Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й Ка рг у әож кбж

жүктеу 3,59 Mb. Pdf просмотр бет 250/444 Дата 04.10.2023 өлшемі 3,59 Mb. #43645 түрі Оқулық

ІІІ БӨЛІМ.  Қазақ әдебиеттану ғылымының қалыптасу жолдары кадрларсыз келуге мәжбүр бол- ды. Сондықтан да оған өзінің туу  кезеңіндегі қол жеткізген жетістіктері  мен орын алған кемшіліктерін сара- лап, алдағы атқарылар жұмыстарын  жоспарлап алуына мүмкіндік бол- мады. 1920-1930 жылдардағы әдеби  сынды жанр ретінде қалыптастырған,  әдебиет туралы ғылымды туды- рып үлгерген азды-көпті табысты  сталиндік саясат жоққа шығарған еді.  Сын мен әдебиеттану енді И. Ста - лин басшылығымен түзетулер енгі- зілген маркстік-лениндік әдіс нама  мен идеологияға сай бағыт-бағ- дар түзеуге дайындала бастады.  «Ұлтшыл-алашшыл» атанған сын- шы-әдебиетшілердің зерттеу ең- бек терін былай қойғанда, төңкеріс- шіл дердің көп жағдайда маркстік- лениндік әдіснама талаптарына сай  келетін мақалалары мен зерттеуле- рі, оқулықтары ғылыми айналымға  енгізілмей тыйым салынуы, пайда- ланудан шығарылып тасталуы үлкен  қиындыққа ұшыратты. Бұл даму  жолын бастағалы тұрған ұлттық  әдебиеттану ғылымы үшін ең басты  кедергі еді.  Ал екінші қиыншылық, осы да- му жолындағы алғашқы қадамдар  фашистік Германияның кеңестер  елі не соғыс ашқан лаңы мен соның  зардаптарын жоюға толы қиын жыл- дарға тап келуі болды. Өйткені, кеше  ғана іргелі зерттеулер жазып кеткен  ағалардың алдын көрген, ғылыми  ортаға 1939-1941 жылдары таныла  бастаған жаңа жас күштердің көбі  қаламды қаруға айырбастап, май- данға аттанды. Сондықтан негізгі  сал мақ жеке басқа табыну салдары- ның әшкерелегіш науқанынан, өрттен  аман қалған бұтадай селдіреп қалған  аз ғана топтың иығына түсті. Қан құйлы соғыс жүріп жатқан  кезеңде барлық күш жеңіс үшін  жұмсалғанымен, ұлттық ғылыми- зерттеушілік, әдеби-теориялық ба- ғыт тағы ой-пікір өз ізденістерін  тоқ татқан жоқ. Заман талабы оның  ал дына жаңа міндеттер қойып, тез  арада шешуді талап етті. Оның  алғашқысы, басқадай оқу құралы  болмағандықтан, «ұлтшыл-фашист,  халық жаулары» жазған оқулықтар  мен олардың шығармашылығы енгі- зілген оқу құралдарын пайдаланып  отырған орта мектептер мен жоғары  оқу орындарын жаңа кітаптармен  қамтамасыз ету міндеті болды. Ал  екіншісі, фольклорлық мұра үлгі- лерін жариялау, пайдалану, насихат- тау және зерттеу міндеті еді. Оны  соғыс кезінің талап-тілегіне сай бүкіл  халықты жеңіс үшін жанқиярлық- пен еңбек етуге жұмылдыруда отан- шылдық, патриотизм рухын көтеруге  шақырған кеңестік идеология тудыр- ды. Ол әсіресе, таптық көзқарасқа  сай тыйым салынып келген батыр- лық эпостардың жарыққа шығуы  мен зерттеле бастауына себепкер  болды. Бұл басқа да фольклорлық  Ре по зи то ри й Ка рГ У 269 жүктеу 3,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз