Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й Ка рг у әож кбж

жүктеу 3,59 Mb. Pdf просмотр бет 423/444 Дата 04.10.2023 өлшемі 3,59 Mb. #43645 түрі Оқулық

V БӨЛІМ.   Әдеби сын тарихы және ғылыми мектептер болатын. ХХ ғасырдың басындағы  ғұ мырнамалық зерттеулердің кейін- гі әдеби-тарихи бағыттағы моногра- фиялық еңбектерге жолбасшы бол- ғандықтан, қазақ әдебиеттану ғы лы- мын тудырудағы тарихи маңызы зор  еді. Францияда Ж. Ж. Руссо, Гер- манияда Г. Гердер, Ресейде А. Н. Пы - пин және басқалары әдебиет тура- лы ғылымның туу дәуіріндегі ғұ- мырнамалық зерттеулердің, яғни  биог рафизмнің, әдебиет тарихын  ғы лыми тексеруге апаратын жетек- шілік ролін айрықша атайды. Биогра- физм негізінен аса дарынды тұлға- лар туралы болады да, сол арқылы  әдеби дамудың басты кезеңдерін  айқындайды. Бұл – әдебиет тари- хын зерттеу мен дәуірге бөлу про- блемасына апарар бірден-бір жол.  Сонымен қатар ақын-жазушылар ғұ- мырнамаларының жазыла бастауы,  олардың шығармашылығына ба ға  берілуі көркем шығарманы әдеби- теориялық тұрғыдан талдауға әке- леді.  А. С. Бушмин өзінің аталған еңбе- гінде әдебиеттанудағы келесі мек- теп –  формализм мектебі  жөнінде  былай дейді: «Бізде тек аздаған  ғалымдар ғана біздің ғылыми әдіс- намамызға формализмнің жау екен- дігін ашық қарсылық білдіруге  ты рысуда. Бірақ формальды концеп- цияларға деген ұмтылыс оған тән  емес 1920 жылдардағы табыстар- ды жатқызуда кездесіп қалады.  ...Та ри хилық принциптен алыстау  объективті түрді бір ғана нәти- жеге алып келеді: формальды мек- тептің қара күйелі әдіснамасында  ретроспективті реобилитация өтеді.  Соңғысы өзінің нақты тарихилық  түрінде емес, ағымдағы сәттің есебі  бойынша, «жақсартылған» бейнеде  көрінеді. Әрине, толық түрдегі әдіснаманың  қаншама қателігі болса да, жеке  табыстардың болуы да мүмкін. Бі- рақ бұл табыстар кейбіреулер ой- лайтындай әдебиеттанудың жалпы  әдіснамасына емес, ең алдымен нақ- ты поэтика сұрақтарын талдауға,  стиліне, өлең техникасына зерттеу  әдісіне жатқызылуы керек. Форма- листер өнердің әлеуметтік негізде- луіне назар аудармай, әдебиет та ну- дың міндеттерін формальды по э тика,  тәсілдері зерттеу, көркем шы ғар ма- ның технологияларымен шек теді.  жүктеу 3,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз