5
лауазымда істейтін және олардың міндеттері мен функцияларын іске асыру және
мемлекеттік органдарға техникалық қызмет көрсетуді жүзеге асыру мен олардың
жұмыс істеуін қамтамсыз ету мақсатында лауазымдық өкілеттіктерді жүзеге
асыратын адам;
8) айлық жалақының ең төменгі мөлшері – біліктілікті қажет етпейтін қарапайым
(онша күрделі емес) еңбек қызметкері осы Кодексте белгіленген қалыпты
жағдайда және жұмыс уақытының қалыпты ұзақтығы кезінде еңбек нормаларын
(еңбек міндеттерін) орындаған кезде бір айда оған төленетін ақшалай төлемдердің
кепілдік берілген ең төменгі мөлшері;
9) арнаулы киім – қызметкерді зиянды және (немесе) қауіпті өндірістік
факторлардан қорғауға арналған киім, аяқ киім, бас киім, қолғап өзге де нәрселер;
10)
ауыр
жұмыстар – қызметкердің ауыр заттарды қолмен көтеруіне немесе жылжытуына
байланыстықызмет түрлері не 250 ккал/сағаттан астам күш-қуат жұмсалатын
басқада қол жұмыстары;
Схемалар, тапсырмалар, жағдайлар
Еңбек құқығының түсінігі, пәні, әдісі және жүйесі бойынша схеме құрастыру.
Блиц – тест
1.Ұжымдық еңбекті ұйымдастырудағы өндірістік қатынастарды және оған тығыз
байланысты қарым-қатынастар қалай аталады?
а) еңбек құқығының пәні
ә) еңбек құқығының әдісі
б) еңбек қатынастары
в) еңбек нормалары
г) барлығы
2.Төмендегілердің қайсысы еңбек құқығы жүйесінің ерекше бөліміне жатады?
а) еңбек құқығының түсінігі
ә) еңбек құқығының әдісі
б) еңбек қатынастары
в) жеке еңбек шарты
г) ұжымдық шарттар
3.Еңбек құқығының рөліне қайсысы жатпайды?
а) әлеуметтік әріптестікті нығайту
ә) адрестік әлеуметтік көмек деңгейін көтермелеу
б) жұмыс беруші мен жұмысшының арасындағы қарама-қайшылықтарды жою
в) еңбек жағдайларын жақсарту
г) барлығы
тынығу уақыты – қызметкердің еңбек міндеттерін орындаудан бос және өз қалауы
бойынша пайдалана алатын уақыты;
4. Жұмыс істейтін екі немесе одан да көп адамды зиянды және (немесе) қауіпті
өндірістік факторлардың әсерінен бір мезгілде қорғауға арналған техникалық
құралдар-?
а)ұжымдық қорғану құралдары
ә) жеке қорғану құралдары
б) кезкелген қорғану
в) ұжымдық техникалық құралдары
6
5. ұйымдағы әлеуметтік-еңбек қатынастарын реттейтін, қызметкерлер ұжымы мен
жұмыс берушінің арасындағы жазбаша келісім нысанындағы құқықтық акт-?
а)ұжымдық қорғану құралдары
ә) жеке қорғану құралдары
б) кезкелген қорғану
в) ұжымдық техникалық құралдары
г)ұжымдық шарт
6.Қызметкердің немесе жұмыс берушінің жазбаша өтініші не өзге тәсілмен
(курьерлік почта, почта байланысы, факсимильді байланыс және электорндық почта
арқылы) берілген өтініштер-?
а) еңбек құқығының түсінігі
ә) еңбек құқығының әдісі
б) еңбек қатынастары
в) хабарлама
г) ұжымдық шарттар
7. Жұмыс берушінің өкімі бойынша қызиеткерді тұрақты жұмыс орнынан тыс жерге
белгілі бір мерзімге еңбек міндеттерін орындау үшін жіберу, сондай-ақ қызметкерді
басқа жерге оқуға, біліктілігін арттыруға немесе қайта даярлауға жіберу-
а) іссапар
ә) еңбек құқығының әдісі
б) еңбек қатынастары
в) хабарлама
г) ұжымдық шарттар
8.ауысымдық жұмыс –
а) тәулік ішінде екі үш немесе төрт жұмыс ауысымындағы жұмыс;
ә) еңбек құқығының әдісі
б) еңбек қатынастары
в) хабарлама
г) ұжымдық шарттар
9.әлеуметтік әріптестік –
а) еңбек құқығының түсінігі
ә) еңбек құқығының әдісі
б) еңбек қатынастары
в) қызметкерлер қызметкерлердің өкілдері, жұмыс берушілер (жұмыс берушілердің
өкілдері), мемлекеттік органдар арасындағы еңбек қатынастарын және олармен
тікелей байланысты өзгеде қатынастарды реттеу мәселелері бойынша олардың
мүдделерін үйлестіруді қамтамасыз етуге бағытталған өзара қатынастар жүйесі
г) ұжымдық шарттар
10.бас, салалық (тарифтік), өңірлік келісім –
а) әлеуметтік әріптестік тараптарының арасында жасалатын, келісімнің мазмұнын
және республикалық, салалық және өңірлік деңгейлерде қызметкерлер үшін еңбек
жағдайларын, жұмыспен қамту және әлеуметтік
ә) жеке қорғану құралдары
б) кезкелген қорғану
в) ұжымдық техникалық құралдары
7
Пайдаланылатын әдебиеттер
Негізгі әдебиеттер:
1. ҚР Еңбек кодексі. 2007
2. Айымханова Н. ҚР еңбек құқығы. – Алматы: Жеті жарғы, 2002.
3. АхметовА., Ахметова Г. Еңбек құқығы. – Алматы: Заң әдебиеті, 2005.
4. Хамзин А.Ш, Хамзина Ж.А, Хамзина Л.А Трудовое право РК. – Астана:
Атамұра. 2004
Қосымша әдебиеттер:
5. Абузярова Н.А. Трудовое право РК. –Актобе, 1997.
6. Гусов. К.Н., Толкунова В.Н. Трудовое право России: Учебник. – М.: Юрист,
1997.
7. Уваров В.Н. Трудовое право РК. – Алматы: Изд. КАЗГЮА. 2000.
№2 Сабақ. Еңбек құқығының қағидалары
Сабақтың мақсаты: Студенттерге еңбек құқығының қағидалары туралы, оның
қайнар көздеріне қандай актілер мен ережелер жататындығы туралы мәлімет беру.
Сұқбат сабақтың жоспары
1. Еңбек құқығының қағидаларының түсінігі және олардың жіктелуі.
2. Еңбек құқығының жалпы, салалық және салаларалық қағидалары.
3. Еңбек құқығының қайнар көздері және түрлері, олардың ерекше белгілері.
4. Еңбек туралы нормативтік актілердің уақытқа қарай, кеңістікте және
тұлғаларға қарай әрекет етуі.
Бақылау сұрақтары:
1. Еңбек құқығының салалық және салааралық қағидаларын ажыратын, оларға
талдау жасаңыз.
2. Еңбек заңнамасы дегініміз не?
3. Еңбек туралы қандай заң актілерін білесіз?
Глоссарий
1) Еңбек құқықтық реттеудің негізгі қағидалары-бұл қолданыстағы еңбек
заңнамасының мәнін қысқаша көрсететін басты ережелер.
2) Еңбек құқығының қайнар көздері - бұл жалданбалы қызметкерлердің еңбегін
пайдалану және ұйымдастыру жөніндегі қатынастарды,еңбек нарығын реттейтін
нормативтік құқықтық актілер.
3) ауысымдық жұмыс – тәулік ішінде екі үш немесе төрт жұмыс ауысымындағы
жұмыс;
4) әлеуметтік әріптестік – қызметкерлер қызметкерлердің өкілдері, жұмыс
берушілер (жұмыс берушілердің өкілдері), мемлекеттік органдар арасындағы
еңбек қатынастарын және олармен тікелей байланысты өзгеде қатынастарды
реттеу мәселелері бойынша олардың мүдделерін үйлестіруді қамтамасыз етуге
бағытталған өзара қатынастар жүйесі;
5) бас, салалық (тарифтік), өңірлік келісім (бұдан әрі - келісім) - әлеуметтік
әріптестік тараптарының арасында жасалатын, келісімнің мазмұнын және
республикалық, салалық және өңірлік деңгейлерде қызметкерлер үшін еңбек
жағдайларын, жұмыспен қамту және әлеуметтік кепілдіктерді белгілеу жөніндегі
тараптардың міндеттемелерін айқындайтын құқықтық акт;
