Халықтың ауызекі поэтикалық шығармашылығы Жоспар: Ауыз әдебиеті. Халықтың ауызекі поэтикалық шығармашылығы

жүктеу 0,69 Mb. Дата 21.05.2022 өлшемі 0,69 Mb. #38717

Навигация по данной странице:

• Халықтың ауызекі поэтикалық шығармашылығы.
• Ауыз әдебиетінің кейбір жанрлары қазіргі заманға сай жаңа сипаттармен дамуда. Олар айтыс, беташар, жар-жар және т.б. Назарларыңызға рахмет!

Бейнеу гуманитарлық-экономикалық колледжі Халықтың ауызекі поэтикалық шығармашылығы Жоспар: Ауыз әдебиеті. Халықтың ауызекі поэтикалық шығармашылығы. Мақал – мәтелдер. Ауыз әдебиеті — халық шығармашылығының айрықша саласы, ауызша шығарылып, ауызша тараған көркем-әдеби туындылардың жиынтық атауы. Қазақ халқының мұндай сөз өнерін ғалымдар ауыз әдебиеті деп атаған. Сонымен бірге ғылым мен мәдениетте “халық шығармашылығы”, “халық поэзиясы”, “халықтың ауызша сөз өнері” дейтін атаулар да осыған жақын мағынада қолданылады. 1846 жылы ағылшын Вильям Томс ұсынған “фольклор” (ағылшынша lolk — халық, lore — білім, даналық) сөзі де ауыз әдебиеті атауы үшін халықаралық ғылым атау ретінде орныққан. Бұлардың қай-қайсысы да бірінің орнына бірі қолданыла береді. Бірақ мағыналары бір емес. Халықтың ауызекі поэтикалық шығармашылығының ішінде тәрбиенің таптырмас құралы ретінде ойындар мен ойын өлеңдердің маңызы зор. Оларда адамдардың күнделікті тұрмыс әрекетінің сан қыры, еңбегі, ұлттық бастаулар, намыс, қайсарлық, ержүректік туралы түсінігі, ептілікті, шыдамдылықты, жылдамдықты, күш–қайратты, әсем қимыл-қозғалысты меңгерту тілегі, ұстамдылыққа, тапқырлыққа, қоршаған ортадан алған әсерін шығармашылықпен көрсетуге, сонымен бірге жеңіске жетуге деген талпынысы айқын байқалады. Мәселен, “Асау мәстек” ойыны ептілікке, шыдамдылыққа машықтануды және ат үстінде өнер көрсетуге қажетті басқа да қасиеттерді қалыптастырса, “Қалай айтуды білемін” ойыны табиғат құбылыстарынан хабардар болуды талап етеді. Жан-жануарлардың мінез-құлқын, олардың сыртқы көрінісін, жануарлардан шығатын дыбыстарды айнытпай салып беруі тиіс. Халық ауызекі шығармашылығының балалар мен ересектер тәрбиесінің таптырмас құралы, әдіс-тәсілі, құнды адамгершілік қасиеттерін қалыптастыратындығын ескере отырып, бала тәрбиесінде дұрыс пайдалану арқылы жетілдіруді көздейді, сонда ғана Қазақстан Республикасының егеменді ел болуымен байланысты ұлттық мәдениетті марапаттау, халықтық педагогиканың қағидаларын балаларлардың бойына дарыта, адамгершілік, ізгілік рухында тәрбиелеу талабын шешілері сөзсіз. Жас жеткіншектерді патриоттыққа тәрбиелеуде, туған жеріне, еліне деген сүйіспеншілік сезімін оятуда «Жекен жерінде көгерер, ер елінде көгерер», «Туған жердей жер болмас, туған елдей ел болмас», «Өз елімнің басы болмасам да, сайының тасы болайын», «Елінен безген ер оңбас, көлінен безген қаз оңбас», «Отансыз адам – ормансыз бұлбұл» т.б. мақал-мәтелдердің құндылығы орасан зор. Қазақ халқының ауызекі шығармашылығы біздің ұлттық болашағымызды, халықтық қасиетімізді өзімізге де, өзгеге де жазбай танытатын асыл мұра, сол арқылы ата-бабаларымыздың тәрбиелік мирастары негізінде жас ұрпақты адамгершілікке, адал еңбек, өнер-білімге баулу, өмірге бейімдеу, отбасының, ауыл аймақ, Отанының намысын қорғау сияқты ізгі қасиеттерге тәрбиелеуге мүмкіндік туады. Халық ауызекі шығармашылығы халық күші мен даналығын, оның адамгершілік мұраттарын, халық педагогикасының терең сипатын жеткізетін педагогикалық құрал болып табылады. Ертедегі көпке танымал педагогтардың педагогикалық мұраларына ден қойсақ, олардың үнемі халық педагогикасына сүйенгендерін аңғарамыз. Халықтың ауызекі поэтикалық шығармашылығының ішінде тәрбиенің таптырмас құралы ретінде ойындар мен ойын өлеңдердің маңызы зор. Оларда адамдардың күнделікті тұрмыс әрекетінің сан қыры, еңбегі, ұлттық бастаулар, намыс, қайсарлық, ержүректік туралы түсінігі, ептілікті, шыдамдылықты, жылдамдықты, күш-қайратты, әсем қимыл-қозғалысты меңгерту тілегі, ұстамдылыққа, тапқырлыққа, қоршаған ортадан алған әсерін шығармашылықпен көрсетуге, сонымен бірге жеңіске жетуге деген талпынысы айқын байқалады. Мәселен, «Асау мәстек»ойыны ептілікке, шыдамдылыққа машықтануды және ат үстінде өнер көрсетуге қажетті басқа да қасиеттерді қалыптастырса, «Қалай айтуды білемін»ойыны табиғат құбылыстарынан хабардар болуды талап етеді.  Ауыз әдебиетінің кейбір жанрлары қазіргі заманға сай жаңа сипаттармен дамуда. Олар айтыс, беташар, жар-жар және т.б. Назарларыңызға рахмет! жүктеу 0,69 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз