Инженерлік пәндер кафедрасы

Минералды тұздар және тыңайтқыштар өндірісі

жүктеу 3,45 Mb.

бет	20/52
Дата	16.05.2023
өлшемі	3,45 Mb.
	#42621

1 ... 16 17 18 19 20 21 22 23 ... 52

ОХТ 1-50 тфп-20-015-2к

Органоминералдық тыңайтқыштар

16.Минералды тұздар және тыңайтқыштар өндірісі

Жоғары жəне тұрақты өнім алу үшін топыраққа қосатын, құрамында өсімдіктердің қоректенуі үшін қажетті элементтері бар тұздарды тыңайтқыштар деп атайды. Өсімдіктердің құрамына 60-тай химиялық элементтер кіреді. Өсімдіктер өсіп-өну үшін, біріншіден көміртек, оттек, сутек керек. Бұлар өсімдіктің негізін құрайды. Одан кейін N2, P, K, Mg, S,Ca, Fe. Өсімдіктердің қорек алатын негізгі көзі ауажəне топырақ. Көміртекті өсімдіктер организміне фотосинтез үрдісінің нəтижесінде ауа құрамындағы көміртек (ІV) оксидінен алады. Аздаған мөлшері топырақ құрамынан тамыр арқылы тарайды. Сутек су құрамынан бөлінеді. Қалғандардың барлығын өсімдіктер топырақ құрамындағы еріген минералды тұздардан алады. Тыңайтқыш ретінде өсімдікке берілетін үш элементтің орындары ерекше: фосфор, азот, калий.

Тыңайтқыштардың жіктелуі. Тыңайтқыштар пайда болу тегіне
байланысты агрохимиялық жағдайына, физиологиялық əсеріне,
қоректену элементтеріне, қоректік заттардың концентрациясына қарай
жіктеледі.
Пайда болу тегі бойынша: минералдық, органикалық, органоминералдық, бактериалдық тыңайтқыштар болып төртке бөлінеді. Минералдық тыңайтқышқа: табиғи жəне өндірістерде өндірілетін минералдық тұздар жатады.
Органоминералдық тыңайтқыштар – органикалық жəне минералдық
тыңайтқыштардың қоспасы. Мысалы, шымтезек.
Бактериалдық тыңайтқыштар – топыраққа сіңімді қоректік элементтердің түрін түзетін бактериялар.
Агрохимиялық жағдайына байланысты минералдық тыңайтқыштар: тікелей (құрамында өсімдікті қоректендіретін элементтер
болатын тыңайтқыштар), жанама (топырақпен араласқанда оның
физикалық, химиялық жəне биологиялық қасиеттерін жақсартатын
тыңайтқыштар) болып екіге бөлінеді. Мысалы, топырақты əк немесе
доломитпен өндегенде (СаСО3, МgСО3) қышқылдығы төмендейді, ал гипс (CaSO4*2Н2О) сор топырақтың қасиетін жақсартады. Физиологиялық əсеріне байланысты қышқылдық, сілтілік, нейтралды болып үшке бөлінеді. Мысалы, (NH4)2SO4; KCІ топыраққа қышқылдық, NaNO3, Ca(NO3)2 сілтілік, KNO3, NH4,NO3, нейтралдық қасиетімен əсер етеді. Бірінші топтағы тұздардың өсімдікке аниондармен, екінші топта катиондармен, ал үшінші топта катиондармен жəне аниондар əсер етеді. Қоректендіргіш элементтерге байланысты азот, фосфор, калий тыңайтқыштары болады. Егер тыңайтқыш құрамында қоректік зат түрінде тек бір ғана элемент болса, біртектес, ал əртүрлі элементтер болса, əртектес немесе комплексті тыңайтқыштар деп атайды.Қоректік заттардың концентрациясына байланысты микрожəне концентрлі тыңайтқыштар (30% N2 Р2О5, К2О қосындысы) болады.

жүктеу 3,45 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 16 17 18 19 20 21 22 23 ... 52