Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й Ка рг у әож кбж

жүктеу 3,59 Mb. Pdf просмотр бет 273/444 Дата 04.10.2023 өлшемі 3,59 Mb. #43645 түрі Оқулық

ІІІ БӨЛІМ.  Қазақ әдебиеттану ғылымының қалыптасу жолдары жүріп отырғанын көрер едік. Бұны  айтқан уақытта 1940-1955 жылдар  аралығындағы қазақ библиография- сында орны елеулі екі еңбекті ерек- ше атаған орынды. Олар қазақ би- блиографиясында  ретроспективті  та қырыптық, ғылыми-зерттеушілік  жұ мыстарға көмегі тиетін көрсет кіш- терге тән негізгі сипаттарды толық  көр сетуімен құнды еді. Алғашқы сы – В. М. Сидельниковтің 1951 жылғы  халық ауыз әдебиетіне арналған орыс  тіліндегі еңбегі. Онда қазақ фолькло- рына байланысты 1771-1916 жыл- дар аралығындағы барлық материал  қамтылған. Жарияланған және жа- рық көрген фольклорлық үлгілер мен  зерттеу еңбектер енгізіліп, бұрынғы  көрсеткіштерде қамтыла қоймаған  тың деректермен толықтырылып  шықты. Негізінен орыс тілінде жа- рияланған басылымдар бойынша  жұмыс жасау басты назарда болып,  қазақ тілінде жарияланған бірталай  материалдар енгізілмей қалғанымен,  бұл еңбек фольклортану саласындағы  да ғылыми ой-пікірлерді бір арнаға  жүйелеп, библиографиялық тұрғы- да нақтылап берді. Ал келесісі –  Ғ. Әбетовтің «Қазақ совет әдебие- тінің библиографиялық көрсеткі ші»  (1956) аталатын қазақша-орысша  шыққан еңбегі. Бұл кеңес дәуіріндегі  әдебиет туралы қырқыншы жылдар- да әр түрлі сипатта және мазмұнда  шыққан көрсеткіштердің барлығын  ғылыми тұрғыда саралай отырып,  толықтырған көрсеткіш болды. Онда  ақын-жазушылардың 1917-1946 жыл- дар аралығындағы басылған идеоло- гиялық саясатқа қарсы келмейтін  көркем шығармалары және олар ту- ралы сын мақалалар, ғылыми ең- бектер енгізілген. Көрсеткіштің  таза әдебиет мәселесіне арналмай  марк сизм-ленинизм классиктерінің  еңбектері, партиялық құжаттар мен  қаулы-қарарлардың орын алуын  сол кездегі заман талабы деп ұғар  болсақ, бұл көрсеткіш те қазақ биб- лиог ра фиясының алға басқан сәтті  табысы дер. Қазақ библографиясы  мен текстологиясы жайында бұл  айтылғандардан шығар қорытынды:  ұлттық әдебиеттану ғылымы өзінің  даму жолын бастаған кезеңінде бұл  салаларында да көңіл аударарлықтай  ізденістер жасап, келешекте туатын  сүбелі еңбектердің іргетасын қалап  жатқанын көреміз. Қалыптасу жолын бастаған жыл- дардың өзінде-ақ осылайша, әр са- ладағы тақырыптарға батыл барлау  жасап жатқан ұлттық әдебиеттану  1920-1930 жылдардағы әдебиеті де  назардан тыс қалдыра қойған жоқ.  Ғылыми зерттеушілік мақсатта аз- ды-көпті сөз болған С. Мұқанов пен  М. Әуезов болды. Бірақ ғылыми- зерттеушілік ой-пікір оларды арнайы  мақсатта тексеруге ұмтылды деп кесіп  айту қиын. Өйткені, М. Әуезов тура- лы жазылған мақалалар «Абай жо- лы» эпопеясына байланысты жазушы  Ре по зи то ри й Ка рГ У 292 жүктеу 3,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз