91
әңгімелесе отырып, жоспар құрылады. Жоспар бойынша есепті шығару
оқушылардың ӛздігінен орындайтын жұмысы арқылы жүзеге асады. Осылайша
бірнеше рет жаттыққаннан кейін барып, келешекте оқушылардың ӛздері
жоспар құруға үйренеді және үй тапсырмасы ретінде беруге жол ашылады.
Кӛбіне бейорганикалық химиядан шығарылатын есептер оқушылардың
танымдық іс -әрекетінің түріне қарай мына тӛмендегідей мазмұнда болады:
- заттарды бір – бірінен ажырату;
- химиялық реакцияларға байланыстылығы;
- заттарды алу;
- заттардың сапалық құрамын анықтау;
- қоспаның құрамын анықтау және бӛлу;
- берілген заттарға тән реакциялар жасау;
- әртүрлі концентрациялы ерітінділерді даярлау;
- химиялық формулалар мен заттың молекулалық массасын қатынасын
есептеу;
- заттың химиялық сапасын құрастыру т.б.
Есеп шығару кезінде оқушылардың мына іс-әрекеттері басым болады:
талдау, жинақтау; жоспар құру; болжам жасау; алға қойған мәселені шешу.
Қазіргі таңда жаңартылған оқу бағдарламаларында оқушыларға берілетін
білімді мәдениеттендіру принципіде қойылып отыр. Бұл мәселені шешуде
бейорганикалық химиядан беріліетін білім барысында мына тӛмендегі
7
сурет
тұрғысынан жүзеге асырдық. Бейорганикалық білім беруде оқулық пен оқу
құралдарын байланыстыру арқылы орындалатын сабақтан тыс ӛзіндік ӛзіндік
жұмыстардың да мәні жоғары. Сыныптан тыс орындалатын ӛзіндік
жұмыстардың мақсаты:
- сабакта алынған білімді тереңдету және білікті бекіту;
- оқулық пен оқу құралын пайдалануды және олармен жұмыс жасауға
жаттықтыру;
- түрлі кӛрнекіліктерді: кесте, сызба, графикалык мәліметтерді, химиялық
символдарды пайдаланып жаттығу және олармен жұмыс жасау.
Бейорганикалық білім беруде оқулық пен оқу құралдарын байланыстыру
арқылы орындалатын сабақтан тыс ӛзіндік ӛзіндік жұмыстардың да мәні
жоғары. Сыныптан тыс орындалатын ӛзіндік жұмыстардың мақсаты:
- сабакта алынған білімді тереңдету және білікті бекіту;
- оқулық пен оқу құралын пайдалануды және олармен жұмыс жасауға
жаттықтыру;
- түрлі кӛрнекіліктерді: кесте, сызба, графикалык мәліметтерді, химиялық
символдарды пайдаланып жаттығу және олармен жұмыс жасау.
- ӛзіндік жұмысты қорыту, салыстыру, ой корыту, тужырым жасау сиякты
танымдық кабілеттерін дамыту. ӛзіндік жұмысты қорыту, салыстыру, ой
қорыту, тұжырым жасау сиякты танымдық кабілеттерін дамыту.
Мұндай жағдайда да, ӛзіндік жұмыстарға берілетін тақырыптар мен
жұмыстардың түрлері мен мазмұны ӛзгеріп отырады. Үлгерімі орташа
92
оқушыларға ӛз деңгейлеріне сәйкес жеңіл тапсырмалар беріледі. Ал, үлгерімі
жоғары окушылар қиындық деңгейі жоғары тапсырмалар алады.
Химиялық ұғым бере отырып, Жекебас гигиенасын
оқушылардың жалпы сақтау
мәдениетін кӛтеру
Жергілікті химия ӛнеркәсібімен Заттар, денелер т.б. химиялық
мәдени орталықтармен ұғымдар туралы халықтық
таныстыруұлттық мәдениетті білу
Сурет7– Білімді мәдениеттендіру принципінің сызбасы
Мәселен, оқулықтағы кейбір кестелерді,
есептер мен тапсырмаларды,
тәжірибелер мен эксперименттер түрін оқу құралындағы қосымша
материалдарды үйден орындайтын ӛзіндік жұмыс ретінде пайдалану арқылы
оқушыларды ешкімнің кӛмегінсіз жұмыс істеуге жаттықтырады.
Сыныптан тыс ӛзіндік жұмыстар кейде бүкіл сынып мүшелеріне арналып
жалпы берілсе, кейде жеке-жеке оқушыларға бӛлініп беріледі. Мұндайда
ӛзіндік
жұмыстың
мазмұны,
кӛлемі,
оқушының
психологиялық
ерекшеліктеріне сәйкестігі ескеріледі.
Қалыптастыру эксперименті барысында берілген нұсқау бойынша
химиялық экспериментті орындау, белгілі тақырып бойынша жоспар
құрастыруға, конспект жазу, қорытынды кестелер мен сызбанұсқаларды сызу
т.с.с. жұмыстар сыныптан тыс жұмыс ретінде беріліп отырылды.
Сыныптан тыс ӛзіндік жұмысты сабақ барысындағы ӛзіндік жұмыстармен
байланыстырып отыру жағы да қарастырылды. Сыныптан тыс жұмыс
барысында оқушылар алдымен ӛздігінен кӛмексіз орындаудың әдіс-тәсілін
үйренеді. Кейінгі кезде бұл іс-әрекеттерді ӛздігінен еркін орындайтын деңгейге
кӛтерілді. Ең соңында, үйренген іс-әрекеттерді, яғни ӛзіндік жұмыстарды ӛздері
еркін қолдану үшін оларға жаңа тапсырмалар ұсынылады, сыныптан тыс
ӛзіндік жұмыстар кезінде де оқулық пен оқу құралын байланыстыра отырып
қарастырдық. Оқу құралындағы берілген қосымша материалдар оқулықтың
ғылыми дәлдігін күшейтеді және оқушылардың кӛңіл-күйіне жағымды әсер
етеді. Себебі, мұнда оқулыққа қосымша түсіндіру және анықтамалық
мағлұматтар, мәтіннен тыс компоненттер беріледі.
Қалыптастыру эксперименті барысында экологиялық және ӛлкетану
принциптері де жүзеге асырылды. Мұны мына тӛмендегі
8
суреттен кӛруге
болады.
Оқу құралындағы материалдарды меңгеруді ұйымдастырға бағытталған
аппараты да жеткілікті. Мұндай аппараттың құрамына сұрақтар мен
тапсырмалар, жаттығулар, әрбір тақырыпқа байланысты есептер, олардың
жауаптары, қорытынды кестелер, безендіру (иллюстративті) материалдары
(сызба-нұсқалар, суреттер, диаграмма, сызулар және т.б.) кіреді.
Білімді
мәдениеттендіру
принципі
Достарыңызбен бөлісу: |
