Ясауидің білім туралы түсінігі

Жоғарыда айтып өткендей, сопылық жолға түсу үшін үлкен-үлкен төрт мақамды басып өту керек. Міне осы төрт мақамнан, тағы да он-оннан мақамы бар. Әуелгі төртеуін шариғат, тариқат, мағрифат және ақиқат мақамы деп айтады. Осы төрт мақамының біріншісін алып қарайтын болсақ, шариғат мақамы, ол тағы да он мақамға бөлінеді дедік, сол он мақамды қарастырып шығайық.

1. Әуелі иман келтірмек, Хақ тағаланың бірлігіне, барлығына, сипатына және затына.

2. Екінші - намаз оқымақ тұрар.

3. Үшінші - ораза тұтпақ тұрар.

4. Төртінші - Зекет бермек тұрар.

5. Бесінші - хаж тәуап қылмақ тұрар.

6. Алтыншы - мүлайім /сыпайы/ сөйлемек тұрар.

7. Жетінші - Ғылым /білім/ үйренбек тұрар.

8. Сегізінші – Хазірет Расул сәлләллаһу тағала әлейһи уәссаләмнің сүннеттерін мүлтіксіз орындамақ тұрар. /Құран және хадис/.

9. Тоғызыншы - Әмірі мағруфты мүлтіксіз орындамақ тұрар /шариғат қағидаларын насихаттау/.

10. Оныншы – Нәһи мүнкәр қылмақ тұрар. /жаман істерден қайтару/.

Мәдениетіміздің, діліміздің, дініміздің, тарихымыздың негізгі іргетасы болған ислам діні, ғасырлардын бері түркі халқының діні болып келеді. Ислам діні жалпы дүниедегі болмысты қабылдау мен сезіну жолдарымызды, адамдар ара қатынасындағы байланыстарымызды және этикалық-эстетикалық, логикалық қағидаларымызды реттеп, жөнге, жүйеге салып отырады. Қоғамда өмір сүрген діндарлар мен атейстер, сондай-ақ басқа діндегі адамдар да исламның бұл әсерінен тысқары қала алмайды.

Таассуптан өз дінін жоғары санау, басқа діндегілерге дұшпан болу, діни фанатизмді де таассуб дейді, тар өріс, таяз ойлаудан догмалық ұғымнан қашып мұсылмандыққа сиынуымыз қажет. Демек, Алла махаббатына, таза кіршіксіз діндарлыққа, адамды сүюге, ынтымаққа еңбектенуге, өз еркімізге ие болуга ғылыми санаға, білімге, білімге және білімге... бет бұруымыз керек!

Міне осындай кәусар бұлақтап сусындаған Қожа Ахмет Ясауи де өз «Хикметтерінде» білім, ғылым туралы жырлап өткен. Яғни ол ғалым болу оңай емес, ол жолға түскен адам, көп қасірет шегеді, соған шыдасаң ғана түс, болмаса ғылымды, білімді мазақ етпе дейді. Егер осы қиын жолдарды басып өте алсаң ғылым, білім шыңына шыға аласың, хақ тағалаға жақын боласың деп ескертеді. Алла жолындағы білімге қадам басу, күйіп жанып шоқ басумен тең, Хақ зікірі тек қана жанмен ділде айтылатындыгын еске салып отырады. Муриттеріне, Хақ жолына түсу үшін ұстаздарына, пірлеріне адал қызмет ету керек екендігін ерекше түсіндіріп өтеді.