сүйенетіміз:  Тағылым, Дәлел, Уәж

Оппоненттерімізге айтатын дәлеліміз осы. 
Тұу
деп жазсаңыз да, 
ту 
деп 
жазсаңыз да айтылымында айырма жоқ.
Уәж.
Уәж мынау: Әңгіме тек 
бу, су, ту
сияқты, бір буынды сөздер ғана 
емес. Әдетте орфографиямен шұғылданушылар бірер сөзбен ғана шектелмей, 
фактологиялық материалдарды кеңінен жинап, соған сүйенеді. Оны 
саралайды, әр нұсқасын жазып, салыстырады. Сіз де салыстырыңыз, 
оқырмандарымыз да салыстырып көрсін: 
игеру
(5 әріп) – 
ійгерүу
(7 әріп) , 
игерісу
(7 әріп) – 
ійгерісүу 
(9 әріп); 
қуу
(3 әріп) – 
құуұу
(5 әріп); 
ауру
(4 әріп) 
– 
ауырұу
(6 әріп); 
суыну
(5 әріп) – 
сұуынұу
(7 әріп). 
Ал халықаралық терминдер мен прецедентті атауларды да қосар 
-ый/-ій, 
-ұу/-үу
түрінде де жазып көрдік:
 криминологиа
(12 әріп) – 
кріймійнологійа
(15 
әріп),
университеті 
(12 әріп)
- үунійверсійтеті 
(15 әріп),
Иури Гагарин 
(
11 
әріп)
– Ыйұурій Гагарійн 
(15 әріп) т.б. халықаралық терминдер мен 
прецеденті атауларға келгенде, оппоненттер тарапынан «біз тек төл 
сөздерімізді ғана -
ый/ -ій, -ұу/үу
деп жазамыз» дегендей де уәж айтылды. 
Бұндай уәжге де тоқталу қиын болды, өйткені мыңдаған жазарманымыз 
иман/ыйман, уәкіл/үуәкіл, Уәзипа/Үуәзійпа, уәжіп/үуәжіп, Уәлихан/Үуәлійхан, 
Иса/Ыйса, Исатай/Ыйсатай, Иран/Ыйран
т.б. сөздер мен атауларды жазарда 
төл ме, төл емес пе деп «сұрыптап» отырмақ па? Дара не қосармен жазу 
санаулы сөздердің ғана орфографиялануы емес, күллі Емлеміздің үштен 
екісін құрайтын аса ауқымды жүйе. Оны өзгерту – өзгеріс емес, төңкеріс 
болар еді. 
Қоғамымызда 7 жас пен 70 жастан асқанға дейінгі мүшелерін қамтитын 
әлеуметтік аса ауқымды және кезек күттірмейтін іс-шаралар. Реформа 
дегеніміз, жалпы айтқанда, түп негізін сақтай отырып өзгерту. Жазу-сызуда 
да солай. Жазу-сызу – біздің түп негізі бар рухани дүниеміз. Ал түп негізінен 
айырылса, ол өзгеріс емес, төңкеріс болар еді. Қоғам бізден төңкерісті емес 
өзгерісті күтеді.
-
Қорыта келгенде, жаңа қазақ орфографиясының негізгі ережелерінің 
ұлттық тілдің ерекшеліктері мен заңдылықтарына сәйкес болуы көзделді;
-
тәжірибеде сыннан өтіп, дәстүрге айналған базалық нормалары 
сақталынды; 
-
техникалық жақтан қазақ орфографиясының қолдануға оңтайлы, 
мобильді, жинақы болуы ескерілді; 
-
халық тілінің дыбыстық қор әлеуетінің кеңірек қамтыла түсу талабы 
болды; 
-
жаһандану үрдісінде жазу-сызудың ұлттық сипатының сақталып, 
космополиттік әсірелікке ұшырамауы көзделді. 

жүктеу 2,09 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: