68
NEET санатындағы жастардың жеке қосалқы топтарымен
жұмыстың және зерттеулердің механизмдері
NEET санатындағы жастармен жұмыс жасау бойынша нұсқаулық
өндірістік тәжірибеден өту үдерісі ресми сипатта болып қана қоймай,
болашақ мамандық бойынша нақты тәжірибелік білім мен машықтарды беруі
тиіс;
тәжірибеден өту барысында өзін мейлінше үздік көрсеткен жастардың
еңбек кітапшаларына жазба енгізу, ұсыным хаттарын беру, мұндай шаралар
болашақта жұмысқа орналасу кезінде қосымша артықшылықтар береді.
Жұмыс берушілер
(негізгі міндеті – «ДҰРЫС» ЖАСТАР ЕҢБЕК НА-
РЫҒЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУ):
жұмыспен қамту орталықтарымен өзара әрекеттесу, жастардың еңбек
нарығында сұрау мен ұсыныс картасын қалыптастыру;
жоғары және кәсіби оқу орындарымен өзара әрекеттестік.
Ата-аналар
(негізгі міндеті – ТӘРБИЕЛЕУ, ТӘЛІМГЕРЛІК):
балалардың еңбек пен мамандық бойынша жұмыс туралы дұрыс түсіні-
гін қалыптастыру және тәрбиелеу;
балаларға кәсіби тұрғыда нарықтың сұранысы мен елдің экономикалық
даму келешектері бойынша бағыт беру.
69
NEET санатындағы жастардың жеке қосалқы топтарымен
жұмыстың және зерттеулердің механизмдері
NEET санатындағы жастармен жұмыс жасау бойынша нұсқаулық
NEET санатындағы бесінші қосалқы топпен жұмыс жасау меха-
низмдері мен әдістері
ҚР Білім және ғылым министрлігі, ҚР Дін істері және азаматтық қоғам
министрлігі
(негізгі міндеті – ҚОЛДАУ КӨРСЕТУ МЕН ДАМЫТУ):
физикалық мүмкіндіктері шектеулі немесе денсаулығында кемшілігі бар
жастарды жұмысқа орналастыру бойынша арнайы мемлекеттік бағдарлама-
ларды және жеңілдіктерді әзірлеу, мысалы, кәсіпорындарда белгілі бір квота
бойынша жұмыс орындарының санын анықтау, жастардың қандай да бір жұ-
мысты орындау бойынша шектеулі мүмкіндіктері ескерілген мамандықтарға
сәйкес жұмыс орындарын әзірлеу, физикалық мүмкіндіктері шектеулі жастар
үшін қолайлы еңбек шарттарын қарастыру және т.с.с.;
жұмыс берушілермен жұмыс, «Еңбек туралы» ҚР Заңында арнайы тар-
мақтарды қабылдау, жұмыс берушілерді кәсіпорындарда, мекемелерде, ұй-
ымдарда арнайы бос орындарды құруға ынталандыратын іс-шараларды қа-
былдау;
жұмыс берушілермен жұмыс – жұмыс орындарын арнайы жеке мүм-
кіндіктерге және нақты тұлғаның қажеттілігіне қарай ұйымдастыру мен бей-
імдеуді өткізу, жұмыс орындарын арнайы құрылғылармен және құрал-жаб-
дықтармен жабдықтау.
Үкіметтің жергілікті атқарушы органдары (Әкімдіктер/жастар саясаты
мәселелері жөніндегі басқарма/ішкі саясат мәселелері бойынша басқарма)
(негізгі міндеті – АҚПАРАТТАНДЫРУ):
денсаулығы шектеулі жас мамандар үшін деректер базасын әзірлеу қа-
жет;
денсаулығы шектеулі жас мамандар үшін бос орындар жәрмеңкелерін,
оның ішінде виртуалды жәрмеңкелерді өткізу;
денсаулығы шектеулі жас мамандар үшін арнайы еңбек биржасын құру.
Мұндай биржада аталған санатындағы жастарды басқа мамандықтар бойын-
ша қайта даярлау мен қайта оқыту қарастырылуы тиіс;
денсаулығы шектеулі жас мамандар арасында талантты өкілдерді
анықтау мақсатында конкурстарды ұйымдастыру және үздік өкілдерді өңірдің
бизнес құрылымдарына ары қарай қолдау көрсету мен жүзеге асыру мақса-
тында таныстыру;
денсаулығы шектеулі жас мамандарды мұндай санатындағы жастарға ең
қолайлы салаларда кәсіпкерлік негіздеріне оқыту;
жергілікті атқарушы органдардың, оның ішінде әлеуметтік қорғау
басқармасының негізінде денсаулығы шектеулі жас мамандармен жұмыс жа-
сауға арналған кеңселерді ашуға кеңес береміз. Мұндай кеңселердің негізгі
міндеті – жастарға компьютерлік сауаттылық, салық есептілігі машықтарын,
70
NEET санатындағы жастардың жеке қосалқы топтарымен
жұмыстың және зерттеулердің механизмдері
NEET санатындағы жастармен жұмыс жасау бойынша нұсқаулық
электрондық қызметтерді алу машықтарын кәсіби деңгейде үйрету. Кеңсе-
лердің деректер базасында әлеуметтік-психологиялық көмек, заң саласында
кеңестер, жұмыс іздеуге көмек көрсетуге болады. Аталған жоба денсаулығы
шектеулі жас мамандар арасында оқуға деген уәждемені, олардың өзін-өзі
оқыту деңгейін арттыруға мүмкіндік береді. Мұның барлығы сәтті жұмысқа
орналасуға мүмкіндік береді.
Жұмыспен қамту орталықтары (қала/аудан орталықтары/ауыл, кенттер
әкімдіктерінің жанында)
(негізгі міндеті – АҚПАРАТТАНДЫРУ):
физикалық мүмкіндіктері шектеулері жастардың кәсіпкерлігі үшін
қосымша жағдайларды жасау: салық бойынша жеңілдіктер, коммерциялық
жылжымайтын мүлікті ішінара өтеу, жеке кәсіпкерді/заңды тұлғаны тіркеу-
дің жеңілдетілген рәсімдері және т.с.с.;
физикалық мүмкіндіктері шектеулері жастардың тегін оқуын/қайта
оқуын ұйымдастыру.
Жастар ресурстық орталықтары
(негізгі міндеті – ҚОЛДАУ КӨРСЕТУ
МЕН ҚОСЫМША ОҚЫТУ):
жастарға түйіндеме әзірлеуді, ынталандыратын хатты жазуды, тілдесу-
ден өтуді, басқа коммуникациялық машықтарды дамытуды үйрететін шебер-
лік сабақтарын өткізу;
жұмысты іздеу механизмі бойынша консультация мен түсініктеме беру
(жосықсыз жұмыс берушіге түспеу үшін қайда бару қажет екендігін түсін-
діру);
жосықсыз жұмыс берушілердің тізімін жүргізу және жас мамандарға
мұндай тізімдегі жұмыс берушілер туралы жүгінген жағдайда ақпарат беру;
жастарды жұмыспен қамту бойынша мемлекеттік бағдарламаларға қа-
тысу механизмі бойынша консультация беру (құжаттарды жинау, құжаттар-
ды беру және т.б.).
Мектерде бірнеше жыл ішінде оқу орындарының жетіспеуіне байланысты,
Австрия Үкіметі Жастардың білім алуына көмек көрсету туралы заңды
әзірлеу бастамасын көрсетті. Заң міндетті мектеп білімін алғаннан соң,
өзіне жұмыс таппаған барлық жастарға оқу курстарының жетімділігіне
кепілдік береді. Ұзақтығы 12 айға дейін болатын курстарда олар нақты
жұмысқа қатысты жаңа білім мен машықты алады. Мұндай курстардың
негізгі міндеті – жастарды жұмысқа орналастыру. Курстарды Австрия
Үкіметі мен Еуропа әлеуметтік қоры қаржыландырады.
