Грамматика: просто о сложном



жүктеу 9,27 Mb.
бет14/37
Дата16.02.2018
өлшемі9,27 Mb.
#9844
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   37

Послелоги


Септеулiк шылаулар

В этом разделе новых окончаний нет, только те, что уже изучены.


Послелоги казахского языка в основном соответствуют предлогам русского языка. Отличие в том, что предлоги ставятся перед словом, с которым они используются, а послелоги казахского языка – после. Например:

үшiн – для, жұмыс үшiн – для работы; туралы – о, жұмыс туралы – о работе.

Некоторые из послелогов показывают направление, поэтому к словам, с которыми они используются, добавляются падежные окончания. Например, послелог дейiн – до, показывает направление – до чего-либо. Поэтому к слову, с которым используется дейiн, добавляется окончание дательно-направительного падежа. Например, жұмыс+қа дейiн – до работы.





Изучая таблицу послелогов обращайте внимание на то, в каком падеже стоят существительные, с которыми используется послелог. Если послелог употребляется с местоимением, то местоимение ставится в соответствующем падеже.

1. Существительное в именительном падеже (Атау септiк):

 1.1

 үшiн

 для, ради

 сен үшiн – ради тебя     
 оқу үшiн – для учебы     
 кiм үшiн? – для кого?     

 1.2

 туралы,
 жайлы

 о, об

 сен туралы – о тебе     
 кiм туралы? – о ком?     
 сурет туралы – о картине     
 тамақ жайлы – о еде

 1.3

 жайында,
 жөнiнде

 о, по, про

 жоспар жайында – по графику     
 жұмыс жөнiнде – о работе     

 1.4


 бойынша,
 бойында

 по, согласно

 тақырып бойынша – по теме     
 үлгi бойынша – по примеру     
 жоспар бойынша – согласно плану     

 1.5

 бойы

 весь, 
 в течении

 өмiр бойы – всю жизнь     
 жаз бойы – всё лето     
 екi сағат бойы – в течении 2-х часов     

 1.6

 сайын

 каждый

 күн сайын – ежедневно     
 жыл сайын – каждый год     

 1.7

 арқылы

 через

 ол арқылы – через него     
 көше арқылы – через улицу     

 1.8

 сияқты,
 тәрiздi,
 сықылды,
 секiлдi,
 ғұрлы  (құрлы),
 ғұрлым

 как, подобно

 сен сияқты – как ты     
 түлкi сияқты – подобно лисе     
 шар тәрiздi – подобно шару
 от сықылды – как огонь
 ай секiлдi – как луна
 бала ғұрлы – как ребёнок

 1.9

 шамалы,
 шақты,
 қаралы

 примерно, около

 жүз шамалы – около ста
 жиырма шақты – около двадцати
 мың қаралы – около тысячи

 1.10

 түгiл

 не только

 сен түгiл – не только ты
 адам түгiл – не только человек

2. Существительное в исходном падеже (Шығыс септiк):



 2.1

 кейiн

 после

 сабақтан кейiн – после урока     
 сағат үштен кейiн – после 3-х часов     
 жұмыстан кейiн – после работы     

 2.2

 соң

 с, после

 екi сағаттан соң – с 2-х часов     
 кездесуден соң – после встречи     

 2.3

 берi

 с, со

 былтырдан берi – с прошлого года     
 содан берi – с того времени     
 кешеден берi – со вчерашнего дня     

 2.4

 бастап

 с, начиная

 биылдан бастап – с этого года
 қарашадан бастап – начиная с ноября

 2.5

 басқа

 кроме

 мұнан басқа – кроме этого     
 Алмадан басқа – кроме Алмы     

 2.6

 бұрын

 раньше

 менен бұрын – раньше меня     
 Алмадан бұрын – раньше Алмы     

 2.7

 әрi

 дальше

 тастан әрi – дальше камня     

 2.8


 артық

 лучше

 мұнан артық – лучше этого
 адамнан артық – лучше человека

 2.9

 бетер

 хуже

 бұдан бетер – хуже этого
 баладан бетер – хуже ребёнка

 2.10

 астам,
 аса

 более, свыше

 жүзден астам – более ста     
 отыздан астам – свыше тридцати     

 2.11

 тыс

 сверх

 жоспардан тыс – сверх плана
 кезектен тыс – вне очереди

 2.12

 гөрi  (көрi)

 чем, по сравнению 

 Алмадан гөрi – чем Алма     
 бiзден гөрi – чем мы     

3. Существительное в дательно-направительном падеже (Барыс септiк):



 3.1

 дейiн,
 шейiн

 до

 сабаққа дейiн – до урока     
 сағат үшке дейiн – до 3-х часов     
 жұмысқа дейiн – до работы     

 3.2

 қарай

 к, по направлению к

 дүкенге қарай – к магазину     
 үйге қарай – к дому     
 түске қарай – к обеду     

 3.3

 салым

 к (с временами года) 

 жазға салым – к весне     
 күзге салым – к осени     

 3.4

 жуық

 около, близко

 жүзге жуық – около ста     
 онға жуық – около десяти     

 3.5

 таяу

 близко, скоро

 қалаға таяу – близко к городу

 3.6

 таман

 к, близ, около

 түске таман – к обеду     
 үйге таман – близ дома     

 3.7

 тарта

 около, до

 жиырмаға тарта – около двадцати     
 мыңға тарта – около тысячи     

 3.8

 сәйкес

 согласно, по 

 жоспарға сәйкес – по плану     
 заңға сәйкес – в соответствии с законом   
 ережеге сәйкес – согласно правилу     

 3.9

 орай

 по, в связи, согласно 

 осыған орай – в связи с этим     
 өкiнiшке орай – к сожалению     

 3.10

 қарсы

 против 

 ағысқа қарсы – против течения

 3.11

 бола

 из-за 

 ақшаға бола – из-за денег

4. Существительное в творительном падеже (Көмектес септiк):



 4.1

 бiрге

 вместе

 Анармен бiрге – с Анарой     
 сенiмен бiрге – с тобой     
 қызбен бiрге – с девушкой     

 4.2

 қоса

 вместе, в добавок 

 оқулықпен қоса – вместе с учебником

 4.3

 қатар,
 қабат

 наряду, вместе 

 сiзбен қатар – наряду с вами     
 сонымен қабат – вместе с этим     



Имейте в виду, что некоторые слова, которые в данном случае являются послелогами, могут иметь другое значение: қабат – этаж, басқа – другой, сияқты – кажется.

Различные примеры:



Қонақтар үшiн бөлме. – Комната для гостей.     
Дүкенге қарай жүр. – К магазину иди.     
Сағат онға дейiн күт. – До десяти часов жди.     
Менде жүзге жуық марка бар. – У меня около ста марок есть.     
Екiден үшке дейiн дүкен жабық. – Магазин закрыт с 2-х до 3-х.     
Кiтаптан артық досың жоқ. – Лучше книги друга нет.
Табиғат жайлы қызықты деректер. – Интересные сведения о природе.
Жұмысқа орналастыру жөнінде пікірлер. – Отзывы о трудоустройстве.

Следующий раздел (служебные имена) является частью послелогов.



жүктеу 9,27 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   37




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау