін жағдайлардың саны.

Бақылаудың өлшемі – бұл зерттелетін құбылыстың кез келген дербес жағдайы.

Зерттеудің таңдамалы әдісінің негізі – үлкен сандар заңы, бұл бақылау саны артқан сайын таңдамалы жиынтықтың көрсеткіші бас жиынтыққа жақындайтындығын сипаттайтын үрдіс.



Статистикалық болжамды тексеру теориясы сезіну арқылы (интуиция) емес, дәлелді медицинаның негізгі құралы болып табылады.

Медициналық және биологиялық зерттеулердегі есептерді шешу үшін статистикалық болжамдар түзу қажет:



  • зерттелетін топта қандай да бір заңға (қалыпты заңға сәйкес келетін үлестірімді талдау) сәйкес келетін үлестірімді талдау;

  • белгінің үлестірім параметрлері бойынша (орташа мәндері, дисперсиясы бойынша) топтарды салыстыру.

Мысалы, статистикалық болжамды тексеру арқылы келесі сұраққа жауап алуға болады. Тұмаумен ауырған екі біркелкі топка: біріншісі - «А», ал екіншісі «В»-ға дәрілік құрал егілген, олардын орташа сауығу уақыты әртүрлі. Бұл жағдай тұмауға қарсы құралдың біреуінің екіншісіне қарағанда әсерінің артық болуынан ба, немесе айырмашылық кездейсоқ анықталды ма?

Осыған ұқсас кез келген мәселелерді шешу үшін екі статистикалық болжам ұсынылады:



  • Н0 – нөлдік болжам – екі топ арасында айырмашылық болмауының, немесе параметрлердің нақты мәні туралы, немесе үлестірімнің қалыпты заңының сәйкестігі туралы болжам.

  • Н1 – баламалы болжам – екі топ арасында айырмашылық болуының, немесе параметрлердің нақты мәнінің айырмашылығы туралы, немесе үлестірімнің қалыпты заңының сәйкес еместігі туралы болжам.

Негізі нөлдік болжам зерттеу жүргізуге себепші болған, зерттелетін (медициналық, биологиялық) болжамға қарама-қарсы түрде қалыптасады.

Нөлдік болжамды тексеру үшін статистикалық әдістер (тесттер, белгілер) қолданылады.



Статистика – бұл таңдалған бақылаулардың негізінде нөлдік болжам қабылданатын немесе қабылданбайтын функция.

Статистикалық белгі деп қарастырылып отырған болжамның тәжірибеде алынған мәндерге сәйкестігің немесе сәйкес еместігін анықтайтын ережені айтады.

Статистикалық белгі – бұл кең түрде қолданылатын статистикалық құрал.



Белгілі бір заңдылыққа бағынатын, таңдамалы жиынтықпен есептелетін белгінің мәні бақыланатын деп аталады.

Негізгі болжам қабылданатын статистикалық белгінің көптеген мүмкін болатын мәндерін қабылдау облысы деп атайды.

Негізгі болжам қабылданабайтын статистикалық белгінің көптеген мүмкін болатын мәндерін критикалық облыс деп атайды.

Болжамды қабылдау және критикалық облысты бөліп тұратын нүктені критикалық нүкте деп атайды.

Статистикалық болжамды тексеру барысында келесі жағдайлар туындайды:



  1. Н0 дұрыс емес және статистикалық белгі бойынша ауытқыған – нақты оң нәтиже;

  2. Н0 дұрыс, бірақ статистикалық белгі бойынша қате ауытқыған - қате оң нәтиже (1-ші ретті қате);

  3. Н0 дұрыс емес, бірақ статистикалық белгі бойынша қате ауытқымаған - қате теріс нәтиже (2-ші ретті қате);

  4. Н0 дұрыс және статистикалық белгі бойынша ауытқымаған – нақты теріс нәтиже.

Бас жинақтың шын жағдайы мен статистикалық тесттің

түрлі қатынастары арасындағы мүмкін болатын шешімдер






Бас жинақтағы

Н0 дұрыс емес

Н0 дұрыс

Статистикалық тестте

Н0 ауытқыған

нақты оң нәтиже

қате оң нәтиже (1-ші ретті қате)

Н0 ауытқымаған

қате теріс нәтиже (2-ші ретті қате)

нақты теріс нәтиже

1-ші ретті қатені басқаша статистикалық маңыздылық деңгейі деп атайды.

Маңыздылық деңгейі – бұл зерттеуші үшін дұрыс нөлдік божамды қате деп қабылдамаудың ең тиімді ықтималдығы, яғни зерттеушіге ұсынылатын бірінші ретті қателіктің шамасы.

Фармация, медицина және биологиялық зерттеулерде маңыздылық деңгейінің шамасын р=0,05-ке тең деп алады. Стандарттар үшін маңыздылық деңгейінің шамасын 0,01-ке тең деп алады.

Маңыздылық деңгейі немесе бірінші ретті қатенің ықтималдығын «р» деп, ал екінші ретті қатенің ықтималдығын «γ» деп белгілейді.

Сенімділік ықтималдылығы (γ) – бұл бірінші ретті қатені болдырмайтын ықтималдылық және дұрыс болжамды Н0 (γ=1-р) деп қабылдау керек.

Кез келген статистикалық белгінің негізгі қасиеті оның қуаттылығы. Белгінің қуаттылығы деп оның жалған болжамды шығарып тастау қабілетін айтады.

Қуаттылық 1-γ ықтималдылығымен бағаланады, мұндағы γ – екінші ретті ықтималдылық.

1-γ мәнін анықтайтын, көрсетілген ықтималдылыққа және бақылау санына тәуелді функцияны белгі қуаттылығының функциясы деп атайды. Бұл функция тәжірибеде қолданатын кажетті белгіні таңдауға мүмкіндік береді, сонымен қатар жаңа белгіні өңдеуде ескеріледі.




Н0 болжам

Шешім

Ықтималдылық

Ескерту

Дұрыс

Қабылданады

1-р

Сенімділік ықтималдылығы

Қабылданбайды

р

Бірінші ретті қатенің ықтималдылығы

Дұрыс емес

Қабылданады

γ

Екінші ретті қатенің ықтималдылығы

Қабылданбайды

1-γ

Белгінің қуаттылығы




жүктеу 16,64 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   60




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау