«Жазуға үйрету технологиясы»

 

50 

 

 

Әдістемелік ұсыныстар: 

«Жазуға  үйрету  технологиясы»  пәнінің  атқаратын  қызметіне 

сипаттама бере отырып, олардың әрбір бөлігінің мәнін ашып көрсету 

керек. 

Негізгі әдебиеттер: 1, 2,3, 4, 11,12  

Қосымша әдебиеттер: 1,2,3 

№2 СӨЖ тақырыбы:

 

Жазуға үйретудің тарихы  

Тапсырмалар 

1. Тарихи тұрғыдан «жазу» ұғымына түсінік беріңіз. 

2.  Жазуға  үйретудің  тарихына  қатысты  әдебиеттердің  тізімін 

құрыңыз және әрқайсысына аннотация жазыңыз. 

3.  Ежелгі 

түркі 

жазбаларындағы 

жазуға 

байланысты 

зерттеулерді оқып-үйреніп, талдау жасаңыз. 

Әдістемелік ұсыныстар:   

Тіл  білімі  мен  бастауыш  мектепте  қазақ  тілін  оқыту 

технологиясының  тарихы  бойынша  әдістемелік  әдебиеттерді  талдау 

негізінде анықтауға болады. 

Негізгі әдебиеттер: 6,7,8,10,11,12 

Қосымша әдебиеттер: 4,5,6 

№3 СӨЖ тақырыбы: Жазуға үйретудің әдістері 

Тапсырмалар 

1. Жазу процесінде жаттығудың алатын орны, мазмұны. 

2. Жазу процесінде әріп элементтерін үйрену кезеңі. 

3. Жазу процесінде әріптік кезең.. 

Әдістемелік ұсыныстар:   

Бірінші  тапсрыма  бойынша  Әліппе  және  ана  тілі,  қазақ  тілі 

оқулықтарынан арнайы жаттығулар арқылы мысалдар келтіру керек.  

Әрбір кезеңдегі жұмыс мазмұнын нақты мысалдар арқылы ашып 

көрсету қажет. 

Негізгі әдебиеттер: 6,7,8,10,11,12 

Қосымша әдебиеттер: 1,5, 6 

№4 

СӨЖ 

тақырыбы: 

Жазу 

сауаттылығы 

және 

каллиграфиясы 

Тапсырмалар 

1.  Жаңа әріптерді – бас және кіші – басқа әріптермен қоспай жа-

зу. 

2.  Әріптер тіркесін, буынды жазу, тұтас сөз бен сөйлемді жазу. 

 

51 

 

 

3.  Бастауыш  сынып  оқушыларының  каллиграфиялық  дағдысын 

қалыптастырудағы өздік жұмыстар. 

Әдістемелік ұсыныстар: 

1-2  тапсырмаларды  №1,2,3  жазу  дәптеріне  (Наурызбаева  Ә., 

Ізғұттынова  Р.  Жазу  дәптері  №1,2,3.  –  Алматы:Атамұра,  2008  ж.) 

орындау қажет. 

3-тапсырма  бойынша  оқушыларға  ұсынылатын  мысалдар 

құрастыру қажет.  

Негізгі әдебиеттер: 6,7,8,10,11,12 

Қосымша әдебиеттер: 1,5, 6 

№5 СӨЖ тақырыбы: Жазуға үйретудің дәстүрлі және қазіргі 

технологиясы 

Тапсырмалар 

1. Жазуға қойылатын талаптар. 

2. Әріптердің дұрыс және әдемі салынуы. 

3.  Әріптердің дұрыс байланысуы. 

Әдістемелік ұсыныстар:   

1-тапсырманы  орындауда  оқу  бағдарламаларын  талдау  жасау 

керек. 

1-2  тапсырмаларды  көркем  жазу  дәптеріне  (Трофимова  С.В. 

Балапанның  дәптері.  Көркем  жазу.  –  Алматы:  «8&8»,  2010.  –  24  б.) 

орындау қажет. 

 

Негізгі әдебиеттер: 3,4,5, 6,7,8,10,11,12 

Қосымша әдебиеттер: 4,5,6 

 

2.6.1 Курс бойынша жазбаша жұмыстар тақырыптары 

Реферат тақырыптары 

1.  Жазуға  үйрету  технологиясының  оқытудың  маңызы  мен 

келешегі 

2 Жазу сабақтарында орфография элементтері 

3 Жазуға үйретуге арналған оқу құралдары 

4  Бастауыш мектепте жазуға үйрету технологиясының мазмұны 

5  Дәстүрлі,  қазіргі  жаңа  шрифт  және  оларды  оқыту  процесінде 

қолданудың ерекшеліктері 

6 Қазақ тілі орфографиясының негізгі принциптері 

7 Қатені болдырмау үшін жүргізілетін жұмыс 

8. Жазу және тіл дамыту 

 

52 

 

 

9 Жазу жұмысының мақсаты 

10  Оқушылардың  жазу  дағдысын  қалыптастырудың  физиологи-

ялық ерекшеліктері 

 

2.6.2 Курстық жұмыс оқу жоспарында қарастырылмаған. 

2.7  Оқу  сабақтарын  бағдарламалық  және  мультимедиялық 

тұрғыдан өткізу 

 

Тақырып  

Сабақтың 

түрі 

Бағдарламалық 

өнімнің тауы 

Қол 

жеткізу 

орны 

Арнайы 

аудиторияның 

атауы 

Жазуға 

үйретудің 

әдістері 

Дәріс 

Сарбасова 

Қ.А. 

«Жазуға 

үйретудің 

әдістері» 

тақырыбына 

мультимедиялық 

көрсетілім 

Бастауыш 

оқытудың 

педагогикасы 

және 

әдістемесі 

кафедрасы 

219/10 

Жазуға  үйретуде 

ақпараттық 

құралдарды 

пайдалану 

СОӨЖ 

Сарбасова Қ.А.  

«Жазуға  үйретуде 

ақпараттық 

құралдарды 

пайдалану» 

тақырыбына 

мультимедиялық 

көрсетілім 

Бастауыш 

оқытудың 

педагогикасы 

және 

әдістемесі 

кафедрасы 

219/10 

 

2.8 Өзіндік бақылау үшін ұсынылатын тест тапсырмалары 

 

1. Жазуда жіберілетін қателердің ішінен каллиграфиялық қатені тап: 

A) Әріптерді дұрыс байланыстырмау. 

B) Әріп тастап кету. 

C) Сөздерді қосып не бөліп жазу. 

D) Дыбысты дұрыс таңбаламау: Амангелді  Аманкелді. 

E) Буын тастап кету. 

2. Ережелерді дұрыс пайдалану дағдысын қалыптастыру мақсатында 

жүргізілетін диктант түрі: 

A) Көру диктанты. 

B) Бақылау диктанты. 

C) Ескерту диктанты. 

 

53 

 

 

D) Сөздік диктанты. 

E) Әріп диктанты 

3. Диктантта жіберілетін мына қателер есепке алынбайды: 

A) Екі ұқсас жіберілген пунктуациялық қате. 

B) Жіберілген қателердің ережесі оқылмаған болса. 

C) Бір орфографиялық қате. 

D) Бір сөзді мәтін мазмұнын бұзбайтындай екінші сөзбен 

ауыстырылса. 

E) Бір қате екі рет қайталанған болса. 

4.  Бақылау диктантына арналған сөз саны   мынаныпта 55-56 сөз 

болады: 

A) 1 сынып. 

B) 2 сынып. 

C) 3 сынып. 

D) 4 сынып. 

E) Барлық сыныптарда. 

5. Қазақ тілінің орфографиясын терең зерттеген: 

A) Ш. Әуелбаев. 

B) К. Жолымбетов. 

C) Д. Әлімжанов. 

D) И. Ұйықбаев. 

E) Х. Арғынов. 

6. Орфографиялық жаттығулар: 

A) Морфологиялық және синтаксистік. 

B) Аналитикалық, синтетикалық. 

C) Көшіру, диктант, мазмұндама. 

D) Фонетикалық. 

E) Жалпылау, салыстыру. 

7. Орфографиялық қырағылық: 

A) Мәтіндегі орфограмманы байқау қабілеті, оның типін анықтау. 

B) Морфемалардың мағынасын түсіну. 

C) Дұрыс сөйлеу. 

D) Сөзді дұрыс жазу. 

E) Сөйлемді дұрыс талдау. 

8. ,,Жазу дыбыстық жүйеге негізделген, яғни сөйлеуде қалай естілсе, 

жазуда солай таңбаланады,,. Бұл жерде мына орфографиялық 

принцип сөз етіледі: 

A) Морфологиялық. 

 

54 

 

 

B) Фонетикалық. 

C) Дәстүрлі. 

D) Грамматикалық принцип. 

E) Синтаксистік принцип. 

9. Жазуға үйрету әдістері: 

A) Көшіріп жазу. 

B) Штрихтарды қосу. 

C) Генетикалық әдіс. 

D) Ритмикалық. 

E) Әріп тастамай жазу. 

10. Графикалық дағды қалыптастырудың мына кезеңінде ,,Әріп 

элементтерін жазып үйрену,, жүзеге асады: 

A) 1-кезеңде. 

B) 2-кезеңде. 

C) 3-кезеңде. 

D) 4-кезеңде. 

E) 5-кезеңде. 

11. Оқушылардың көру сезімі арқылы қабылданған әріп, буын, 

сөйлем және мәтіндерді жазбаша өрнектеу: 

A) Диктант. 

B) Көшіріп жазу. 

C) Орфографиялық талдау. 

D) Мазмұндама. 

E) Шығарма 

12. Көркем жазу сабақтарында мыналар жетілдіріледі: 

A) Сөйлемді жаза білу. 

B) Мазмұндама жаза білу. 

C) Схемалар құра білу. 

D) Әріптің элементін дұрыс жаза білу. 

E) Жазбаша жұмыстарды дұрыс орындау 

13. Жазбаша жұмыстардың түрлері: 

A) Шығарма. 

B) Мазмұндама. 

C) Өзіндік жұмыстар. 

D) Баспа мәтіннен көшіріп жазу. 

E) Өздігінен әңгіме құрау. 

14. Сауат ашу сабақтары үшін қажетті көрнекілік түрлері мен 

формаларын көрсетіңіз: 

 

55 

 

 

A) Суретті таблицалар. 

B) Мәтіні бар таблицалар. 

C) Техникалық құралдар. 

D) Әріптер мен буындар кассасы, дыбыстық-әріптік ленталар. 

E) Жазушылардың портреті. 

15. Жазу процесіне берілген дұрыс анықтаманы көрсетіңіз: 

A) Жазу - күрделі сөйлеу әрекеті. 

B) Жазу - әріптерді сызу және байланыстыру. 

C) Жазу - бұл дағды. 

D) Жазу - дыбысты таңбалау. 

E) Жазу - қимыл әрекетін көрсету 

16. Сөйлеуге қойылатын талаптар: 

A) Жүйелілік. 

B) Тілдік құралды дұрыс таңдау. 

C) Басқаға түсінікті сөйлеу. 

D) Қажетті интонацияны таңдау. 

E) Әдеби нормаға сәйкестігі. 

17. Жаңа сөздердің жазылуымен таныстыру қалай жүргізіледі: 

A) Әр сабақта. 

B) Әр сабақта емес. 

C) Тақырып өтілгеннен кейін. 

D) Тоқсанда бір рет. 

E) Аптасына бір рет. 

18. ,,Донбасс,, сөзінің орфографиялық нормаға сай жазылуы 

көрсетілген: 

A) Донбасқа. 

B) Донбассқа. 

C) Донбасты. 

D) Донбастың. 

E) Донбаспен. 

19. Дұрыс жазуға дағдыландыру ішінде грамматикалық бағыттың 

күшіне енуіне үлес қосқан: 

A) К. Д. Ушинский. 

B) Ы. Алтынсарин. 

C) С. Рахметова. 

D) В. Шереметевский. 

E) А. И. Пешковский 

 

56 

 

 

20. Оқушылардыњ көру, есте сақтау, затты тану сияқты қабілеттерін 

дамыту мақсатында жүргізілетін диктанттыњ түрі: 

A) Буын диктанты. 

B) Сөз диктанты. 

C) Бақылау диктанты. 

D) Көру диктанты. 

E) Сөз диктанты. 

 

Дұрыс жауаптардың кілті 

 

Сұрақ 

нөмері 

Дұрыс 

жауап 

(A,B,C,D,E) 

Сұрақ 

нөмері 

Дұрыс жауап 

(A,B,C,D,E) 

1. 

B 

11. 

B 

2. 

C 

12. 

D 

3. 

B 

13. 

D 

4. 

D 

14. 

D 

5. 

B 

15. 

A 

6. 

C 

16. 

A 

7. 

A 

17. 

B 

8. 

B 

18. 

B 

9. 

C 

19. 

Е 

10. 

B 

20. 

D 

 

Студенттер білімін бағалау өлшемдері 

Дұрыс жауаптар саны 

Оценка 

19-20 

Үздік 

16-18 

Жақсы  

10-15 

Қанағаттанарлық 

10 балдан төмен 

Қанағаттанарлықсыз 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

57 

 

 

 

2.9 Курс бойынша емтихан сұрақтары 

9. Емтихан сұрақтарының тізімі 

1.  Жазуға үйретудің тарихы. 

2.  Жоғары  білімді  бастауыш  сынып  мұғалімдерін  дайындау 

жүйесінде  “Жазуға  үйретудің  психологиялық  –  педагогикалық 

негіздері”оқу пәннің алатын орны мен маңызы. 

3. Оқу пәннің білімділік, дамытушылық, тәрбиелік міндеттері, басқа 

пәндермен байланыстылығы. 

4 . Жазудың анықтамасы. 

5.  Жазудың пайда болуының тарихы алғышарты мен уақыты. 

6.   Жазудың түрлері. 

7.   Қазіргі қазақ алфавиті 

8.    Қазақ алфавитіндегі әріп кескіні мен реті. 

9.    Қазіргі шрифтің артықшылық және кемшілік тұстары. 

10.    Бірінші  сынып  оқушыларының  жазу  дағдысы  графикалық  – 

каллиграфиялық жазу дағдысы екендігі. 

11.Жазуға  үйрету  тарихында  каллиграфиялық  жазу  дағдысының 

басымдылығы. 

12. «Графикалық жазу дағдысы» ұғымын жаңа тәсілмен түсіндіру. 

13.  Графикалық  –каллиграфиялық  жазу  дағдысын  қалыптастыруың  

психикалық- физиологиялық ерекшеліктері. 

14.Графикалық-каллиграфиялық жазу дағдысын қалыптастыру. 

15 .Психикалық-физиологиялық ерекшеліктері. 

16. Сөйлеу әрекеті туралы түсінік және сипаттама. 

17. Жазбаша сөйлеу-сөйлеудің ерекше түрі. 

18. Адам өмірі мен қызметіндегі жазбаша сөйлеудің рөлі. 

19. Жазу процесінің психологялық –физиологиялық сипаттамасы. 

20.Жазу  дағдыларына  машықтанудың  үш  кезеңі(әріп  элементтерін 

үйрену кезеңі; әріптік кезең; жазбаша сөйлеудің қалыптасу дәрежесін 

көрсететін негізгі кезең). 

21.Жазу дағдысын қалыптастыру заңдылықтары. 

22. Жазуға үйрету үшін қажетті гигиеналық талаптар. 

23.  Жарық,мебель,дәптерлер,қаламсаптар,кестелер  мен  жазу  үлгісі 

дәптерлері,бор, тақта, сергіту жаттығулары. 

24.  Бастауыш  сынып  оқушыларын  жазуға  үйретудің  дәстүрлі  және 

қазіргі әдіс-тәсілдері. 

25. Жазуға үйретудің мақсат-міндеттері мен ұстанымдары. 

 

58 

 

 

26.  Бастауыш  мектептегі  жазуға  үйретудің  әдістері  мен  тәсілдеріне 

сипаттама. 

27. Жазуға үйрету әдістемесіндегі жаңашылдық. 

28.  Дәстүрлі шрифт. 

 29. Әріп кескіні үйлесіміндегі(конфигурациясындағы) күрделілік. 

30.   Әріптерді бөлшектеп үйрету.Үзікті жазу. 

31. Жаңа шрифт. 

 32. Бір вариантты және тұрақты әріптердің кескіні. 

33. Жазу дағдысын қалыптастыру кезеңдері. 

34.  Оқушы  жазуына  қойылатын  талаптар:әріптердің  дұрыс  және 

әдемі салынуы,әріптердің дұрыс байланысуы. 

35.  Оқушы  жазуына  қойылатын  талаптар:әріптердің  дұрыс  және 

әдемі салынуы. 

36. Әріптердің дұрыс байланысуы. 

37.  Жазу сауаттылығы мен каллиграфиясының өзара байланысы. 

38.  Жазу сауаттылығы мен каллиграфиясының өзара байланысы. 

39. Жазу сабақтарындағы орфография элементтері. 

 40.  Графикалық  және  каллиграфиялық  қателер  туралы  түсінік, 

оларды айырудың  шарттылығы мен қажеттілігі. 

41.  Графикалық  және  каллиграфиялық  қателерді  болдырмау  үшін 

жолдары. 

42. Жазба жұмыстарын бағалау және есепке алу. 

43.Жазуға үйретуге арналған оқу құралдары. 

44. Оқу мен жазуға үйрету. 

45.  Жазуға  үйретуге  арналған  оқу  құралдарының  орынды  пайдала-

нуы. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

59 

 

 

Мазмұны 

 

1. Оқу пәнінің бағдарламасы – SYLLABUS………………....................3 

1.1 Оқытушы туралы мәлімет …………………………………………..3 

1.2 Пән туралы мәлімет   ……………………………………….…..…...3 

1.3 Перереквизиттер……………………………………………………...3 

1.4 Постреквизиттер……………………………………………………...3 

1.5 Пәннің қысқаша сипаттамасы  …………………………...................4 

1.6 Пән бойынша тапсырмаларды орындау және өткізу кесетесі …....5 

1.7 Әдебиеттер тізімі ………………………………………………….....6 

1.8 Рейтинг-шкала …………………………………………………….....7 

1.9 Курстың саясаты мен процедуралары ……………………..............7 

2. Пән бойынша оқу-әдістемелік материалдар ………… ….................8 

2.1 Курстың тақырыптық жоспары ………………………………….....8 

2.2 Дәріс сабақтарының тезистері ………………………………….......8 

2.3 Семинар сабақтарының жоспарлары …………………………......42 

2.5 Оқытушының жетекшілігімен орындалатын  

өзіндік жұмыс сабақтарының жоспары ……………………………....45 

2.6 Студенттердің өзіндік жұмыстары бойынша сабақ жоспары …...49 

2.6.1 Курс бойынша жазбаша жұмыстар тақырыптары  ………….....51 

2.6.2 Курстық жұмыстар тақырыптары................................................ 

2.7 Оқу сабақтарын бағдарламалық және мультимедиялық  

тұрғыдан өткізу........................................................................................52 

2.8 Өзіндік бақылау үшін тест тапсармалары ………………..............52 

2.9 Курс бойынша емтихан сұрақтары ……………………………......57 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

60 

 

 

ОӘК кафедра мәжілісінде талқыланған 

(хаттама №9 «29» сәуір 2011 ж.)  

 

ОӘК Е.А.Бөкетов атындағы ҚарМУ-дің 

Ғылыми-әдістемелік кеңесінде мақұлданған  

                                            (хаттама №___ «____» _______ 2011 ж.)  

 

 

 

 

 

«Жазуға үйрету технологиясы» 

пәнінен 

ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕН 

 

050102 – Бастауыш оқытудың педагогикасы мен әдістемесі 

мамандығына арналған 

 

 

 

 

 

 

 

Сарбасова Қарлығаш Амангелдіқызы 

 

 

 

 

 

 

 

Подписано в печать     г. Формат 60х84 1/16. Газетная бумага.   

Объем   уч.-изд. л. Тираж ___ экз.     Заказ №___. 

Отпечатано в типографии издательства КарГУ им. Е.А.Букетова 

100012, Караганда, ул. Гоголя, 38