Бір факторлық дисперсиялық талдау – белгіге тек бір фактордың тигізетін әсерін зерттеудің статистикалық әдістерінің жүйесі.
Бір факторлы дисперсиялық талдауларды жүргізудің әдістемесі.
1. Н0 : топтық бас орташа  тең, сонымен бірге таңдамалы орташаның айырмашылығы кездейсоқ алынған, нақты фактор әсер етпейді.
H1: таңдамалы орташалар арасындағы айырмашылық кездейсоқ емес және фактордың ықпалынан пайда болған.
р=0,05
 и  есептеледі.
Егер  болса, онда нөлдік болжам қабылданады.
Егер  болса, онда Фишердің үлестірімі бар статистика есептеледі  =  .
4. Фишердің статистикалық белгінің критикалық мәні  (р, f1, f2) есептеледі [2-қосымша, 2-кесте], мұндағы f1=k-1, f2=k(r-1) – еркіндік дәрежелері.
5.  и  салыстырылады:
Егер < болса, онда Н0 қабылданады және фактор орташа мәнге әсер етпейді деп қорытынды жасайды.
Егер > болса, онда Н0 қабылданбайды және фактордың әсері елеулі деп қабылданады.
6. Әдебиеттер:
1. Ахметқазиев А.А, Кельтенова Р.Т. Математикалық статистика, Алматы «Эканомика», 2002
2. Бектаев Қ.Ықтималдықтар теориясы және математикалық статистика. Алматы: «Рауан», 1991
3. Жидкова О.И. Медицинская статистика (конспект лекций). – М. «Эксмо», 2007.
4. Савилов Е.Д,Мамонтова Л.М идр.Применение статистических методов в эпидемиологическом анализе. – М. «МЕД пресс-информ», 2004.
5. Лукьянова Е.А. Медицинская статистика.- М:Изд РУДН, 2002.
7. Бақылау:
№7 сабақ
Тақырып: Statistica ортасында дисперсиялық талдау.
Мақсаты: Statistica ортасында бір факторлы және екі факторлы дисперсиялық талдауды жүзеге асыру.
Оқытудың мақсаты: Statistica ортасында бір факторлы және екі факторлы дисперсиялық талдауды жүргізу дағдысын қалыптастыру.
Тақырыптың негізгі сұрақтары:
Statistica 10 ортасында қалыпты үлестірімге қалай тест жүргізуге болады және ол не үшін керек?
Дисперсиялық талдау қай мәзірде орналасқан?
Statistica 10-да дисперсиялық талдаудың қандай түрлері берілген?
Statistica 10-да дисперсиялық талдаудың қандай тапсырмалары берілген?
Айнымалылар терезесінде өрісті қалай толтырады?
Statistica 10-да бір факторлы дисперсиялық талдауды жүргізудің жалпы тізбесі қандай?
Соңғы кестеде берілген дисперсиялық талдаудың нәтижелерін қалай түсіндіреді?
Statistica 10-да екі факторлы дисперсиялық талдауды жүргізудің жалпы тізбесі қандай?
Соңғы кестеде берілген екі факторлы дисперсиялық талдаудың нәтижелерін қалай түсіндіреді?
Екі факторлы дисперсиялық талдаудың нәтижелерін сызба көмегімен қалай түсіндіреді?
5. Оқыту мен білім берудің әдісі: Statistica 10 компьютерлік бағдарламасының көмегімен мәліметтерді статистикалық өңдеу.
1 тапсырма.
Тәжірибе жасалатын жануарларға бірнеше күн бойы радиобелсенді сәулелерімен әсер етті, алынған мәліметтер кестеде көрсетілген:
Сәулелену күні
|
Шартты бірліктердегі радиобелсенділік
|
1-ші топ
|
2-ші топ
|
3-ші топ
|
4-ші топ
|
1-ші
|
30
|
28
|
26
|
24
|
1- ші
|
28
|
30
|
27
|
26
|
1- ші
|
34
|
32
|
30
|
28
|
1- ші
|
42
|
40
|
38
|
34
|
2- ші
|
36
|
38
|
34
|
32
|
2- ші
|
28
|
30
|
29
|
26
|
2- ші
|
34
|
32
|
30
|
28
|
2- ші
|
36
|
30
|
32
|
26
|
3- ші
|
40
|
38
|
36
|
24
|
3- ші
|
38
|
36
|
34
|
32
|
3- ші
|
34
|
45
|
40
|
38
|
3- ші
|
37
|
38
|
40
|
36
|
Алынған мәліметтердің үлестірілуі қалыпты бола ала ма? Әр түрлі топтардағы жануарлардың қандағы радиобелсенділігінің өзгерісі ұзақ уақыт сәулеленуге байланысты деп айтуға бола ма?
Нұсқау. Есепті шешу үшін Statistica қолданбалы бағдарламасының пакетін қолдану керек.
2 тапсырма.
Екі фактордың 20-30 жастағы сау еркектердің вестибуло-вегативті орнықтылыққа (ВВТ) әсер етуін зерттеген:
«А»- үш деңгейдегі арнайы физикалық және аутогенді жаттығу;
«В»- төрт деңгейдегі тербелісті ескертетін, медикаменттік құрал.
«А» факторының деңгейі:
А1- 3 айдан астам уақыт бойы жүйелі жаттығу;
А2- 1-3 ай ішінде жүйелі жаттығу;
А3- жүйелі емес жаттығу.
«В» факторының деңгейі:
В1 - алмид;
В2 - амтизол;
В3 - бемитил;
В4 - гутимин.
ВВТ-ға әлсіз адамдарға сынақ (жағымсыз жағдай болғанға дейін екі айналымдағы креслода 3 минуттан артық уақыт ішіндегі тербеліске) жүргізілді. Тәжәрибеде әрбір тіркес деңгейлерде 3 адам бақыланды. Барлығы 36 тәжірибе жүргізілді.Жағымсыз жағдай болғанға дейін тербеліске «А» және «В» факторларының әсер етуін сипаттайтын параметр минутпен анықталатын тербеліс уақыты «Х».
Тәжірибе ңәтижесі кестеде көрсетілген:
№
|
А
|
В
|
Х
|
1
|
1
|
1
|
15
|
2
|
1
|
1
|
14
|
3
|
1
|
1
|
15
|
4
|
1
|
2
|
12
|
5
|
1
|
2
|
8
|
6
|
1
|
2
|
10
|
7
|
1
|
3
|
8
|
8
|
1
|
3
|
9
|
9
|
1
|
3
|
6
|
10
|
1
|
4
|
7
|
11
|
1
|
4
|
10
|
12
|
1
|
4
|
4
|
13
|
2
|
1
|
12
|
14
|
2
|
1
|
14
|
15
|
2
|
1
|
13
|
16
|
2
|
2
|
10
|
17
|
2
|
2
|
9
|
18
|
2
|
2
|
6
|
19
|
2
|
3
|
7
|
20
|
2
|
3
|
5
|
21
|
2
|
3
|
6
|
22
|
2
|
4
|
6
|
23
|
2
|
4
|
3
|
24
|
2
|
4
|
5
|
25
|
3
|
1
|
12
|
26
|
3
|
1
|
8
|
27
|
3
|
1
|
6
|
28
|
3
|
2
|
5
|
29
|
3
|
2
|
7
|
30
|
3
|
2
|
4
|
31
|
3
|
3
|
5
|
32
|
3
|
3
|
4
|
33
|
3
|
3
|
3
|
34
|
3
|
4
|
4
|
35
|
3
|
4
|
3
|
36
|
3
|
4
|
4
|
«Х» параметріне екі факторлы дисперсиялық талдау жүргізіп, қорытынды жасау керек. Әр түрлі деңгейде «А» және «В» «Х» параметрінің орташа мәнінің сызбасын тұрғызу керек.
Нұсқау. Есеп шығару үшін Statistica 10. қолданбалы бағдарлама пакетін қолдану керек.
3 тапсырма.
TIAJ - қалалық емханада механикалық жарақат алған науқастарды емдеудің ұзақтығы зерттелді. Емдеу ұзақтығының көрсеткішіне SROKL-күн сайын стационарлық емдеу мерзімі алынды.
Емдеу ұзақтығына әсер ететін сапалық факторларға:
Бірінші фактор - үш деңгейдегі - TIAJ - науқастың клиникасына түскендегі жағдайының ауырлығы таңдап алынды:
1 – жеңіл.
2 – орташа.
3 – ауыр.
Екінші фактор - үш деңгейдегі M IKST- жарақаттың орны:
1 - аяқ-қол жарақаты.
2 – кеуде мен іш жарақаты.
3 – тіркес жарақат.
Ілеспе сандық факторлар:
- жарақат алған мезетте клиникаға жеткізу мерзімі - SROKD сағ.
- клиникасына түскен кездегі жүректің жиырылу жиілігі - CHSS соғ./мин.
- клиникаға түскен мезеттегі систололалық қысым - AD, мм сын.бағ.
TIAJ и MIKST факторлар 9 тіркес теңдеуде өңделді. Әрбір тіркес деңгейде үш адамнан бақыланды, барлығы 27 адам.
Берілген бақылаулар кестеде көрсетілген:
№
|
TIAJ
|
MIKST
|
SROKD
|
CHSS
|
AD
|
SROKL
|
1
|
2
|
1
|
2
|
100
|
110
|
58
|
2
|
1
|
2
|
2
|
98
|
125
|
43
|
3
|
2
|
3
|
4
|
130
|
80
|
110
|
4
|
1
|
2
|
2
|
84
|
120
|
48
|
5
|
3
|
1
|
3
|
115
|
80
|
96
|
6
|
1
|
1
|
1
|
84
|
120
|
28
|
7
|
1
|
2
|
2
|
80
|
115
|
41
|
8
|
2
|
2
|
2
|
96
|
120
|
64
|
9
|
2
|
2
|
2
|
78
|
110
|
78
|
10
|
2
|
3
|
4
|
95
|
70
|
115
|
11
|
1
|
1
|
1
|
64
|
140
|
15
|
12
|
2
|
2
|
2
|
84
|
120
|
64
|
13
|
1
|
1
|
2
|
68
|
110
|
35
|
14
|
2
|
1
|
2
|
110
|
125
|
49
|
15
|
1
|
1
|
1
|
78
|
140
|
28
|
16
|
3
|
2
|
4
|
130
|
70
|
112
|
17
|
2
|
3
|
3
|
120
|
80
|
88
|
18
|
2
|
1
|
2
|
110
|
85
|
77
|
19
|
1
|
3
|
1
|
78
|
140
|
41
|
20
|
1
|
3
|
1
|
72
|
130
|
36
|
21
|
3
|
3
|
4
|
140
|
45
|
120
|
22
|
3
|
3
|
3
|
110
|
65
|
100
|
23
|
2
|
3
|
3
|
105
|
65
|
98
|
24
|
1
|
3
|
2
|
90
|
130
|
45
|
25
|
2
|
1
|
2
|
84
|
110
|
58
|
26
|
3
|
1
|
3
|
120
|
60
|
98
|
27
|
3
|
2
|
4
|
130
|
65
|
100
|
Екі факторлы дисперсиялық талдау жүргізіп, қорытынды жасау керек.
Нұсқау. Есепті шешу үшін Statistica 10. қолданбалы бағдарлама пакетін қолдану керек.
Достарыңызбен бөлісу: | 
