Жұмыс бағдарламасы балалар хирургиясы пән бойынша

майда буындарының травмалық шығулары.

2. 
   Оқу сағатының саны 7 сағат 20 минут.
   
3. 
   Тақырып өзектілігі (оқу дәлелдемесі):
   

3 жасқа дейінгі балаларда байламдар мен сүйек бұлшық ет жүйесінің анатомиялық ерекшеліктері бар. Оларға тоқпан жіліктің сыртқы айдаршығының өте кеш дамуы, бұлшық еттің әлсіздігі, буын қаптамасының жұқалығы және тоқпан жілік пен шыбық сүйек басы буын қабының кең болуы мен буын қуысына енетін қатпар түзуі жатады. Аталған анатомиялық ерекшеліктер шыбық сүйегі басының орнынан таюына әкелетіні күмәнсіз.

Бұл сынықтарға аса зор көңіл аударған жөн, үйткені дұрыс емделмеген жағдайда қолдың қызметі бұзылуы мүмкін.

4. 
   Сабақтың мақсаты:
   

- шынтақ сүйегі басының шығуының этиопатогенезі;

- бірінші саусақтың травмалық шығудың этипатогенезі;

- екінші - бесінші саусактардың травмалық шығудыңі этиопатогенезі;

- шынтақ сүйегі басының таңының клиникасы диагностикасы, алақанның

майда буындарының травмалық шығулары, консервативті емнің

принциптері;

- кездесетін асқынулар

- шынтақ саүйегі басы шығуы бар науқастарды тексеруді;

- ажыратпалы диагностиканы жүргізуді;

- рентгенологиялық зерттеу нәтижелерін бағалауды, алақан майда

буындарыр шығуын диагностикалауды;

- шфынтақ сүйегі басының шығуын және алақан майда сүйектерінің

травмалық шығуын емдеу жоспары
5. Сабаққа дайындалу сұрақтары:

а) негізгі білім бойынша:

- балалар сүйектерінің анатомо-физиологиялық ерекшеліктерін;

- балалар сүйекртерін зертеу әдістері;

- зақымдану алған науқастарды зерттеу түрлері.

- шынтақ сүйегі басы шығуының этиопатогенезі;

- шынтақ сүйегі басы шығуының клиникасы, диагностикасы, емі;

- бірінші саусақтың шығуының этипатогенезіҢ

- бірінші саусақтың шығуының клиникасы, диагностикасы, емі;

- 2-5 саусақтарыдың шығуының этипатогензі;

- клиникасы, диагностикасы, емі.
6. Ақпараттық – дидактикалық блок.
7. Сабақтың мазмұны

- Өз бетімен атқаратын жұмыс. Лабораторлық зерттеу, тәжірибелік дағдыны меңгеру және бекіту, ситуациялық есептерді шешу. Интерндердің диагностика кабинетіндегі жұмысы, анамнез жинау, клиникалық тексеру, науқас балалардың ағым ерекшеліктері мен патогенезін терең білу және т.б..

- Оқытушымен бірге атқаратын жұмыс. Жеке немесе топпен; өз бетімен өткізген жұмыс қорытындысын талдау, аурулардың клиникалық талдауы және дәрігерлік қарауға, инструментальды зерттеу әдістерін жүргізуге, тақырыптық ауруларды, ауыр науқастардың ауру тарихын талдау. R – суреттерді интерпретациялау, инструментальды-лабораториялық зерттеулерді талдау, хирургиялық манипуляцияларға қатысу және т.б..

- Негізгі және қорытынды білім деңгейін бақылау. Тест тапсырмалары, ситуациялық есептер, тәжірибелік дағдылар т.б.. Түнгі кезекшілік туралы есептері. Алған білімді нығайту.

1. 
   Под руковод. Ю.Ф. Исакова, «Хирургические заболевания детского
   

2. А.И. Ленюшкин «Поликлиническая хирургия у детейң Л., Медицина,1986 г.

2. 
   К.У. Ашкраф, Г.М. Ханрен. «Детская хирургияң . 1 том, 1996г.Пыков М.И., Ваталин К.В.. «Детская ультразвуковая диагностикаң М., 2001г.
   
3. 
   Рокицкий М.Р. «Ошибки и опасности в хирургии детского возрастаң. Л., Медицина. 1993г.
   
4. 
   М.В. Волков «Ортопедия и травматология детского возрастаң М., Медицина, 1983.
   

майда буындарының травмалық шығулары.

Шыбық сүйегі басының орнынан таюы ерте балалар жасында өте жиі кездесетін, шынтақ буыны аймағындағы зақымдану болып саналады. Негізінен 1 ден 3 жасқа дейін кездесетін өте сирек, емізулі және байлам аппараттары қатайған 5 жастан асқан балаларда ұшырасады. Зақымдану қолды тез жұлқып, ұзына бойы жоғары тартудан болады. Шыбық сүйегінің басы аздап сақина тәрізді байламнан тайып, шығып, қысылған сияқты білінеді.

3 жасқа дейінгі балаларда байламалар мен сүйек бұлшық ет жүйесінің анатомиялық ерекшеліктері бар. Оларға иықтың сыртқы айдаршығының өте кеш дамуы, бұлшық еттің әлсіздігі, буын қабының жұқалығы және иық пен шыбық басының буын қабының кең болуы мен буын қуысына енетін қатпар түзуі жатады. Аталған анатомиялық ерекшеліктер шыбық сүйегі басының орнынан таюына әкелетіні күмәнсіз.

Клиникалық көрінісі: баланың қолы дене бойымен түсіріліп, шынтақ буынында аздап бүгілген болады. Білек пронация жағдайында, шынтақ буыны аймағында контурының өзгерістері анықталмайды. Шынтақ буынында активті қозғалыс болмайды. Кез келген пассивті қозғалыс (әсіресе білек супинациясы) қатты ауырсыну тудырады. Шыбық басы аймағын сипағанда аздап ауырсыну болады. Иық буынында активті қозғалыстар болмайды, бірақ бала көңілін аулағанда пассивті қозғалыстар ауырсынусыз өтеді. Қол басының қозғалысы шектеледі. Рентген суретінде патологиялық өзгерістер болмайды, бірақ Г.А. Баиров айдаршық үсті мен шыбық сүйегі басының арасындағы ара қашықтықтың ұлғаятынын айтады. Кейде шыбық сүйегі басының орнынан таюын басқа зақымданулармен шатастырады. Қолдың мәжбүрлі қалпы бұғананың, тоқпан жіліктің, білек сүйектердің сынықтарына тән. Шешінген баланы қарап бұғананы пальпация жасау диагнозды нақтылайды. Тоқпан жілік мойнының сынығы кезінде буынның ісінуі қатты ауырсыну және анамнезінде соғылу немесе құлау болады. Білек сүйегінің сынықтары кезінде ісіну мен деформацияның болмауы мүмкін, бірақ анамнезінде жарақаттың болуы және сынық орнына пальпация жасағандағы қатты ауырсыну сезімі диагнозды дұрыс қоюға көмектеседі.

Емі: Алғашқы тәуліктерде шыбық басының орнынан таюын дұрыстау әдетте оңай. Бір қолмен иықты шынтақ буыны аймағында бекітіп, үлкен саусақты шыбық сүйегінің басына тірейді, екінші қолмен абайлап білекті шынтақ буынында тік бұрышпен бүгіп, үлкен саусақпен шыбық сүйегінің басын супинация жағдайында қысады. Барлық қозғалысты бірқалыпты үзіліссіз және аздап күшпен жасайды. Дұрыстау мезетінде супинацияға өткенде сырт еткен дыбыс естіледі. Бала қатты айқайлап, соңынан тез тынышталады және бірнеше минуттан соң активті буын қозғалыстары еркін болады. Кейбір жағдайларда дұрыстау бір рет жасаудан қалпына келмейді. Айтылған дұрыстау әдісін 2-3 рет қайталауға тура келеді.

Орнына келтіре алмау дұрыс емес немесе дәл өткізілмеген дұрыстау әдістеріне байланысты. Дұрыстағаннан соң иммобилизацияның қажеті жоқ. Шыбық сүйегі басының орнынан таюының қайталануын болдырмау үшін дәрігер ата-аналарға жарақат механизмін түсіндіруі қажет. Рецедив болса, 2 аптаға дейін гипсті лангетамен иммобилизация жасау көрсетілген.

Сынық орнында ісіну және сипап көргенде қатты ауырсыну сезімі болады. Пронация мен супинация жағдайларында қозғалыстың шектелуі, ауырсынудың күшеюі байқалады. Шыбық сүйегінің әдеттегі бір жерден сынуы екі түрге бөлінеді: сынықтың төменгі бөлігі қолдың сыртына қарай ығысады (экстензиялық қозғалыс) және сүйек сынығы алақан жаққа ығысады (флексиялық ығысу). Сүйек сынықтары көп ығыспағанда жергілікті ауырсыну және ол жердің ісінуі, ал едәуір ығысқанда сынық түріне байланысты сыртына немесе алақанға қарай ығысып, үштік тәрізді қисаю анықталады.

Таюды орнына келтіре алмау дәл өткізілмеген репозиция әдістеріне байланысты. Репозициядан соң иммобилизацияның қажеті жоқ. Шынтак сүйегі басының орнынан таюын қайта болдырмау үшін дәрігер ата-аналарға жарақат механизмін түсіндіруі қажет. Рецедив болса, 2 аптаға дейін гипсті лангетамен иммобилизация жасау қарастырылады.

Бұл сынықтарға аса зор көңіл аударған жөн, үйткені дұрыс емделмеген жағдайда қолдың қызметі бұзылуы мүмкін.

Тікелей алақанға тіреле құлағанда сынықтар пайда болады.

Жиі ладья тәрізді, жарты айға ұқсас сүйектер сынады.

Клиникасында білезік буыны тұсында, алақан сыртында ісіну, ауырсыну, қызметінің шектелуі байқалады да, саусақты қозғағанда ауырсыну үдей түседі.

Рентген суретімен анықтайды. (А.З. Дюсупов, А.А. Дюсупов).

Емдеуде терең гипс лентасын салып, білектің ортаңғы үш бөлігіне дейін бекітеді. 4-5 жұмаға, қан айналымын мұқият тексеру қажет. Асептикалық некроздан сақтап, жиі-жиі рентген суретін тексеруді ұмытпаңыз.

Саусақтың бақайшақ сүйектерінің сынықтары балаларда өте сирек кезігеді. Аздаған бұрыштық сынықтарды орнына салу аса қиын емес, жергілікті ауырмастықты новокаин мен (2% - 1,0-1 жасқа) жібере отырып, функциональдық бүгу мен суретте көрсетілгендей орнына келістіріп 2-3 жұмаға гипсті лонгет салынады. (Н. Батпенов, А.Ж. Абдрахманов).

Балаларда тағы бір кезігетін сынық Беннетта сынығы (1-саусақ бақайшағы). Сынықтың ығысуын түзету аздап қиындық тудырады, 1 саусақтан тартып, сыртқа бұра отырып, жаза отыра бір уақытта проксимальді сүйек сынық ұшын басып, орнына салып, 3 жұмаға гипс лонгетінде ұстау қажет. Фалангтармен, саусақ сүйектерің эпифизеолиздары немесе сынықтары кішкене болғандықтан гипстеп таңуда қиындау келеді, сондықтан инемен немесе Кишнер сымымен бекіткен жөн, 2-3 жұмадан соң физио емдеуі мен ДШ-ын жүргізеді.

Қол-сүйек буындарының травмалық шығулары.

Бұғана балаларда 1,7% - Г.А. Баиров, ЛОДЖ институтының тұжырымы 0,4% тен көп болмайды.

Г.А. Баиров баланы шалқасынан сау жағына жатқызып, қолын сыртқа ығыстырып жұмсақ матадан байлам салады. Б.И. Бабич кеуде қол гипстік байламды 3 жұмаға салып, акромиальді-бұғана тұсын баумен басады. Дезо байламы аса қажет емес, себебі қозғау жұмысы әлсіз, бұл жағдайда Кожуков-Иванов шинасы 12-15 жастағы балаларға тағайындалған 5-6 күнде ісіну азайғанда рентген суретімен тағы бір анықтап, байламды ежіктейді. Шығу қайталанса, операциямен Беннел әдісін қолданып жасайды.

1. 
   Гиппократ-Купер емші өкшесі мен қолтық астынан тоқпан жілік басын итеріп, қолымен баланың қолын тартып орнына салады.
   
2. 
   Кохер әдісі.
   
3. 
   Джанелидзе әдісімен.
   
4. 
   Чаклин әдісі.
   

Хитров симптомы-иыққа төмен тіреп, ішке қайырса акромияльдық өскінмен тоқпан жілік басы аралығында диастаз көбейеді.

Бұрын бұл шығуды тек операция арқылы Бойчев ІІ – тежелдерілсе, қазір, магнит, инемен, физио, массаж, электрофорез және комплексті минералдар мен витаминдер, микроэлементтер беру арқылы қалыптастыруға болады.

Білек асты және алақан сүйектерінің сынықтары.

Білек асты ұсақ сүйектерінің сынуы балаларда сирек кезігеді. Гипспен таңғанда білектің жоғары үшіне шекті гипспен таңу қажет, ладья тәрізді сүйек сынғанда оның қанмен қамтамасыздығы аздыған еске ала отырып 5-7 тәулікте қайта рентген суретімен бақылау қажет, 4-5 жұмаға қазғалмауы тиіс.

Шыбық сүйегі басының орнынан таюы негізінен 1 ден 3 жасқа дейін өте сирек, кездесетін емізулі және байлам аппараттары қатайған 5 жастан асқан балаларда жиі кездесетін шынтақ буын аймағындағы зақымдану. Зақымдану қолды тез жұлқып, ұзына бойы жоғары тартудан болады. Шыбық сүйегінің басы жартылай сақина тәрізді байламнан тайып, шығып, қысылған сияқты білінеді.

3 жасқа дейінгі балаларда байламдар мен сүйек бұлшық ет жүйесінің анатомиялық ерекшеліктері бар. Оларға тоқпан жіліктің сыртқы айдаршығының өте кеш дамуы, бұлшық еттің әлсіздігі, буын қаптамасының жұқалығы және тоқпан жілік пен шыбық сүйек басы буын қабының кең болуы мен буын қуысына енетін қатпар түзуі жатады. Аталған анатомиялық ерекшеліктер шыбық сүйегі басының орнынан таюына әкелетіні күмәнсіз.

Клиникалық көрінісі: баланың қолы дене бойымен салбырап, шынтақ буынында аздап бүгілген болады. Білек пронация жағдайында, шынтақ буыны аймағында буын пішімінің өзгерістері анықталмайды. Шынтақ буынында белсенді қозғалыс жоқ. Кез келген енжар қозғалыс (әсіресе білек супинациясы) қатты ауырсыну тудырады. Шыбық сүйегі басының аймағын сипағанда аздап ауырсыну болуы мүмкін. Иық буыны белсенді қозғалыссыз, бірақ бала көңілін аулағанда енжар қозғалыстар ауырсынусыз өтеді. Білектің қозғалысы шектеледі. Рентгендік суретте патологиялық өзгерістер болмайды. Кейде шыбық сүйегі басының орнынан жартылай таюын басқа зақымданулармен шатастырады. Қолдың мәжбүрлі қалпы бұғананың, тоқпан жіліктің, білек сүйектердің сынықтарына тән. Шешінген баланы қарап, бұғананы пальпация жасау диагнозды нақтылайды. Тоқпан жілік мойнының сынығы кезінде буынның ісінуі, қатты ауырсыну және анамнезінде соғылу немесе құлау болады. Білек сүйегінің сынықтары кезінде ісіну мен деформацияның болмауы мүмкін, бірақ анамнезінде жарақаттың болуы және сынық орнына пальпация жасағандағы қатты ауырсыну сезімі диагнозды дұрыс қоюға көмектеседі

1. 
   Тақырыбы: Жұмсақ ұлпалардың абсцестері мен флегмоналары.
   

2. 
   Оқу сағатының саны 7 сағат 20 минут.
   
3. 
   Тақырып өзектілігі (оқу дәлелдемесі):
   

Абсцесс (іріңдік) тері асты май қабатында әртүрлі себептерден пайда болады. Жиі абсцесс лимфаденит, фурункул, флегмона кезінде жедел іріңді процестің нәтижесі ретінде, ал сирек жағдайдарда тері жамылғыларының зақымдануы кезінде (тыртық, егулер, жаралар) дамиды. Іріңдіктер басқа ошақтардан гематогенді метастаз нәтижесінде де пайда болуы мүмкін (метастаздық абсцесс).

4. 
   Сабақтың мақсаты:
   

- іріңді қабыну аурулары кезіндегі балалар жасының анатомо-физиологиялық

ерекшеліктерін;

- этиологиясын, патогенезін;

- клиника және диагностикасын;

- консервативті және оперативті емнің принциптерін;

- профилактикасын.

- лимфаденит, аденофлегмона, фурункул, карбункул этиопатогенезін;

- жіктелуін;

- клиникасы мен диагностикасын;

- консервативті және оперативті емін;

- мүмкін болатын асқынуларын.

- Іріңді ауруы бар науқастарды тексеруді;

- жараны дренирлеу әдістерін;

- іріңді жараны емдеу кезінде асептикалық заттарды таңдай білуді;

- науқастарды консервативті және оперативті әдістермен емдей білуді.

- лимфаденит пен аденофлегмонамен, фурункул, карбункулмен ауыратын

науқастарға тексерісті жүргізу.

- ажыратпалы диагностиканы жүргізу;

- іріңдіктерді ашу;

- клиникасы мен басқа мәліметтер негізінде диагноз қою;

- жоспарды құрастыру және лимфаденит пен аденофлегмонаның емін

бастау.
5. Сабаққа дайындалу сұрақтары:

- балаларда жұмсақ ұлпалардың анатомо-физиологиялық

ерекшеліктері;

- балаларда жасына байланысты жұмсақ ұлпалардың өзгерістері;

- іріңді қабыну ауруларының этиологиясын;

- жара процессінің фазаларын;

- клиникалық көрінісін;

- диагностика әдістерін;

- жараны дренирлеу әдістерін;

- микро және макроорганизмге әсер ету;

- антибиотикотерапия.

б) осы сабақ тақырыбы бойынша:

- іріңді қабыну аурулары кезіндегі балалар организмінің анатомо-

физиологиялық ерекшеліктерінің маңызы;

- екіншілік тігістерді салу;

- макро және микроорганизмге патогенетикалық терапия;

- хирургиялық араласудың тактикасы мен жүргізу әдістері.

- лимфаденит, аденофлегмона – этиологиясы мен патогенезі.

- клиника, диагностика.

- консервативті және оперативті емдеудің қағидалары.

- мүмкін болатын асқынулар.

- Өз бетімен атқаратын жұмыс. Лабораторлық зерттеу, тәжірибелік дағдыны меңгеру және бекіту, ситуациялық есептерді шешу. Интерндердің диагностика кабинетіндегі жұмысы, анамнез жинау, клиникалық тексеру, науқас балалардың ағым ерекшеліктері мен патогенезін терең білу және т.б..

- Оқытушымен бірге атқаратын жұмыс. Жеке немесе топпен; өз бетімен өткізген жұмыс қорытындысын талдау, аурулардың клиникалық талдауы және дәрігерлік қарауға, инструментальды зерттеу әдістерін жүргізуге, тақырыптық ауруларды, ауыр науқастардың ауру тарихын талдау. R – суреттерді интерпретациялау, инструментальды-лабораториялық зерттеулерді талдау, хирургиялық манипуляцияларға қатысу және т.б..

- Негізгі және қорытынды білім деңгейін бақылау. Тест тапсырмалары, ситуациялық есептер, тәжірибелік дағдылар т.б.. Түнгі кезекшілік туралы есептері. Алған білімді нығайту.

1. 
   Под руковод. Ю.Ф. Исакова, «Хирургические заболевания детского возрастаң 2004 г. 2-х том Геотор-Мед
   
2. 
   «Гнойная хирургия детейң Баиров Г.А., Рошаль Л.М., Л. 1991 г.
   
3. 
   «Гнойная хирургическая инфекция у детейң. Султанбаев Т.Ж., Лешонкин А.И. Алма-Ата, 1984 г.
   

1. 
   К.У. Ашкраф, Г.М. Ханрен. «Детская хирургияң . 1 том, 1996г.
   
2. 
   Пыков М.И., Ваталин К.В.. «Детская ультразвуковая диагностикаң М., 2001г.
   

Лимфадениттер, аденофлемоналар. Фурункул. Карбункул.

Тері асты май қабатының абсцесі

Абсцесс (іріңдік) тері асты май қабатында әртүрлі себептерден пайда болады. Жиі абсцесс лимфаденит, фурункул, флегмона кезінде жедел іріңді процестің нәтижесі ретінде, ал сирек жағдайдарда тері жамылғыларының зақымдануы кезінде (тыртық, егулер, жаралар) дамиды. Іріңдіктер басқа ошақтардан гематогенді метастаз нәтижесінде де пайда болуы мүмкін (метастаздық абсцесс).

Инъекциядан кейінгі абсцестер шприцтердің, инелердің залалсыздануы жеткіліксіз болған жағдайларда және медицина қызметкерінің асептика ережелерін сақтамау салдарынан болады. Мұндай асқыну “шприцті ауру” деп аталады, бірақ кейде енгізілетін заттың өзіндік реакциясынан да туындауы мүмкін.

Абсцестің пайда болу алдында, іріңді қуысты қабныу инфильтраты қоршап тұрады, кейіннен одан қапшық (капсула) түзіледі. Бөгде зат кезіндегі және инъекциядан кейінгі іріңдіктерде түзілетін капсула тығыз және ол қоршаған тін мен іріңдікті шектеп тұрады. Сондықтан мұндай абсцестер сыртқа сирек шығады.

Абсцесс бірнеше күннің ішінде дамиды. Шектелген ісіну, тері гиперемиясы, жергілікті және жалпы дене қызуының жоғарлауы, күрт ауырсыну болады. Абсцестің классикалық белгісі – пальпация кезіндегі флюктуация феномені. Жедел іріңдік кезінде теріге жанасатын капсула тез бұзылып, ірің сыртқа шығады. Іріңдік тазаланғаннан кейін тыртық пайда болып жазылады. Кейбір жағдайларда іріңдіктің түзілу процесі ұзаққа созылады, жергілікті және жалпы белгілері анық көрінбейді.

Соңғы жылдары процестің жеделдеу ағымы көптеп кездесуде. Ол антибиотиктерді кеңінен қолданғаннан кейінгі микрофлораның вируленттілігінің өзгеруіне байланысты.

Бөгде зат айналасында дамитын және инъекциядан кейінгі іріңдіктер созылмалы түрде өтеді. Алғашқы сатыларында тері гиперемиясы мен жалпы қызу болмайды, тек аздаған шектелген ісіну кездеседі. Субъективті шағымдары болмайды. Бірнеше апта, ай және тіпті жылдар аралығында ісіну біртіндеп ұлғайып кейіннен тұрақтанады. Пальпация жасау кезінде патологиялық түзіліс қозғалмалы, ауырсынуы аз және шекарасы анық болады. Флюктуация белгісі анықталады. Кейбір жағдайларда ауру жедел өтеді: ауырсыну пайда болады, ісіну ұлғаяды, терісі қызарады, кейіннен терісі жұқарып, іріңдік сыртқа шығады. Іріңнің тұрақты түрде бөлініп тұратын жыланкөзі түзіледі. Бірақ созылмалы іріңдік кезінде өздігінен емделу нәтиже бермейді, себебі қабыну процесін тудыратын бөгде заты немесе пиогенді капсуласы бар.

Абсцесс диагнозын қою әдетте қиындық тудырмайды. Бірақ, іріңдік қабырғасы қалың болса немесе ол тереңде орналасқан болса, флюктуация феноменін анықтау мүмкін емес. Процестің жеделдеу және созылмалы ағымдарында туындайды. Балаларда іріңдіктерді туберкулезді ісінулермен, ісіктермен, тамыр дамуының ақауларымен ажыратпалы диагноз жүргізу керек.

Күмәнді жағдайларда іріңдікті анықтау үшін жуан инемен пункция жасалынады. Инъекиядан кейінгі абсцестерді анықтауға мұқият жиналған анамнез және белгілі жерлерде орналасуы көмектеседі. (жауырын асты аймағы, жамбас, иықтың сыртқы беткейі).

Емі көп жағдайларда амбулаторлы. Тек жалпы жағдайының ауыр бұзылулары кезінде, сонымен қатар іріңнің метастазына күдіктенгенде науқасты ауруханаға жатқызу керек.

ріңдікті емдеудің негізгі әдісі – оны бір немесе бірнеше жерден тілу жасап іріңнің жақсы ағуын қамтамасыз ету. Операция жергілікті немесе қысқа уақытты жалпы жансыздандыру арқылы орындалады. Тілу тері қатпарларының жолы бойымен жасалады. Тілік жасап, қуысты іріңнен тазартқаннан кейін жара жиектерінің жабысуының алдын-алу үшін және іріңнің кедергісіз ағып тұруын қамтамасыз ету мақсатында шығарғыш түтікшелер қолданылады. Әдетте дәкіден немесе резеңке қолғаптан жасалған жұқа сызықтар пайдаланылады. Жараға риванол, магний сульфаты, натрий хлоридінің гипертониялық ерітінділері бар таңғыш таңады.

Қуыс іріңнен толық тазарғанша дренаж қалдырылады, одан кейін оны алып тастап жара толық жазылғанша мазьді таңғыштар (Вишневский мазі, балық майы, антибиотик эмульсиялары) қолданылады.

Іріңдікті емдеудің басқа да түрлері бар. Олардың таңдалуы іріңдіктің орналасуына және оның сипатына байланысты. Мысалы, дененің ашық бөлімдерінде орналасқан іріңдік болса, косметикалық тиімділік үшін пункция әдісі қолданылады. Іріңдікті тазартқаннан кейін, абсцесс қуысына антибиотиктердің концентрациялық ерітіндісін енгізеді. Бірақ, 1-2 күнде жасалған 2-3 пункциядан кейін нәтиже болмаса, аздап кесу керек. Созылмалы абсцестердің емделуі басқаша. Оларды капсуласымен бірге тіледі. Егер қуыста бөгде зат болса, сіреспеге қарсы анатоксинді енгізеді.

Инъекциядан кейінгі абсцестер кезінде кейбір бала хирургтері аздап тілік жасап кейіннен пиогенді капсуланы үшкір қасықпен тазалайды. Тігілмеген жараны жалпы ережелер бойынша емдейді.

Флегмона дегеніміз тіндік кеңістіктер арқылы диффузды таралатын қабыну түрі. Флегмонаның абсцестен ерекшелігі процестің шектелмеген болуы. Аурудың ең жиі қоздырғышы – стафилокок және стрептококк, бірақ сонымен қатар флегмона басқа да флорамен шақырылады (ішек таяқшасы, анаэробты инфекция).

Инфекцияның тері асты май қабатына енуінің қарапайым жолы – терінің зақымдануы. Сонымен қатар инфекция гематогенді жолмен де түсуі мүмкін. Кейде флегмона басқа да жергілікті процестердің асқынуы болады. (лимфаденит, фурункул, мастит, омфалит).

Нәрестенің тері асты флегмонасының ересек балалардағы флегмонадан айырмашылығы қабыну өзгерістеріне қарағанда некротикалық өзгерістердің басым болуы. Нәресте флегмонасында тері жиі екіншілік зақымданады. Нәресте флегмонасы жеке нозологиялық ауру болып саналады (нәрестенің некротикалық флегмонасы).

Клиникалық көрінісі

Кейбір жағдайларда флегмона біріншілік пайда болады, ал көп жағдайларда негізгі ауруға келіп қосылады. Оның орналасуы әртүрлі. Флегмона кезінде қабынудың бес белгісі айқын болады: ісіну, қызару, жергілікті температураның көтерілуі, ауырсыну және зақымдалған дене бөлігінің қызметінің бұзылуы. Процесс таралуға бейім. Кейде тіндер іріңді ыдырауға ұшырап, инфильтраттың жұмсаруы пайда болады. Ауру айқын көрінетін жалпы белгілермен өтеді. (әлсіздік, дене қызуының көтерілуі).

Нәресте флегмонасының ең жиі орналасатын жері: сегізкөз-құйымшақ аймағы, арқа, көкірек. Ауру жедел басталады. Бала әлсірейді, тәбеті төмендейді, дене қызуы 38-40ӘС-қа көтеріледі. Теріде тығыздалған және қызарған, басқан кезде ауыратын ошақ пайда болады. Қабыну ошағы тез үлкееді, зақымдалған жердегі терінің түсі қанық-қызыл, ал кейіннен көгеріңкі болады.

2-3 тәулікте зақымданған жердің ортасында жұмсарулар пайда болып, кейіннен осы жердегі тері ыдырап, жыланкөз түзіледі. Одан бұлыңғыр түсті некрозданған клетчатка бөлінеді.

Жыланкөз шеттеріндегі тері біртіндеп ажырайды, іріңді ыдырауға ұшырайды, соның нәтижесінде жиектерінде қазылған жара түзіледі. Процестің өту барысы асқынусыз болған кезде некрозданған тіндер сылынып, жара біртіндеп тыртықтанады. Егерде уақытылы ем қолданылмаған болса, некроз тереңге таралып, сүйектерге жетеді. Балаларда сепсис дамиды.

Ажыратпалы диагноз

Үлкен жастағы балаларда айқын көрінетін белгілер негізінде флегмона диагнозы еш қиындықсыз қойылады. Бірақ, дәрігердің есте сақтайтыны тері асты флегмонасының кейде тереңде орналасқан іріңді процестердің болу мүмкіндігі, мысалы остеомиелит. Сондықтан қабынудың негізгі көзін анықтау қажет.

Нәресте флегмонасын тілме ауруынан, тері асты май қабатының некрозынан ажырату қажет. Аталған аурулар арасында ажыратпалы диагнозды мұқият жүргізу керек, себебі олардың емдеу әдістері әр түрлі.

Нәрестелерде тілме ауруы өте сирек кездеседі. Тілменің флегмонадан айырмашылығы: терідегі гиперемияның анық шеттері болады, терісі қызғылт түсті және жылтыр, ісіну шекаралары жақсы білінеді, зақымданған тері бетінде жұмсару аймағы болмайды.

Тері асты май қабатының некрозы кезінде біртіндеп көптеген ірі емес инфильтраттар пайда болады. Оларды пальпация жасағанда ауырмайды, терісі өзгермеген болады, ал баланың жалпы жағдайы қанағаттанарлық. Тері асты май қабатының некрозы арнайы емдеу шараларын өткізуді қажет етпейді, 5-6 аптадан кейін өздігінен қайтады.

Емі. Флегмонасы бар науқастарды аурухана жағдайында емдейді. Емхана хирургінің міндеті – науқасты дер кезінде ауруханаға жатқызу болып есептелінеді.