Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й Ка рг у әож кбж

жүктеу 3,59 Mb. Pdf просмотр бет 422/444 Дата 04.10.2023 өлшемі 3,59 Mb. #43645 түрі Оқулық

биогра- физм мектебі  жайында қозғалады.  Ұлт әдебиетінің тарихи даму жо- лына көз сала бастаған алғашқы қа- дамдарда ғұмырнамалардың, яғни  биографизмнің танымдық сипаты – белгілі бір ақын-жазушы шығар- машылығын, тарихи тұрғыда зерт- теудегі жолашар боларлық маңы- зымен құнды. Орыс әдебиеттану  ғылымында да әдебиет тарихына  ба рар жолды Державин, Фонвизин,  Пушкин туралы биографиялық очер- ктерден басталады деп санайтыны  да сондықтан. Егер ғұмырнамалық  сипаттағы мақалаларды әдебиетта- ну ғылымының туу дәуіріне әкелер  жолдағы бір саты десек, ол ХХ ғасыр  басында Абай ғұмырнамасын жазу- дан басталған үлкен жолға жалғасқан  ізденістердің алғашқы соқпағы еді.  Әрине, оларда сол кездегі ғылыми- зерттеушілік ой-пікірдің дәрежесіне  сай таныстырмалық, халық мәдениеті  мен әдебиетіндегі орнына қарай  бағалаушылық көзқарас басым жат- ты. Бірақ мәселе – олардың ғылыми  сапасында емес, ұлт әдебиетінің өкілі  туралы тарихи танымдық бағыттың  басталуын дәлелдеуінде.  ХХ ғасыр басында К. Ысқақов,  Ә. Бөкейханов, А. Байтұрсынов,  М. Дулатовтардың қазақ әдебиетінің  көрнекті дарындары туралы мақа- лаларында олардың өмірі мен шы- ғармашылығын танытуға деген та лап- тілек те анық көрінді. Сол кезең дегі  қоғамдық-әлеуметтік мәселелерді кө- терген және сыни мақаламен салыс- тыра қарағанда, бұла ғұмырнамалық  негіздегі ғылыми-зерттеушілік си- паты нақты танылатын еңбектер.  Сол себептен де ұлт әдебиетінің да- рынды өкілдері Ш. Уәлиханов пен  А. Құнанбаев шығармашылығын ғы- лыми тұрғыдан бағалауда, әдебиет  тарихындағы және мәдениетіндегі  орнын белгілеудегі алғашқы қадам  деп қарасақ, классикалық мұраны  зерттеудің бастауы мен сара жолға  апарар негізгі соқпағы Қазан төң- керісіне дейін-ақ көріне бастады  деген тұжырымға келеміз. Себебі,  әдебиет туралы ғылымның туу дә- уіріндегі алғашқы еңбектердің ғұ- мыр намалық сипатта болуы заңды.  Орыс сыншысы В. Г. Белинский «ис- точник творческой деятельности поэ- та есть его духа, выражающийся вего  личности, ипервого объяснения духа  и характера его произведений должно  искать в его личности», – деп жазған  Ре по зи то ри й Ка рГ У 444 жүктеу 3,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз