Автомобиль көлігімен жүк тасымалын дамытудың мәселелері мен болашағы
Қазақстан Республикасында тоқыма бұйымдары мен теріден жасалған бұйымдарды жуу және химиялық тазалау
48
мамандандырылған кәсіпорындар мен ұйымдар пайдаланады. Көптеген дамыған
елдерде мемлекет тарапынан осы нарықты бақылау жөніндегі бірқатар құралдар
пайдаланылады: персоналдың біліктілігін тексерудің және оны ұдайы арттырудың
қатаң жүйесі және т.б. химиялық тазарту саласындағы ұйымдардың қызметін
үйлестіруде осы саладағы ұйымдардың мүдделерін қорғайтын салалық одақтар мен
қауымдастықтар үлкен рөл атқарады. Бизнестің бұл түрі эконмикалық
дағдарыстың, елдегі саяси жағдайдың өзгеруінің және басқалардың ықпалымен
жүре алады, бірақ бұл бизнес мүлдем жоғалмайды. Біздің барлығымыз таза киімді,
дастарханды және төсек-орынды жақсы көреміз.
Италияда бірнеше салалық қауымдастықтар жұмыс істейді, оның ішінде ең
танымал Assosecco (химиялық тазарту қауымдастығы), оған 1 000-нан астам мүше
кіреді. Confartigianato қауымдастығы 7 000-нан астам кәсіпорындар мен жеке
кәсіпкерлерді қамтиды, бірақ бұл қолөнершілер қауымдастығы. Бір итальяндық
химиялық тазалау жылына шамамен 10 000 бұйымды өңдейді және штатында 1,75
адам бар. Осылайша, елдегі кәсіпорындардың көпшілігі – 1-2 адам жұмыс істейтін
шағын-химиялық тазарту (олардың 85%) және директор қабылдаушы, оператор
және технолог міндеттерін орындайды. Шағын химиялық тазалаудан басқа,
Италияда химиялық тазалау-кір жуу фабрикалары (осындай елде 715), тері өңдеу
бойынша мамандандырылған кәсіпорындар (222), өндірістік кір жуу орындары
(112) және бір бағаны химиялық тазалау орындары (633) бар. Сауда
орталықтарында 394 химиялық тазалау кәсіпорны орналасқан. Кәсіпорындардың
95% - ы перхлорэтиленді пайдаланады. Салада барлығы 30.000 адам жұмыс істейді.
Әлемдік дағдарыстың салдары, әрине, Италиядағы саланың жай-күйіне әсер
еткенін атап өткен жөн. Дегенмен, ел әлемдік көшбасшылардың қатарында қалып
отыр және алдағы уақытта да солай болады деп үміттенеміз.
Соңғы екі онжылдықта Германиядағы химиялық тазалау кәсіпорындарының
саны екі есеге қысқарды. Басты себептердің ішінде-аз табыс пен қызметтерге
сұраныстың төмендеуі, алайда көптеген кәсіпорындар жаңа нормативтерге сәйкес
болу үшін өз уақытында жабдықтар паркін жаңарта алмайтынын ұмытпаған жөн.
Егер химиялық тазалау кәсіпорындарының айналымы бүгінде стагнацияда болса,
онда кір жуу орындарының айналымы өсуде. Германияда секторды дамытудың
негізгі қозғаушы күші тоқыма сервисі (жалгерлік тоқыма) болып табылады, оның
айналымы үш жылда 2,7-ден 3,0 млн.евроға дейін өсті. Тоқыма сервисінде басты
құрамдауыш арнайы киімді жалға алу және өңдеу (42%) болып табылады, бұдан әрі
денсаулық сақтау (24%) және қонақ үй-мейрамхана секторының (17%) іш киімі
жүреді. Кір жуу секторында сондай-ақ шағын және орта кәсіпорындардың ірі кір
жуу орындарын сіңіру үрдісі байқалады: ресурстар мен қорларды жақсы басқара
отырып, компаниялар көп. Германияда онлайн-химиялық тазалау қызметі кеңінен
таралған. Тапсырыс беруші тіркеледі, дербес Cleancard алады және тапсырысты
Автомобиль көлігімен жүк тасымалын дамытудың мәселелері мен болашағы
Қазақстан Республикасында тоқыма бұйымдары мен теріден жасалған бұйымдарды жуу және химиялық тазалау
49
рәсімдеу және алу уақытын таңдай отырып және оның компьютерде орындалуын
қадағалай отырып, өзінің есептік жазбасы бойынша интернетте тапсырыстарды
ресімдей алады. Бұл ретте Тапсырыс беруші жеңілдік күндерін (мысалы – "ертең –
көйлек күні") барынша аз сомаға тазалау үшін бақылай алады. Төлем сондай-ақ
электрондық тәсілмен жүргізілуі мүмкін.
Қазіргі уақытта Канадада барлығы 2 400 химиялық тазалау кәсіпорны (2012
жылы 3 500 болған). Олардың басым бөлігі Онтарио (1 040) және Квебек (680)
провинцияларында. Британдық Колумбияда мұндай кәсіпорындар 250, Альберта
провинциясында 220, Атлантикалық провинцияларда 90, тағы 65 кәсіпорын
Саскачеванда және 55 кәсіпорын Манитобта жұмыс істейді. Канада химиялық
тазалау кәсіпорындары, әдетте, перхлорэтилен пайдаланады. Сондай-ақ, соңғы
жылдары еріткіштерде химиялық тазалауға қатысты жуу үлесі ұлғаюын атап өткен
жөн. Және де білікті кадрлардың жетіспеу проблемалары бар-дегенмен, бұл жалпы
әлемдік үрдіс.
Ресейде химиялық тазалау және кәсіби жуу қызметінің нарығы қиын
экономикалық жағдайға қарамастан да өз дамуын жалғастыруда. Даму, бірінші
кезекте, кір жуу орындарын ұлғайту және химиялық тазалау кәсіпорындарының
тазалау жабдықтарын кеңейту есебінен жүзеге асырылады, бұл ретте жаңа жабдық
ретінде әр түрлі еріткіштерде химиялық тазалау машиналарын жиі таңдайды.
Шамамен алынған мәліметтер бойынша, бүгінде біздің елімізде шамамен 3 000
кәсіпорын бар, олардың 10% – ы екі Астанада-Мәскеу мен Санкт-Петербургте
шоғырланған. Ресейдегі ең ірі желілік кәсіпорындар - "Диана", "Лисичка",
"Лавандерия" және "Апетта". 2008 жылға дейін химиялық тазарту нарығының
көлемі жыл сайын орта есеппен 5,5% - ға артты (бағалар мен инфляцияға
түзетумен).
Ресейде химиялық тазалау және кәсіби жуу қызметтері нарығы қиын
экономикалық жағдайға қарамастан да дами береді. Даму, ең алдымен, шағын
кәсіпорындар мен өзіне-өзі қызмет көрсету кәсіпорындарын ашу есебінен, сондай-
ақ кір жуу орындарын ірілендіру және химиялық тазалау кәсіпорындарының
жабдықтар паркін кеңейту есебінен жүргізіледі, жаңа жабдық ретінде
альтернативті ерітінділерде (көмірсутекті еріткіштер, greenearth Силиконы, K4)
химиялық тазалау машиналарын жиі таңдайды. Саланың дамуының жаңа
бағыттары тоқыма қызметі мен қызметтерді сақтандыру болып табылады, бірақ
олар осы бизнестің ажырамас бөлігі болып табылады. Еуропада химиялық тазалау
өндірісі 10 000 тұрғынға тиесілі. Мәскеуде-100 000-150 000, ал Ресейде бұл сандар
одан да көп. Әрине, бұл қызмет түріне сұраныс бойынша Ресей өте артта қалып
отыр. Батыста химиялық тазалау қалыпты болып саналады – еуропалықтар
үтіктеуді қажет етпейтін киімдерді кір жуатын машинада жуады.
