Тура мұсылмандық түсінігі

Қожа Ахмет Ясауидің үшінші қызметі, Ислам дінінің тура жолымен түркі-ислам ұғымындағы діни қағиданың негізін қалауы. Ислам дінін түркілер арасында ендіру өте қиынға соққан, себебі ислам діні келгенге дейін түркі дүнисінде өзіндік ата-бабадан мұра болып қалыптасып қалған салт-дәстүр, әдет-ғұрып ұшан теңіз еді. Оның үстіне көптеген басқа діндерде кірісіп қанатын кең жайған болатын. Солардың бәрін жеңіп олардың ішіндегілерді қажетінше пайдаланып қолдануы үшін өзіндік ерекше қағида жасауға тура келді. Мұндай қағида жасап шығу үшін, бұрынғы қалыптасқан салт-дәстүр, әдет-ғұрып, басқа дін қағидаларын жақсы жете білуі керек еді. Оны білмей тұрып жаңа ислам дін қағидасын қалыптастыру мүлдем мүмкін емес болатын. Міне солардың бәрін електен өткізіп бір жүйеге түсіріп халыққа пайдалануға өз тілінде сайратып алын келгеннен кейін жаңа түрдегі ислам дінін қабылдау қиынға соққан жоқ. Бірақ мұны жасап шығу үшін Ясауи талай тер төкті. Сол үшін өмірін сарп етті. Соңында жер астына тірідей түсті.

Енді Ясауидің дүниетанымдық негіздерін жеті принципке бөліп қарастырайық.

Қожа Ахмет Ясауидің дүниетанымдық негіздерінің жеті принципі.

1. Алланы сүю /Тәңірге ғашықтық/.

2. Ықылас пен шын жүректілік.

3. Адам сүйіспеншілігі.

4. Білім.

5. Асқа құрмет.

6. Әйел-еркек жұптылығы.

7. Жақсы көру /дінге, тілге, ұлтқа, жынысқа бөлмей/.
Міне осындай жеті принципке бөліп жеке жеке талдап қарастырып шығуға болады. Бұл жеті принципте келтірілгендер «Диуани хикметте» көптеп жырланған. Егер біз осыларды орындасақ немесе орындауға ұмтылсақ кәмілдікке қадам басқан болар едік. Мұның бәрін жаппай халыққа жеткізу үшін әрине «Ясауитану» дәрісі қажет-ақ. Тек жоғарғы оқу орындарында емес, мектептерде жалпы оқырман қауымға таратуға да болады. Оның көптеген жолдары бар. Сұхбаттар, кездесулер ұйымдастыру, газет-журнал беттеріне мақалалар жариялау, мүмкіндігінше кішігірім кітаптар жариялау. Қалай дегенменде келешек ұрпаққа таусылмас рухани азық болып қалады. [30].