Автомобиль көлігімен жүк тасымалын дамытудың мәселелері мен болашағы
Қазақстан Республикасында тоқыма бұйымдары мен теріден жасалған бұйымдарды жуу және химиялық тазалау
52
машина жұмысының тағы бір аспектісі иістер мен қалдық шаңдарды және басқа да
ұсақ бөгде заттарды – жуу және сығу процесінде жойылмаған кенелерді, түкті және
т.б. жою болып табылады.
Үтіктеу жабдығы кез келген кір жуу орнының технологиялық тізбегінің
соңғы кезеңдерін ұйымдастыруға арналған. Үтіктеу жабдығы тек іш киімдерді
тегістеп қана қоймай, кептіру де қызметін атқара алады. Үтіктеу-Кір жуу
қызметінің ең танымал қызметі емес, бірақ толық цикл қызметі үшін міндетті
процедура.
Зерттеу көрсеткіштеріне статистикалық шолу
Қазақстан Республикасында тоқыма бұйымдары мен теріден жасалған бұйымдарды жуу және химиялық тазалау
53
6 ЗЕРТТЕУ КӨРСЕТКІШТЕРІНЕ СТАТИСТИКАЛЫҚ ШОЛУ
6.1 ЖІКТЕЛУ
Қазақстан Республикасы Индустрия және сауда министрлігі Техникалық
реттеу және метрология комитетінің 2007 жылғы 14 желтоқсандағы №_683-од
бұйрығымен бекітілген Экономикалық қызмет түрлерінің жіктеуішіне (бұдан әрі-
ЭҚЖЖ) сәйкес осы жоба шеңберінде зерттелетін Экономикалық қызмет түрі
мынадай жіктеме құрылымына сәйкес келеді:
5-кесте тоқыма бұйымдары мен теріден жасалған бұйымдарды жуу және
химиялық тазалау бойынша экономикалық қызмет түрлерінің құрылымы
Идентификатор
Атауы
S Секциясы
"Өзге де қызмет түрлерін ұсыну"»
96-бөлім
"Өзге де қызметтерді ұсыну"»
96.0 тобы
"Өзге де жеке қызметтерді ұсыну "»
96.01 сыныбы
"Тоқыма бұйымдары мен теріден жасалған бұйымдарды жуу және
(химиялық) тазалау»
Қамтиды:
кір жуу және химиялық тазалау, үтіктеу және т. б. барлық киім түрлері
(үлбірді қоса алғанда) мен тоқыма бұйымдарының механикалық
жабдықтардың көмегімен, қолмен немесе кір жуу - автоматтарында
халық үшін де, өнеркәсіптік немесе сауда кәсіпорындарына арналған
де қызметтер
кір жуатын орынға жууға арналған киім жинау және кір жуғаннан
кейін жеткізу
клиенттердің үй-жайларындағы драпировкалар мен кілемдерді,
сондай-ақ перделер мен перделерді тазалау немесе жоқ
кір жуу орындарының клиенттерді киім-кешекпен, жұмыс нысанды
киіммен және ілеспе бұйымдармен қамтамасыз ету жөніндегі қызметі
жаялықтармен жабдықтау бойынша қызметтер
Зерттеу көрсеткіштеріне статистикалық шолу
Қазақстан Республикасында тоқыма бұйымдары мен теріден жасалған бұйымдарды жуу және химиялық тазалау
54
6.2 КӘСІПКЕРЛЕР САНЫ
ҚР Статистика комитетінің деректері бойынша, 2017 жылдың соңында
Қазақстан Республикасының заңды тұлғалары мен филиалдарының бизнес-
тіркелімінде "өзге де жеке қызметтер"негізгі экономикалық қызмет түрі бар 6096
кәсіпорын тіркелген.
2017 жылдың соңында тіркелген кәсіпорындар саны 6096 бірлікті құрады,
бұл 2016 жылғы деңгейден 8,6% жоғары. Барлық талданатын кезең ішінде осы
Қызмет түрінің кәсіпорындары санының тұрақты өсу үрдісі байқалады.
1-Диаграмма «Басқа жеке қызметтер» ЭҚЖЖ-да тіркелген кәсіпорындар
мен жеке кәсіпкерлердің саны
Дереккөз: ҚР Статистика комитеті
2-Диаграмма Өзге де жеке қызметтерді жүзеге асыратын кәсіпорындарды
2018 жылғы қыркүйек айының соңында олардың мөлшерлілігі бойынша
бөлу (бірлік, үлес %)
Дереккөз: ҚР Статистика комитеті
Қызмет
ретінде
талданатын
тіркелген кәсіпорындардың ішінен 39728
бірлік
(99,6%)
50
адамнан
кем
жұмысшылар санымен шағын кәсіпорынға
жатады.
118 кәсіпорын (0,3%) орта, ал 39
кәсіпорын (0,1%) – қызметкерлер саны 500
адамнан астам ірі кәсіпорын болып
табылады,
1388
2508
2882
4070
6096
103,2%
180,7%
114,9%
141,2%
149,8%
0%
40%
80%
120%
160%
200%
0
50
100
150
200
2013
2014
2015
2016
2017
бі
рлі
к
Тіркелген кәсіпорындар саны, бірлік
Өткен жылға % - бен өсу қарқыны
99,6%
0,3%
0,1%
Шағын (39728
бір.)
Орта (118 бір.)
Ірі (39 бір.)
Зерттеу көрсеткіштеріне статистикалық шолу
Қазақстан Республикасында тоқыма бұйымдары мен теріден жасалған бұйымдарды жуу және химиялық тазалау
55
6.3 КӨРСЕТІЛГЕН ҚЫЗМЕТТЕРДІҢ КӨЛЕМІ
2017 жылдың қорытындысы бойынша көрсетілген қызметтер көлемі 334375
млн. теңгені құрады. Жалпы осы көрсеткіш бойынша тұрақты өсім байқалады.
3-Диаграмма Қазақстан Республикасында "өзге де жеке қызметтер" түрі
бойынша кәсіпорындар мен жеке кәсіпкерлердің көрсеткен қызметтерінің
көлемі
Дереккөз: ҚР Статистика комитеті
Химиялық тазалау және кір жуу орындары аз сұранысқа ие болып келеді:
кір жуу және өңдеу саласындағы қызметтер көлемі бір жылға-7,3%-ға,
ағымдағы жылдың І тоқсанының қорытындысы бойынша 1,48 млрд
теңгеге дейін қысқарды;
химиялық тазалау және бояу бойынша қызметтер минус бірден 14,3%
- ға, барлығы 270,4 млн теңгеге дейін кетті.
Бұл ретте, халықтың есебінен кір жуу қызметі бірден 41,1% - ға, ал химиялық
тазалау қызметі бір жылға қарағанда 52,3% - ға кем көрсетілді.
92002
106258
150807
226404
334375
103,2%
115,5%
141,9%
150,1%
147,7%
0%
40%
80%
120%
160%
200%
0
50
100
150
200
2013
2014
2015
2016
2017
бі
рлі
к
Көрсетілген қызметтердің көлемі, млн тнг
Өткен жылға % - бен өсу қарқыны
Зерттеу көрсеткіштеріне статистикалық шолу
Қазақстан Республикасында тоқыма бұйымдары мен теріден жасалған бұйымдарды жуу және химиялық тазалау
56
4-Диаграмма Кір жуу және өңдеу бойынша көрсетілген қызметтер көлемі
Дереккөз: ҚР Статистика комитеті
5-Диаграмма
Химиялық тазалау және бояу бойынша көрсетілген
қызметтердің көлемі
Дереккөз: ҚР Статистика комитеті
1600
1500
103,2%
93,8%
0%
40%
80%
120%
160%
200%
0
50
100
150
200
2017
2018
1 тоқсан
Көрсетілген қызметтердің көлемі, млн тнг
Өткен жылға % - бен өсу қарқыны
7100
8000
103,2%
112,7%
0%
40%
80%
120%
160%
200%
0
50
100
150
200
2016
2017
Жылдық мәліметтер
Көрсетілген қызметтердің көлемі, млн тнг
Өткен жылға % - бен өсу қарқыны
260
310
103,2%
119,2%
0%
40%
80%
120%
160%
200%
0
50
100
150
200
2017
2018
1 тоқсан
Көрсетілген қызметтердің көлемі, млн тнг
Өткен жылға % - бен өсу қарқыны
2500
1000
103,2%
40,0%
0%
40%
80%
120%
160%
200%
0
50
100
150
200
2016
2017
Жылдық мәліметтер
Көрсетілген қызметтердің көлемі, млн тнг
Өткен жылға % - бен өсу қарқыны
Зерттеу көрсеткіштеріне статистикалық шолу
Қазақстан Республикасында тоқыма бұйымдары мен теріден жасалған бұйымдарды жуу және химиялық тазалау
57
6.4 БӨЛШЕК САУДА БАҒАЛАРЫНЫҢ ДИНАМИКАСЫ
Кір жуу қызметі (тікелей кір жуу) бір жылда 5,2% - ға, бір килограмм кір үшін
511 теңгеге дейін қымбаттады, оның ішінде:
бағаның айтарлықтай өсуі кір жуатын орындар үшін Ақтөбе (17,8%), сондай-
ақ Семей (11,4%) және Өскемен (9,7%)%)
Астана, Ақтау, Атырау, Жезқазған, Қызылорда, Талдықорған, Тараз кір жуу
орындары үшін бағаны бұрынғы деңгейде сақтау өзекті
Химиялық тазалау қызметтері ҚР бойынша орташа алғанда 2,6% – ға
көтерілді-қазақстандықтар ерлер киімін тазалағаны үшін 2,7 мың теңге төлейді,
оның ішінде:
бағаның айтарлықтай өсуі Ақтөбе (9,2%) және Астанада (7,9%) химиялық
тазарту үшін өзекті
кір жуу орындарында бағаның төмендеуі Павлодарға тән (-1,3%)
6-кесте Жуу және тазалау бойынша қызметтердің бөлшек бағалары
Тікелей кір жуу, 1 кг үшін
теңге
Ерлер киімін химиялық
тазалау
2018
2017
Өсуі жыл
2018
2017
Өсуі жыл
Қазақстан Республикасы
510,96
485,68
5,2%
2704
2636
2,6%
Астана
691
691
0%
3033
2810
7,9%
Алматы
578
516
12%
2672
2424
10%
Актау
362
362
0%
2516
2516
0%
Актобе
682
579
17,8%
2731
2500
9,2%
Атырау
562
562
0%
2500
2500
0%
Жезқазган
418
418
0%
2500
2500
0%
Көкшетау
608
586
3,8%
2000
2000
0%
Қарағанды
500
477
4,8%
2652
2563
3,5%
Қостанай
358
341
5%
2331
2245
3,8%
Қызылорда
616
616
0%
2696
2696
0%
Орал
571
550
3,8%
4256
4256
0%
Өскемен
476
434
9,7%
2657
2621
1,4%
Павлодар
400
365
9,6%
2098
2125
-1,3%
Петропавл
433
400
8,3%
3409
3331
2,3%
Семей
409
367
11,4%
3183
3183
0%
Талдықорган
700
700
0%
3000
3000
0%
Тараз
495
495
0%
2500
2364
5,8%
Шымкент
544
495
9,9%
1899
1820
4,3%
Дереккөз: ҚР Статистика комитеті
Зерттеудің негізгі қорытындылары
Қазақстан Республикасында тоқыма бұйымдары мен теріден жасалған бұйымдарды жуу және химиялық тазалау
58
ЗЕРТТЕУДІҢ НЕГІЗГІ ҚОРЫТЫНДЫЛАРЫ
Осылайша, химиялық тазалау және кір жуу нарығында бос орын бар.
Нарықта орта және ортадан жоғары класты халыққа, сондай-ақ өте бай адамдар
үшін қызмет көрсетуге арналған кең спектрлі, заманауи жабдықтары бар ойыншы
пайда болуы мүмкін.
Көрсетілетін қызметтер арасында кең пайдаланушыға арналған::
дақтарды кетіру, сондай-ақ маталарды және тоқыма бұйымдарын жалпы
құрғақ тазалау;
былғарыдан, күдері, нубуктан жасалған бұйымдарды химиялық тазалау;
табиғи және жасанды теріден жасалған бұйымдарды химиялық тазалау;
кілем бұйымдарын химиялық тазалау;
кір жуу қызметі.
Қарастырылып отырған қызметтерді тұтынушылар табысы орташадан
жоғары азаматтар болып табылады, себебі химиялық тазалау объектісі, әдетте,
халықтың қамтамасыз етілген жіктеріне ғана қол жетімді қымбат киім болып
табылады. Бұл топ үшін бұйымды жууды немесе ауыстыруды қоса алғанда,
тазалаудың өзге нұсқалары бар болғандықтан, кіріс деңгейі бойынша қызметке
сұраныстың икемділігі жеткілікті жоғары. Тері мен теріден жасалған бұйымдардың
иелері өз табысының деңгейіне қарамастан химиялық тазалауды пайдалануға
мәжбүр. Бұл жағдайда табыс деңгейі бойынша сұраныстың әлсіз икемділігі орын
алады.
Жаппай тұтынушыға бағдарлаудан басқа, сондай-ақ бағалы бәсекелестікті
қолдана отырып, корпоративтік клиенттермен ұзақ мерзімді келісім-шарттар
жасасу тәжірибесі де бар, атап айтқанда бәсекелестермен салыстырғанда бағаның
5-10% - ға төмендеуі, атап айтқанда:
Қонақ үйлер және демалыс аймақтары. Қонақ үйлер мен демалыс аймақтары,
әдетте, кір жуу және экспресс-химиялық тазалау бар. Бірақ бірқатар қонақ
үйлер мүмкіндігі қолдап, өзінің кір, сондықтан мәжбүр беруге іш
химиялық/кір.
Спорттық ұйымдар. Ұйымның бұл түрі, әдетте, кір жуу қызметтерін
пайдаланады. Химиялық тазалау сирек жағдайларда қажет және тұрақты
қызмет болып табылмайды. Бірқатар ұйымдар автоматты кір жуу машинасын
сатып алады және өз қызметкерлерінің есебінен көлемін орындайды.
Әскери бөлімдер. Әскери бөлімдер, әдетте, химиялық тазарту/кір жуу
қызметтерін тұрақты негізде пайдаланады. Жуу көрсетілетін қызметтің ең
көп таралған түрі болып табылады, ал химиялық тазалау жиі қажет емес.
Зерттеудің негізгі қорытындылары
Қазақстан Республикасында тоқыма бұйымдары мен теріден жасалған бұйымдарды жуу және химиялық тазалау
59
Ауруханалық ұйымдар. Денсаулық сақтау саласындағы мемлекеттік
мекемелердің бір бөлігі химиялық тазалау және кір жуу қызметтерін
тұрақты негізде пайдаланады. Бұл тұтынушылардың талаптары төмен.
Негізінен тек кір жуу керек.
Өнеркәсіп. Қарастырылып отырған облыстарда өңдеуші және тау-кен
өндіруші кәсіпорындар орналасқан. Дамыған елдерде униформа мен
жұмыс киімдері жалпы тәртіппен химиялық тазалауға тапсырылатын
жағдай кең таралған. Келесі жылға арналған бюджетте ірі кәсіпорындарда
әрдайым химиялық тазалау/кір жуу шығындарына мақала салынады.
Дұрыс маркетингтік стратегияда тұрақты корпоративтік клиенттерді
тартуға болады.
Аталған кәсіпорындар-тұтынушылар, нақты айтқанда, олардың жалпы
санының өз кір жуу орындарымен жарақтандырылмаған бөлігі бөгде
ұйымдардың қызметтерін пайдалануға мәжбүр. Баға тепе-теңдігіне және
бәсекелестермен салыстырғанда сапаның артуына байланысты, мұндай келісім-
шарттарды жасасу әбден мүмкін деп болжауға барлық негіздер бар.
7-кесте SWOT-
жуу және химиялық тазалау нарығын талдау
Күшті жақтары
Әлсіз жақтары
1. Әрбір тапсырыс пен клиентке жеке
қарау
2. Корпоративтік сектордан сұрады
3. Нарық әлеуетті инвесторлар мен жеке
қаржыландыру көздері үшін ашық
болып табылады.
1. Химиялық
тазарту
қызметтерін
пайдалану мәдениетінің төмендігі
2. Халықтың төмен табыстары
3. Қызметтің төмен қолжетімділігі
4. Төмен сервистік қызмет көрсету
5. Білікті кадрлардың жетіспеушілігі
6. Жабдықтар,
қосалқы
бөлшектер,
химиялық материалдар бағасының тез
өсуі
Мүмкіндіктер
Қауіптер
1.
Осы қызмет түріне сұраныс
2.
Корпоративтік
сектор
арасында
қызметті ілгерілету
3.
Шығындардың жоғары өтелімділігі
4.
Ыңғайлы орналасуы
5.
Орташа бағалар
6.
Баламалы қызметтерді дамыту
7.
Заманауи жабдықтар
8.
Қызмет көрсетудің жылдамдығы мен
сапасы
9.
Қызметті күту кезінде қолайлы уақыт
өткізу мүмкіндігі
10.
Саланы
мемлекеттік
қолдаудың
тиімді тетіктерінің болуы
1. Кәсіпкерлік тәуекелдердің жоғары деңгейі
2. Жабдықтың жоғары құны
3. Жоғары санитарлық нормалар
4. Сапасыз жабдықтар мен тұрмыстық химия
құралдарын жеткізушілердің болуы
5. Тану жапсырмаларынсыз жаңа
материалдар мен маталар өндіру
Кестелер тізімі
Қазақстан Республикасында тоқыма бұйымдары мен теріден жасалған бұйымдарды жуу және химиялық тазалау
60
ДИАГРАММАЛАР ТІЗІМІ
1-Диаграмма "Өзге де жеке қызметтер" ЭҚЖЖ-мен тіркелген кәсіпорындар мен
жеке кәсіпкерлердің саны .................................................................................................
2-Диаграмма Өзге де жеке қызметтерді жүзеге асыратын кәсіпорындарды 2018
жылғы қыркүйек айының соңында олардың мөлшерлілігі бойынша бөлу (бірлік,
үлес %) ................................................................................................................................
3-Диаграмма Қазақстан Республикасында "өзге де жеке қызметтер" түрі бойынша
кәсіпорындар мен жеке кәсіпкерлердің көрсеткен қызметтерінің көлемі ..................
4-Диаграмма Кір жуу және өңдеу бойынша көрсетілген қызметтер көлемі ..............
5-Диаграмма Химиялық тазалау және бояу бойынша көрсетілген қызметтердің
көлемі ..................................................................................................................................
Кестелер тізімі
Қазақстан Республикасында тоқыма бұйымдары мен теріден жасалған бұйымдарды жуу және химиялық тазалау
61
КЕСТЕЛЕР ТІЗІМІ
1-кесте Кәсіпкерлікті ақпараттық-талдамалық қамтамасыз ету жөніндегі нысаналы
көрсеткіштер. .....................................................................................................................
2-кесте Кәсіпкерлердің құзыретін арттыру бойынша нысаналы көрсеткіштер .........
3-кесте Кәсіпкерлердің өнімділігін арттыру жөніндегі нысаналы көрсеткіштер ......
4-кесте Іскерлік байланыстарды кеңейту жөніндегі нысаналы көрсеткіштер ............
5-кесте Тоқыма бұйымдары мен теріден жасалған бұйымдарды жуу және химиялық
тазалау бойынша Экономикалық қызмет түрлерінің құрылымы .................................
6-кесте Жуу және тазалау бойынша қызметтердің бөлшек бағалары .........................
7-кесте SWOT- жуу және химиялық тазалау нарығын талдау ................................. 59
Достарыңызбен бөлісу: | 
