Графика. Орфография. Орфоэпия

Шоқтығы биік тұлға
Шындықтың шымылдығын ашқан 
Сәтсіз сценарий 
Тұлпар текті Тұяқбай 
Мемлекетшіл тұлға 
Мемлекетшіл азамат 
Елшіл азамат 
Әңгіртаяқ ойнатты (билікке) 
даңдайсығанның көкесін 
(көрсетті) 
Мемлекет үшін 
Халық үшін 
Шындықтың бетін ашты 
Саяси өмірге араласты 
Аузы қисайып бара жатқан 
шындықты орнына қойды 
Халыққа да, билікке де сүйкімді, 
ел алдында, мемлекет алдында 
Жоғары адам 
Көшін бастап
Үлкен кісінің шапанының етегіне 
жасырынып 
Бұқпантай әрекет 
Әңгімелер гулеп жүр 
Қаржыгерсымақтар 
Шолақ белсенділер 
Шоқпарын сүйреп 
«Мәдени мұраны» қатырып 
жатқаны шамалы 
Жағымпаздықтың 
жалауын 
шырқау шыңның биігіне тікті. 
Жәмпең қақты 
Құрдай жорғалағандай 
«Астауынан жем жеп жүрген» деп 
айтуға ауыз бармайды 
Басқаша сайрап тұр 
Сиқы осы 
Шыбын құрлы оған пысқырған да 
жоқ 
Мәймөңкесі 
Ол шіркініңіз
Міне, бұдан байқайтынымыз «Өзім» концептісінің мазмұны көбіне 
кітаби тілге тән эмоционалды бағалауыштармен, ал «Өзге» концептісі сөйлеу 
тіліне, қарапайым сөйлеу тіліне тән эмоционалды бағалауыштар арқылы 
объективтенген. Бұл бағалауыштар арқылы публицист оқырманның сезіміне, 
эмоциялық күйіне әсер етуді діттеген. Алайда әсіре сөздер басым болған 
сайын мәселенің сындарлы жағы, интеллектуалдық сипаты эмоцияның 
тасасында қалады. 
Патетикалық мазмұндағы кітаби элементтер сөз мәнін салтанатты, 
мерекелік жиынға ұқсатып жіберсе, сөйлеу тілінің элементтері қатынастың 
ресми түрімен үйлеспей, сөзді үй ішіндегі, үй арасындағы сөзге ұқсатып 
жібереді. Сөз бедері, нақышы дәл түспегендіктен, саяси-публицистикалық 
дискурстың адресатқа тигізер ықпалы пәлендей әсерлі болып шықпайды. 
Бұқарамен коммуникация біржақты күйде қалады, жауап реакцияның деңгейі 
төмен болады. Бұл айтылғандар БАҚ-тың визуалды (мерзімді басылымдар) 
түріне ғана емес, аудиалды (радиохабарлар), аудиовизуалды (телевизия 
хабарлары) түрлеріне де қатысты. 
Бұқаралық коммуникацияда сөздің сөйлеу тіліне, қарапайым сөйлеу 
тіліне тән бедерлеріне, қарапайым сөйлеу тілінің мән-мағынасына жете көңіл 
бөлмегендіктен, елеп ескермегендіктен, сөз арасы бейәдеби сөздермен 
араласып, ала-құлалық көбейіп бара жатқаны байқалады. Тіпті сындарлы-
салиқалы деген республикалық телеарналарда, газет бағаналарында бейәдеби 
элементтерді уәжсіз жұмсау етек алып бара жатқан тәрізді: 

Ержан мырза қазақшаны мүлдем 
қақпайды
екен. Қызарақтап жан-
жағына қарады. («Егемен Қазақстан», 1999, 19 қараша). 
Қаржыгерлердің қазақ тіліне 
пысқырып та
қарамайтыны осы жолы 
ашылып отыр («Жас Алаш», 1999, 18 қараша) 
Империяның «дүниені тітіркендірсем» деген астам көңілін Ауғанстан 
бір басып жіберіп еді, «ТМД-ны 

жүктеу 2,09 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: