29
в) еңбекті қорғау
с) еңбек қатынастары да, олармен тығыз байланысты өзге қатынастар
д) еңбекті нормалау
9.Жұмыс берушінің( жұмыс берушілердің бірлестігінің) және қызметкерлер
ұжымның (қызметкерлердің өкілдерінің) арасында ұйымдарда жалақы төлеу
мәселесіне, ұжымдық шарттар мен келсімдерді бекітуге және орындауға, сонымен
қатар, қолданыстығы заңдардың, ұжымдық шарттардың және келісімдердің
ережелерін қолдану мәселеріне қатысты туындайтын келіспеушіліктер
а) еңбек дауларының себептері
ә) еңбек ұжымының кеңесі;
б) Ұжымдық еңбек даулары
в) халықаралық дауларының себептері
г) еңбек даулары.
10.Ұжымдық еңбек дауын шешу мақсатында қызметкерлердің еңбек міндеттерін
толығымен немесе жартылай орындауын уақытша ұжымдық ерікті түрде тоқтатуы.
а) жұмыс уақыты
в) еңбекті қорғау
с) ереуіл
д) еңбекті нормалау
Пайдаланылатын әдебиеттер
Негізгі әдебиеттер:
1. ҚР Еңбек кодексі. 2007
2. «Ұжымдық
еңбек
даулары
және
ереуілдер
туралы»
Қазақстан
Республикасының 1996 жылғы 8 шілдедегі заңы.
3. Айымханова Н. ҚР еңбек құқығы. – Алматы: Жеті жарғы, 2002.
4. АхметовА., Ахметова Г. Еңбек құқығы. – Алматы: Заң әдебиеті, 2005.
5. Хамзин А.Ш, Хамзина Ж.А, Хамзина Л.А Трудовое право РК. – Астана:
Атамұра. 2004
Қосымша әдебиеттер:
6. Абузярова Н.А. Трудовое право РК. –Актобе, 1997.
7. Гусов. К.Н., Толкунова В.Н. Трудовое право России: Учебник. – М.: Юрист,
1997.
8. Уваров В.Н. Трудовое право РК. – Алматы: Изд. КАЗГЮА. 2000.
№10 Сабақ. Халықаралық еңбек құқығы.
Жақын және алыс шетелдерде еңбекті құқықтық реттеу.
Сабақтың мақсаты: Еңбекті халықаралық-құқықтық реттеу түсінігі мен
қағидаларын, ҚР Еңбек туралы заң мен Еңбек туралы халықаралық-құқықтық
актілердің арасындағы қатынастарды ажырата білуді үйрету.
Сұқбат сабақтың жоспары
Бақылау сұрақтары:
1. Халықаралық еңбекті ҚР-ның қандай заңды күші бар құқығы реттейді?
2. Еңбек қатынастарын халықаралық құқықтық реттеуді қандай құжаттар жүзеге
асырады?
30
Глоссарий
1.Шетелдегі ҚР-ның мекемесіне жұмсықа жіберуді рәсімдеу кезінде қызметкердің
ҚР-дағы негізгі жұмыс орны бойынша орташа жалақысы сақталады.
2.ҚР-нан шетелге қызмет бабымен іссапарына жіберілген қызметкерлердің жұмыс
орны мен жалақысы сақталады.
3.Шетелдегі ҚР мекемелерінің шаттан тыс қызметкерлері – бұлар мекеменің
есебінен алынбай жұмыс істейтін адамдар.
4. қауіпті өндірістік фактор – қызметкерге әсер етуі еңбекке қабілеттілігінен
уақытша немесе тұрақты айрылуға (өндірістік жарақатқа немесе кәсіптік ауруға)
немесе өлімге әкеп соқтыруы мүмкін өндірістік фактор;
5.жеке қорғану заттары – қызметкерді зиянды және (немесе) қауіпті өндірістік
факторлардың әсерінен қорғауға арналған құралдар, соның ішінде арнайы киім;
6.жұмыс беруші – қызметкер еңбек қатынастарында болатын жеке немесе заңды
тұлға;
7.жұмыс берушінің өкілдері – құрылтай құжаттары немесе сенімхат негізінде жұмыс
берушінің немесе жұмыс берушілер тобының мүдделерін білдіруге уәкілетті жеке
және (немесе) заңды тұлғалар;
8.жұмыс берушінің актілері – жұмыс беруші шығаратын бұйрықтар, өкімдер,
нұсқаулықтар, ережелер, еңбек тәртіптемесінің ережелері;
9.жұмысқа орналастыру – халықты жұмыспен қамтуды қамтамасыз етуге
жәрдемдесуге арналған ұйымдастырушылық, экономикалық және құқықтық іс-
шаралар кешені;
10.жұмыс орны – қызметкердің еңбек қызметі процесінде еңбек міндеттерін
орындауы кезінде тұрақты немесе уақытша болатын орны;
Схемалар, тапсырмалар, жағдайлар
Еңбек туралы Халықаралық-құқықтық актілерді жинастыру.
