32
7. Уваров В.Н. Трудовое право РК. – Алматы: Изд. КАЗГЮА. 2000.
№11 Сабақ. Әлеуметтік қамсыздандыру құқығы
Сабақтың мақсаты: әлеуметтік қамсыздандыру құқығының негізгі теориялық
мәселелерін меңгеру, әлеуметтік қамсыздандыру құқығының жаңа нарық
экономикасы жағдайындағы атқарған міндеттерін білу, әлеуметтік қамсыздандыру
құқығының негізгі объектісі – Қазақстан Республикасының ақша қорының құрамын
және ережесін білу, ҚР әлеуметтік қамсыздандыру саласындағы заңдарының қазіргі
және келешегіне мән беру, осы саладағы ҚР заңдарының нормаларын тәжірибе
жүзінде қолдана білуге студенттердің қабілетін арттыру, ҚР осы саладағы заңдарын
тәжірибеде қолдану үшін оның кемшіліктері мен қиыншылықтарын аша білу және
жетілдіру әдістерін үйрету.
Сұқбат сабақтың жоспары
Бақылау сұрақтары:
1. Әлеуметтік қамсыздандыру құқығының түсінігі, пәні
2. Әлеуметтік қамсыздандыру құқығының әдісі, қағидаттары және жүйесі
3. Әлеуметтік қамсыздандыру құқығы, ғылым және оқулық пән саласы.
4. Әлеуметтік қамсыздандыру құқығының азаматтық, еңбек, мемлекеттік және
салалық құқықтарымен арақатынасы.
5. Әлеуметтік қамсыздандырудың функциялары
6. Әлеуметтік қорғау және әлеуметтік қамсыздандыру
7. Әлеуметтік қамсыздандыру саласындағы құқықтық қатынастардың элементтері
8. Заңды фактілер
9. Әлеуметтік қамсыздандыру қағидаларының мазмұны.
Глоссарий
1) жұмысты тарифтеу – орындалатын жұмыстарды Жұмысшылардың жұмыстары
мен кәсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығына және Басшылардың,
мамандардың және басқада қызметшілер лауазымдарының біліктілік
анықтамалығына, жұмысшы кәсіптерінің тарифтік-біліктілік сипаттамаларына және
ұйымдар басшыларының, мамандардың және басқада қызметшілер
лауазымдарының үлгілік біліктілік сипаттамаларына сәйкес белгілі бір күрделілікке
жатқызу;
2) қоса атқарылатын жұмыс – қызметкердің негізгі жұмысынан бос уақытында
еңбек шарты жағдайында тұрақты, ақы төленетін басқа жұмысты орындауы;
3) қызметкер – жұмыс берушімен еңбек қатынастарында тұратын және жеке еңбек
шарты бойынша жұмысты тікелей орындайтын жеке тұлға;
4) қызметкерлер өкілдері – кәсіптік одақтардың, олардың бірлестіктерінің
органдары және (немесе) қызметкерлер уәкілеттік берген өзгеде жеке және (немесе)
заңды тұлғалар;
5) мереке күндері – Қазақстан Республикасының ұлттық және мемлекеттік мереке
күндері;
6) негізгі жалақы – жалақының тарифтік ставка, лауазымдық айлықақы, кесімді
бағалау бойынша төлемді қамтитын, салыстырмалы түрде тұрақты бөлігі және еңбек
заңнамасында, салалық келісімде, ұжымдық шартта және (немесе) еңбек шартында
көзделген тұрақты сипаттағы төлемдер;
33
7) өндірістегі жазатайым оқиға - өзінің еңбек (қызмет) міндеттерін немесе жұмыс
берушінің тапсырмаларын орындауы кезінде, қызметкердің өндірістік
жарақаттануы, денсаулығының кенеттен нашарлауы немесе улануы салдарынан
оның еңбекке қабілеттілігінен уақытша немесе тұрақты айрылуына, кәсіптік ауруға
шалдығуына не өліміне әкеп соқтырған зиянды және (немесе) қауіпті өндірістік
фактордың қызметкерге әсер етуі;
8) өндірістік жабдық – машиналар, тетіктер, құрылғылар, аппараттар, аспаптар және
жұмысқа, өндіріске қажетті өзгеде техникалық құралдар;
9) өндірістік жарақат – қызметкер еңбек міндеттерін орындау кезінде алған, оның
еңбекке қабілеттілігін жоюға әкеп соққан, денсаулығының зақымдануы;
10) өндірістік қажеттілік – дүлей апатты, аварияны болғызбау немесе жою немесе
олардың зардаптарын дереу жою мақсатында, жазатайым оқиғаларды, бос тұрып
қалуды, мүліктің жойылуын немесе бүлінуін болғызбау үшін және басқада ерекше
жағдайларда, сондай-ақ жоқ қызметкерді алмастыру үшін жұмыстар орындау;
Схема немесе кестелер тізімі
Қазақстан Республикасы әлеуметтік қамсыздандыру құқығының пәні
Әлеуметтік қамсыздандыру құқығы пәнінің жүйесі
Әлеуметтік қамсыздандыру құқығы пәнінің қағидалары
Блиц – тест
1. Әлеуметтік қамсыздандыру құқығының пәні болып табылады:
а) қоғамдық қатынастар
б) экономикалық қатынастар
в) еңбек қатынастары
г) азаматтық қатынастар
д) әкімшілік қатынастар
2. Әлеуметтік қамсыздандырудың арнайы бөліміне кіретін институтты атаңыз:
а) халықаралық-құқықтық реттеу мәселелері
б) әлеуметтік зейнетақылар
в) пәнімен қағидалары
г) азаматтардың негізгі құқұқтары
д) аталғандардың барлығы
3. Әлеуметтік қамсыздандыру құқығының жүйесі бұл:
а) құқық нормаларының бөлінуі
б) құқық объектілерінің бөлінуі
в) құқықтық реттеу пәнінің түрлері
г) құқықты оның субъектілері бойынша бөлу
д) еңбектік қатынастарының бөлінуі
4. Әлеуметтік қамсыздандырудың функциялары атаңыздар:
а) демографиялық
б) экономикалық-саяси
в) әлеуметтік
г) еңбектік-сауықтыру
д) аталғандардың барлығы
5. Қандай бөлімдер көрсетліген:
а) жалпы
б) ерекше
34
в) жалпы, ерекше, арнайы
г) арнайы
д) аталғандардың барлығы
6. Әлеуметтік қамсыздандыру құқығының жалпы бөліміне жатпайтындар:
а) қағидалармен міндеттер
б) азаматтардың әлеуметтік қамсыздандырудың саласындағы негізгі құқықтары
в) мемлекеттік органдардың құзыреттері
г) қағидалар
д) зейнетақылармен жәрдемақылар
7. Әлеуметтік қамсыздандыру құқығында мақсаттылық, қол жетерлік, еріктілік,
кәмелетке толмаған тұлғаларға әлеуметтік қызметтерді көрсетудің артықшылығы,
құпиялық қағидалары қандай қағидаларға негізделеді:
а) салалық
б) салааралық
в) ішкісалалық
г) жалпы құқықтық
д) аталғандардың барлығы
8.Әлеуметтік қамсыздандыруға құқық-
а)адамның негізгі экономикалық құқықтарының бірі.
в)азаматтық құқықтарының бірі.
с)әкімшілік құқықтарының бірі.
д)аталғандардың барлығы дұрыс.
9.Әлеуметтік қамсыздандыру құқығы ҚР-ның Конституциясынның қай бабында
бекітілген.
а) 28-бабында
в)27-бабында
с)26-бабында
д)20-бабында.
10.Әлеуметтік қамсыздандырудың қанша түрі бар.
а) 6
в) 4
с) 2
д) 1
Әдебиеттер:
Негізгі әдебиеттер:
1.“ҚР-дағы зейнетақымен қамсыздандыру туралы” ҚР заңы. 20.06.97.
2.Жұмағұлов Ғ.Б., Ахметов А., Ахметова Г. Әлеуметтік қамсыздандыру құқығы.
Оқу құралы. Алматы: Заң әдебиеті, 2005.
1) Хамзин А.Ш, Хамзина Ж.А, Хамзина Л.А Трудовое право РК. – Астана:
Атамұра. 2004
Қосыша әдебиеттер:
4. ҚР азаматтарын зейнетақымен қамсыздандыру және қорғау. А, 2005.
5. М.Л,Захаров, Э.Г.Тучкова Право социального обеспечения России. Учебник.
–М.: Изд. БЕК, 2001.
