2.5. Әдебиет
1.
Хакен Г Синергетика.-М.: Мир, 1980.
2.
При гож ин И. От существующего к возникающему.
-М.:Наука, ГИФМЛ, 1985.
3.
Николис Г., Пригожин И. Познание сложного.
М : Прогресс, 1990.
4.
Пригожин И., Стеггерс И. Порядок из хаоса.-
М.:Мир, 1986.
5.
Климонтович Н.Ю. Без формул о синергетике. -
Минск:Высшая школа, 1986.
6.
Ландау Л.Д., Лифшиц Е.М. Теоретическая физика,
т.6. —Гидродинамика. М.:Наука, ГИФМЛ, 1986.
7.
Гильберт С. Биология развития, т.1.-М .:М ир, 1984.
8.
Вернадский В.И. Проблемы биогеологии, тт. 1-4,
-М.-Л., 1934-1940.
9.
Дубнищева
Т.Я.
Концепции
современного
естествознания.-Новосибирск: ООО изд. ЮКЭА,
1997
10.
Матурана
У
Биология
познания
//Я зы к
и
интеллект.-М: Наука, 1996.
11.
Тойнби А. Дж. Если бы Филипп и Артасерко
уцелели //Знание-сила, 1994, №8, с.60-65.
12.
Тойнби А. Дж. Постижение истории,-М .:Прогресс,
1991.
13.
Макиавелли
Н.
Избранные
произведения,
М..Художественная литература, 1982.
14.
Ясперс К. Смысл и назначение истории.
-М.: Республика, 1994.
15.
Гумилев Л.Н. От Руси к России,-М .:Экопрос, 1992.
16.
Гумилев Л.Н. Геграфия этноса в исторический
период.-Л.: Наука, 1990.
17
Малинецкий Г.Г Нелинейная динамика-ключ к
теоретической
истории?
Препринт
ИПМ
им.М.В.Келдыша РАН. 1995, №81.
18.
Гусейнова А.С., Павловский Ю .Н., Устинов В.А.
Опыт имитационного моделирования исторического
процесса.-М .: Наука, 1984.
19.
Князева Е.Н., Курдюмов С.П. Антропный принцип
в синергетике //Вопросы философии, 1997, №3, с.
62-79.
103
20. Ласло Э. Век бифуркации. Постижение меняющегося
мира //П уть. 1995, №7, с.3-129.
2.6. Бақылау сұрақгары
1. Жүйелердің өзін-өзі үйымдастыруыньщ көзі және кдлай
пайда болады?
2. Бенар
ұяшығындағы,
турбуленттіліктегі,
лазер
генерациясындағы өзін-өзі ұйымдастыру механизмдері
қандай?
3. Бифуркация, “ерекше аттрактор”
эргодикалық атты
терминді түсіндіріңіз.
4. Белоусов-Жаботинский реакциясы немен сипатталады
және ондағы теңсіздіктің көзі неде?
5. Метаболизмдегі энзимдердің белсенділік тербелісінің
ролі кдндай?
6. Кейбір жануарлардьщ популяциясы өсуінің тербеліс
сипаты немен түсіндіріледі?
7 Ж ердің өзін-өзі ұйымдастыруы қалай жүреді?
8. Системаның
өзін-өзі
ұйымдастырудағы
автотолқындарды ң ролі.
9. Жүйелердегі
өзін-өзі
ұйымдастырудьщ
табалдырық
сипаты.
10. Ж ыпылықтау шумы, фрактальды құрылымдар дегеніміз
не?
11. Мутациялардың
пайда
болуының
синергетикалық
механизм і қандай?
12. Экономика кризистеріндегі синергетикалық анализдің
мәні.
13. Бәсеке
жағдайында
әлеуметтік
жүйенің
өмір-сүру
жагдайлары.
2.7. Тест тапсырмаларының мысалдары
1. Жүйелердің өзін-өзі ұйымдастыруы паңца болады:
1) қоршаған ортаның энтропиясынан;
2) қоршаған ортаның негэнтропиясьшан;
3) қоршаған ортаның энергиясынан;
4) жүйенің ішкі энергаясынан;
5) әртүрлі жағдайда 1-4 жауагггардың әркдйсысы
дұрыс болуы мүмкін.
2. Белоусов-Жаботинский реакциясыңдағы теңсіздіктің
көзі болып табылады:
1) реакция
компоненттері
концентрациясьшьщ
флуктуациясы;
2) температураның флуктуациясы;
3) ерітінді тығыздығыньщ флуктуациясы;
4) реакция
компоненттерінің
гравитациялық
орнықсыздығы;
5) ол жоқ, тепе-теңцік реакциясы.
3. Экономикадағы кризистік құбылыстардың прототипі
болып табылатын не?
1) теңіз жағасына ұратын толқын;
2) тайфундардың дамуы;
3) қиратушы қабылеті мол өте күшті жел агыны;
4) құм төбешігінен төмен баіытталатын көшкін;
5) мұндай
мысалдар
жоқ,
бұл
арнаулы
ерекшеліктері бар процесс.
3. ХИМ ИЯ КОНЦЕПЦИЯЛАРЫ
3.1. Химия дамуының негізгі тарихи кезеңдері
Бүгінгі күнде, химия әртүрлі затгарды синтездеуге елеулі
нәтижелерге жеткен кезде, ол өндірістің барлық салаларьша
еніп,
онда
түбірлі
өзгерістер
енгізуде.
Химия ньгң
ең
әлеуметтік —мәнді функциялары:
а) машина жасау, прибор жасау, энергетика, құрылыс,
медицина және т.б. ушін
барлық қажетті материалдарды
өндіру;
б) өндірісті химизациялау.
Химия адамзатқа, әсіресе табиғи заттардан барлық қажетті
материалдарды:
керамика мен металдарды,
шыны мен
бояуларды, жарылғыш заттарды, әктас... т.б. алуда әркдшанда
қажет болтан. Яғни, химия өз дамуынъщ өте ерте кезеңінен
бастап материалдық өндіріс саласына енгізілген құбылыстарды
қарастырады, ал оның басты мақсаты: қажетті қасиеттерімен
заттарды алу.
Бұл курстың мақсаты химияның тарихьш, мазмұнын
қарастыру, даму тенденциясы мен зандылықгарын айқындау,
және де материалдық өндірісті химизациялау саласындағы
ғылыми -техникалық прогрестің бағыттарьш тым болмаса
жалпы түрде анықтауға тырысу.
Топырақтан өнім өндіру, шарап, шарап сірке суын
дайындау,
шыны жасау,
қарапайым металлургия,
бояу
қолдану сияқгы әрекеттер адамзаттьщ күнделікті тіршілігінде
ең ежелгі кездерден белгілі.
Ежелгі заманда химия деп қарапайым металддарды алтын
мен күміске немесе олардың кұймаларына айналдыру өнерін
атаған. "Химия" сөзінің түбі "хемі" деген сөзде жатыр, оның
мағынасы — "Египет" Химия өнері Египетте пайда болтан. Ол
қасиетті ж әне құпия өнер болып саналган. Химиялық өнерлер
гректерде де, парсыларда да, үнді мен қытайда да болтан.
Арабтар Египетті жаулап алган соң, химиялық өнерлермен
танысып химия" сөзіне аль-" қосымшасын жалгатан, сөйтіп
"алхимия" сөзі пайда болтан. Кейін, химияньщ Еуропада
дамуы барысында, "аль-" қосымшасы түсіп кдлады да, "химия’
деген сөз кең крлданылатын болады.
Химияның даму тарихы келесі бес кезеңге бөлінеді:
106
Достарыңызбен бөлісу: |