Блиц – тест
1.Еңбек қатынастарын халықаралық-құқықтық реттеу саласындағы екіжақты және
көпжақты халықаралық-құқықтық келісім-шарттар ненің нәтижесінде құрылады?
а) БҰҰ-ның құқық шығармашылығының;
ә) ЕХҰ-дың құқық шығармашылығының;
б) ТМД-ның құқық шығармашылығының;
в) екі немесе бірнеше нақты мемлекеттер тәжірибесінің құқық
шығармашылығының;
г) барлығының.
2.Қандай қайнар көздер еңбек аясындағы өндірістік қатынастарды халықаралық-
құқықтық реттеуді жүзеге асырады?
а) ЕХҰ Конвенциясы
ә) ЕХҰ Кеңестері;
б) ТМД мемлекеттер-қатысушыларының Келісімдері;
в) ЕХҰ Конвенциясы, Кеңестері, ТМД мемлекеттер-қатысушыларының Келісімдері;
г) дұрыс жауабы жоқ.
3.Қандай елде ратификациялау фактісі конвенцияны автоматты түрде ішкі
құқықтың біріне айналдырады?
а) Франция;
ә) Италия;
31
б) Бельгия;
в) Қазақстан;
г) Түркия.
4.Әлеуметтік қамсыздандыру құқығының қайнар көздеріне -ҚР Президентінің
жарлығы,Үкімет қаулысы,Парламенттің нормативтік қаулылыры және т.б.
Бұйрықтар мен қаулылар жата ма
а)Заңды түрде жатады.
в)заңға қайшы .
с)Тек ҚР-ның рұқсатымен.
д) мүлдем жатпайды.
5.ҚР-ның Конститутциясының қай баптары әлеуметтік қамсыздандыру құқығының
қайнар көздері болады.
а)28,29,30-баптары.
в)12,57,8-баптары.
с)14,,65,25-баптары.
д)78,52,16-баптары.
6.Аталған заң еңбекпен қамту қағидасын бекітіп, жұмыссыз,жұмыссыздың
мәртебесі сияқты түсініктерді анықтайды.
а)Халықты еңбекпен қамту туралы заңы
в)Еңбекті қорғаудың негіздері туралы заңы.
с)ҚР-да зейнетақы мен қамсыздандыру туралы заңы.
д)Қазақстан Республикасының заңдары.
7.Әлеуметтік қамсыздандыру құқығының қайнар көздерінің арасында
мемлекеттердің келісімдері айырықша орынды иеленген.
а)ТМД
в)БҰҰ
с)НАТО
д)АВИЦИЯ
8. Мекеменің есебінен алынбай жұмыс істейтін адамдар
а) кәсіподақ комитеті;
ә) еңбек ұжымының кеңесі;
б) тәуелсіз сарапшы;
в) кәсіпорынның басшысы;
г) шетелдегі ҚР мекемелерінің шаттан тыс қызметкерлері.
Пайдаланылатын әдебиеттер
Негізгі әдебиеттер:
1. ҚР Еңбек кодексі. 2007
2. Айымханова Н. ҚР еңбек құқығы. – Алматы: Жеті жарғы, 2002.
3. АхметовА., Ахметова Г. Еңбек құқығы. – Алматы: Заң әдебиеті, 2005.
4. Хамзин А.Ш, Хамзина Ж.А, Хамзина Л.А Трудовое право РК. – Астана:
Атамұра. 2004
Қосымша әдебиеттер:
5. Абузярова Н.А. Трудовое право РК. –Актобе, 1997.
6. Гусов. К.Н., Толкунова В.Н. Трудовое право России: Учебник. – М.: Юрист,
1997.
