Өткенді қастерлеу арқылы, болашағымызды баянды етеміз

Қорқыт ата
Өткенді қастерлеу арқылы, 
болашағымызды баянды етеміз.

Қорқыт (VIII-IX ғғ.)
– оғыз-қыпшақ тайпаларының ҧлы ойшылы, батагӛй
абызы, дәулескер кҥйшісі, келер кҥнді болжайтын кӛріпкел данасы.
Ол ӛмірде болған Сыр бойы мен Сарыарқа алабында ғҧмыр кешкен,
нақтылы тарихи тҧлға. Ата жағынан Қорқыт оғыз тайпасының Қай
(Қайыспас) дейтін атасынан тараса, анасы жағынан қалың қыпшақ нағашы
жҧрты болып келеді. Қорқыттың әкесі оғыз тайпасына белгілі Қара (Қара-
қожа) деген кісі болса керек. Қорқыт оғыз бен қыпшаққа бірдей басалқылық
жасаған кемеңгер. «
Қорқыт батыр емес, абыз (патриарх), халық
даналығын бас болып паш етуші және сақтаушы, оның парасатына
дүйім жұрт ден қояды
», – дейді В.В. Бартольд.
Қорқыт ата оғыз-қыпшақ ортасындағы саяси-әлеуметтік мәселелерді
шешуде жол кӛрсетуші бас тҧлға. Ол ел ішіндегі жӛн-жоралғыны, салт-
дәстҥрді реттеуші батагӛй дана.

Халықтың сыртқы жаудан, ішкі даудан аман болуын қадағалаушы ақылгӛй.
Дҥйім жҧрттың кӛш-қонын, мекен тҧрағын, ен-таңбасын, ҧран-ҧжымын
белгілеп отыратын білгір.
Қорқыт ата - тҥркі халықтарының бәріне ортақ ҧлы ойшыл-кемеңгер, жырау,
кҥйші-қобызшы. Ол туралы деректер бізге ҥш тҥрлі жолмен жеткен.
•
Бірі
-
ел аузындағы Қорқыт туралы аңыз-әфсаналар,
•
Екіншісі
-
тарихи шежірелер,
•
Үшіншісі
-
«Қорқыт ата кітабы».

Аңыз бойынша, анасы Қорқытты қҧрсағында ҥш жыл бойы кӛтеріп
жҥріпті. Жылына бір рет толғақ қысып отырады екен. Қорқыт дҥниеге
келер алдында әлемді ҥш кҥн, ҥш тҥн бойы кӛзге тҥртсе кӛргісіз
қараңғылық басады. Сҧрапыл қара дауыл соғып, ел-жҧртты қорқыныш
сезімі билеген. Осыған орай баланың атын ―Қорқыт‖ деп қойған дейді.
―Қорқыт‖ сӛзінің этимол-сын Ә.Қоңыратбаев ―қҧтты адам, қҧт әкелетін
адам‖ деп кӛрсетсе, С.Қасқабасов ―ӛмір сарқылды, адам ӛлді‖ деген
мағынаны білдіреді деп санайды. Е.Тҧрсынов тҥркі халықтарының
фольклорына сҥйене отырып, ―дада, деде‖ деген сӛздерді ―насихат
айтушы жырау‖ деп тҥсіндіреді. В.Жирмунский Қорқыт Атаны магиялық
аспап – қобыздың иесі, шаман, абыз ретінде қарастырады.

ҚОРҚЫТ АТА КІТАБЫ– қаһармандық эпос ҥлгісі, оғыз-қыпшақ дәуірінің
жазба мҧрасы. ғылымда оның он екі нҧсқасы мәлім: