Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й Ка рг у әож кбж

жүктеу 3,59 Mb. Pdf просмотр бет 253/444 Дата 04.10.2023 өлшемі 3,59 Mb. #43645 түрі Оқулық

ІІІ БӨЛІМ.  Қазақ әдебиеттану ғылымының қалыптасу жолдары тұсында ғана алған А. Құнанбаев  пен Ы.Алтынсариннен басқа ақын- жазушылар туралы нақты ғылыми  тұжырым жасала қоймаған болатын.  30-жылдардағы әдебиет хрестома- тиялары мен оқулықтарды, басқа да  ғылыми мақалалар мен зерттеулер- де шыққан ортасына сай үстем тап  мүддесін жырлағанына, ескілікті  көксеуші керітартпалығына немесе  либерал-буржуазияның өкілі бол- ғандығына баса көңіл аударылған  ақын-жыраулар енді жаңаша баға- ланды. Бұқар жырау, Шортанбай,  Сұлтанмахмұт, Нысанбай, Шәң- герей, Ғ. Қарашев, М. Ж. Көпеев  се кілді дарындар әдебиет хресто- матиясынан тұрақты орын алып,  өмірі мен шығармашылық мұрасы  оқытыла бастады. Ал бұрынғы оқу  құралдарына енгізілмей келген Ду- лат, Мұрат, М.Өтемісұлы, Нарман- бет, С. Көбеев, С. Дөнентаев, т.б.  ақын-жазушылардың әдебиет та- рихындағы орнының белгіленуі,  хрес томатиялар арқылы жүзеге асқан  тың ізденістердің жемісі екені анық.  Төңкеріске дейінгі әдебиет тари- хын зерттеу саласында осы секілді  игі қадамдар жасалып жатса, кеңестік  дәуірдегі әдебиетке арналған хресто- матиялар оның тарихи өркендеу, даму  жолын бере алмаған жүйесіздік пен  жұтаңдыққа ұшырады. Сәкен, Ілияс,  Бейімбет бастаған көптеген ақын- жазушылар сталиндік саясаттың  құрбандығына ұшырағандықтан, 20- 30 жылдардағы әдеби даму М. Әуе- зов, С. Мұқанов, Ғ. Мүсірепов, Ә. Тә - жібаев, Қ. Әбдіқадыров тағы да бас- қалардың кеңестік идеологияға қай- шы келмейтін шығармаларымен сы- дырта баяндалды. Бұлардан басқа,  әдебиетке 30-жылдардан бастап кел- ген ақын-жазушылар мен советтік  дәуірдегі халық шығармашылығы- ның өкілдері таныстырылды. Ж. Жа- баев, Н. Байғанин бастаған жыршы- жыраулардың  шығармашылығына  ерекше көңіл бөлінді. Бұлардың  хрес то матияға енгізілуі жаңалық  ны ша нын танытқанымен, 1920- 1930 жыл дардағы қазақ әдебиетін  зерттеуге арқау боларлықтай өзекті  мәселелерді көтеруге заман тала- бы мүмкіндік бермеді. Әйтсе де  кейіндегі іргелі зерттеулерге (әсіресе  советтік дәуірдегі фольклор мен  халық ақындары шығармашылығын)  апаратын алғашқы ой-пікірлердің  негізі қаланғанын жоққа шығаруға да  болмайды. Фольклор мен әдебиет тари- хын зерттеудегі негізгі бағыт-бағ- дарлары мен арналары әдебиет хрес- томатия ларында осындай сипат та  айқындалған болса, олардың күр- делі мәселелерін ғылыми тұрғыда  тереңдете тексеру оқу құралдарын  жазу барысында жүзеге асты. Оқу- лықтар мен басқа да ғылыми зерт- теулерді қарастырғанда, ең негізгі бір  мәселеге, қазақ әдебиеті тарихының  ғылыми курсын жасау мен дәуірге  Ре по зи то ри й Ка рГ У 272 жүктеу 3,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз