114
қарастыра отырып диалектикалық байланыстардағы қабілетті қолдану, жаңа
педагогикалық ойлардың дамуын ұсынады.
Жоғарыда көрсетілген біздің принциптеріміз қазақ ұлттық музыка
құралдары арқылы педагогикалық жоғарғы оқу орындарының студенттерін
интеллектуалды дамытудың кезеңіне қатысты жетекші принциптерді таңдау,
өзара бағыныштылық пен өзара қарым-қатынастың тұтастығын ұсынады.
Сонымен, қазақ ұлттық музыка құралдары арқылы педагогикалық жоғарғы
оқу орындарының студенттерін интеллектуалды дамыту
психологиялық-
педагогикалық шарттарды сақтағанда тиімді болады: оқу-тәрбие үдерісінде
студенттердің субъектілік орнын қамтамасыз ету; студенттерді жеке іс-әрекетке
қатыстыру;
оң
интеллектуалдық-дамытушылық
орта
мен
жағымды
психологиялық климат құру; қазақ ұлттық музыкасы арқылы студенттерді
интеллектуалды дамытудың әдістері, формалары, технологияларын белсенді
қолдану; қазақ ұлттық музыкасы арқылы студенттерді интеллектуалды
дамытудың өзіне тән ерекшеліктерін ескеру.
Педагогикалық үдерісте кешендік шартты педагогикалық құралдар мен
принциптердің жүйесін жүзеге асыру арқылы құру қажет. Осыған байланысты
біз тұтас білім беруге қатысты принциптердің жалпылануы мен сараптауы
негізінде (В.В.Краевский, Б.Лихачев, Ю.К.Бабанский және т.б.) және
музыкалық білім берудің принципін (Э.Б.Абдуллин, т.б.) ескере келе қазақ
ұлттық музыка құралдары арқылы педагогикалық жоғарғы оқу орындарының
студенттерін интеллектуалды дамытудың принциптік жүйесін анықтадық (білім
алушының субъективтік тәжірибесі; тұлғалық-бағыттылық тәсілі; когнитивтік
бағыттылығы; вариативтік қызметі) [212, 215] .
Қазақ ұлттық музыка құралдары арқылы педагогикалық жоғарғы оқу
орындарының
студенттерін
интеллектуалды
дамытудың
жетекші
педагогикалық құралдарының сапасы:
1.
Авторлық әзірлемелер:
- Базалық және бейіндеуші пәндердің толықтырылуы.
- «Қазақ ұлттық музыкасы арқылы тұлғаның интеллектуалды дамуы»
(элективті курстың бағдарламасы);
- Музыкалық-теориялық
пәндердегі
курстарда
интеллектуалдық-
шығармашылық
тапсырмалар;
- Студенттердің әзірлемелік үлгісі (аранжировка, ұлттық музыканы
орналастыру);
2.
Оқытудың әдістері:
- Эвристикалық
әдістер
(мағыналық
көрініс,
бейнелі
көрініс,
қауымдастықтар, рефлексия,
тестілеу, интерпретация);
- Дәстүрлі әдістер (әңгіме, бақылау, сауалнама, тестілеу, шығармашылық
тапсырмалар, эксперимент);
- Педагогикалық жағдаяттар (проблемалық-ізденістік, ойын және т. б.);
- Зерттеушілік
іс-әрекеттер
(музыкалық-педагогикалық
талдау,
шығармаларды эскиздік түрде жаттап алу);
3. Оқыту формалары:
115
Аудиториялық сабақтар:
- дәріс (дәріс-диалогтар «дәріс-концертті»)
- семинар-сабақтар (семинарлар-зерттеулер, эвристикалық әңгімелер,
баяндамаларды талдау, әр түрлі диспуттар түрлері мен шығармашылық пікір-
таластар, тренингтік формаларға қатысу, ғылыми әдебиеттерді талдау,
көкейкесті мақалаларды проблемалық талдау, әр түрлі ойын әдістері мен
формалары (іскерлік ойындар, конкурстар және т.б.).
Аудиториядан тыс сабақтар:
- фольклорлық экспедициялар
- музыкалық лекториялар
- ауызша журнал
- музыкалық
қонақ бөлме
- әдеби-музыкалық салон театрландырылған музыкалық-әдеби кеш
- республикалық, қалалық, университеттік дейгейде өтілетін халықтық
музыкалық кештер
4.
Техникалық, аудиовизуалды құралдар:
- Ұлттық музыкалардың жазылған электрондық
компакт-дискісі;
- Студенттік жұмыстардың электрондық үлгісі.
Жоғарыда көрсетілген педагогикалық құралдар қазақ ұлттық музыксы
арқылы
педагогикалық
жоғарғы
оқу
орындарының
студенттерінің
интеллектуалды
дамуына,
олардың
ұлттық
музыканы
меңгерудегі
интеллектуалдық-дамытушылық тәжірибесіне ие болуды ынталандыруға, оқу
іс-әрекетінің тұлғалық мәнін іздеуге мүмкіндік жасайды.
Көрсетілген психологиялық-педагогикалық шарттардың студенттерді
ұлттық музыка арқылы интеллектуалды дамытуда тиімділігін тәжірибелік-
эксперимент жұмысында тексеру туралы келесі парграфтарда баяндалады.
3.2 Студенттерді қазақ ұлттық музыкасы арқылы интеллектуалды
дамытудың әдістемесі
Педагогикалық жоғары оқу орындарының оқу-тәрбие үдерісінде қазақ
ұлттық музыкасы арқылы студенттерді интеллектуалды дамытудың әдістерін
жобалау қажеттігі осы бағыттағы ғылыми негізделген әдістеменің
жеткіліксіздігі мен ұлттық музыканың интеллектуалды даму әлеуетінің жоғары
деңгейде қолданудың арасында қарама-қайшылықты туындатты.
Оның тұжырымдамалық негізі болып қазақ ұлттық музыкасы арқылы
педагогикалық жоғарғы оқу орындарының студенттерін қазақ ұлттық музыкасы
арқылы интеллектуалды дамытудың мақсаты мен міндеттері, мазмұны мен
әдістемелік, диагностикалық тәсілдер жиынтығы, педагогикалық шарттары,
өлшемдері мен көрсеткіштері табылады.
Зерттеу барысында қазақ ұлттық музыкасы арқылы педагогикалық жоғары
оқу орындарының студенттерін интеллектуалды дамытудың оқу-әдістемелік
кешені жасалды:
– оқу материалдары: халықтық ән мен күйдің негізінде жазылған
Қазақстан композиторлары туындысындағы репертуарлар тізімі, халықтық
