Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й Ка рг у әож кбж



жүктеу 3,59 Mb.
Pdf просмотр
бет11/444
Дата04.10.2023
өлшемі3,59 Mb.
#43645
түріОқулық
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   444
Okulik XX kazak adebiet

І БӨЛІМ. 
Әдеби мұраны зерттеудің негізгі арналары
әдеби мұраны игеру саласындағы 
жұ мыстардың үлкен олжасы болды. 
Бұл әдеби мұраны жинау-жариялау-
дың осы кезде ерекше қарқынмен 
жүргізілгенін танытады.
Әдеби мұраны жинап-жария лау-
дағы осы алғашқы ізденістер мен 
табыстар қазақ зиялыларының енді 
бір тобының әуелі түсіндірмелік, та-
ныстырмалық сипатта пікір айтуын 
туғызды да, кейін ол ғылыми-зерт-
теушілік ой-пікірге ұласты. Сон-
дықтан ХХ ғасыр басында көрінген 
қазақ фольклористерінің үшінші то-
бына халық ауыз әдебиетінің үлгіле-
рін жариялаумен шұғылдануымен 
қатар, оны ғылыми тұрғыда зерттеу 
жолында еңбек еткен зерттеушілер-
ді жатқызамыз. Бұлар филологиялық 
мектептің зерттеу әдіс-тәсілдерінен 
қарағанда тарихи-мәдени мектепке 
тән бағыттағы зерттеу талабына сай 
еңбек етті. Батыста француз ғалымы 
И. Тэн (1828-1893) негізін салған бұл 
мектептің зерттеу әдісі Ресейде ака-
демик А. Н. Пыпин (1833-1904) та-
рапынан қолдау тауып, әдеби мұраны 
зерттеуде тарихилық принципін бас-
ты негізге алған болатын.
Әдеби мұраның тарихилығы қа-
ғидасы ХІХ ғасырдың екінші жарты-
сында М. Бабажанов, Б. Дауылбаев, 
Т. Сейдалин, С. Жантөрин, Ы. Алтын-
сарин, А. Құнанбаев еңбектерінен 
бастау алса, енді ол ХХ ғасыр ба-
сында Ә. Бөкейханов, О. Әлжанов. 
Р. Дүйсенбаев, А. Құрманбаев, Д. Сұл-
танғазин, Ш. Құдайбердиев, М. Ж. Кө-
пеев тағы басқалардың фольклор та-
ну саласындағы тарихи-этнография-
лық мақалалары мен еңбектерінде 
көрі ніс тапты. Бұлардың бәріне бір дей 
тоқталып жату мүмкін емес және олар 
қазақ фольклористикасының тари-
хын тексерген еңбектерде қарасты-
рыл ды. Әйтсе де оларда ғылыми-зерт-
теу шілік ой-пікірдің методология-
лық мәселелерінің қандай дәрежеде 
көрініс тапқаны мақсатты түрде қа-
растырылмағандықтан, ғылыми си-
патына тоқтала кету артық болмайды.
Бұл әдебиетші фольклористердің 
еңбектерінде әдеби мұраның та-
рихилығы принципі екі түрлі ба-
ғытта көрінді. Біріншісі – тарихи-
этнографиялық сипаты басым ең-
бектер. Бұл ғылыми-зерттеушілік 
ой-пікірдің бір сипатын, яғни зерт-
теуге деген ұмтылыстың ғылыми 
ар наға ұласар жолындағы ізденістің 
көрінісін танытады. Олардың мақа-
лалары фольклордың тұрмыс-салт 
жырлары және мақал-мәтел, жұм-
бақ секілді жанрларына арналуы, 
эт нографиялық сипаттың басым бо-
луына әсер еткен. Сол сияқты эпи-
калық жырлар мен қиссаларды кі тап 
етіп бастырып шығару барысын да 
тарихи-этнографиялық сипат басым 
болғанын аңғару қиын емес. Мы-
салы, Т. Сейдалин мен С. Жан тө-
рин құрастырып шығарған «Қазақ 
өлең дері» атты фольклорлық жинақ 
сол кездегі елеулі оқиға болды. Құ-
Ре
по
зи
то
ри
й
Ка
рГ
У


24

жүктеу 3,59 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   444




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау