Жұмыс уақытының нормалары

- қимылдау машықтарының жоғары деңгейін талап етпейтін және қарапайым қимылдарды көп рет қайталаумен байланысты тапсырма – 8 сағаттан аспайды;

- қажетті үзілістермен ауыр, тұрақты жұмыс – 6 сағаттан аспайды;

- кездейсоқ түрде өзгеретін ақпараттардың негізінде шешімді қабылдау қажеттілігімен байланысты жауапты жұмыс – 4 сағаттан аспайды;

- қимылдардың ерекше дәлдігін және жауап реакциясының өте жоғары жылдамдығын қажет ететін, босаңсуға уақыт берілмейтін өте жауапты, бірақ бір сарынды жұмыс – 2 сағаттан аспайды.

Бұл кезде жұмыс уақытының барынша көп ұзақтығы 10.1-кестеге сәйкес желдің жылдамдығына байланысты шектелуі керек.

10.2 Демалуға берілетін уақыт 10.2-кестеге сәйкес жұмыстардың сипатына және ұзақтығына байланысты анықталуы керек.

10.3 Егер объектінің шарттары және жұмыстардың сипаттамасы мүмкіндік берсе жұмыстарды орындауды жоспарлауды төменде көрсетілген ұсыныстарды есепке ала отырып жүзеге асыру керек:

- қауіпті және күрделі жұмыстарды (қауіптіліктің бірінші деңгейінің жұмыстары) орындауды жұмыс ауысымының басынан бастап емес, оны бастағаннан кейін шамамен алғанда 1,5 – 2,0 сағаттан кейін және түскі тамақ үзілісінен кейін бір сағаттан кейін жоспарлау керек; осы жұмыстарды екінші немесе үшінші ауысымда және әсіресе түнгі сағат 1-ден 4-ке дейін орындауға болмайды;

- жұмыс аптасында биіктіктегі жұмыстарды аптаның орта күндері – сейсенбі, сәрсенбі және бейсенбі – жұма күні түскі тамақ үзілісіне дейін біту үшін дүйсенбіде негізінен дайындық жұмыстарымен айналысу мақсатқа сай болады;

- жұмысты үш ауысымдық ұйымдастыру кезінде биіктіктегі қауіптіліктің екінші деңгейіндегі жұмыстарды орындауды сағат 8-ден 22-ге дейін бірінші және екінші ауысым ішінде жоспарлау керек;

- қауіптіліктің үшінші деңгейіндегі жұмыстарды жеткілікті жарықтандыру бар болған кезде сағат 0-ден таңғы сағат 8-ге дейінгі кезеңде үшінші ауысымда орындау керек;

- қауіптіліктің бірінші деңгейінің жұмыстарын орындау кезінде жұмысшының биіктікте болуын 1,5 – 2,0 сағатқа дейін, ал қолайсыз ауа-райы жағдайларында – қатты суықта (минус 30ºС төмен) немесе ыстықта (35ºС жоғары) – 0,5 – 1,0 сағатқа дейін шектеу керек.

10.4 Бірінші (жоғары) деңгейдің қауіптілігі – жерден 5 м асатын биіктікте немесе тірексіз кеңістіктегі аражабында немесе тар құрылымдық элементтерде (байланыстарда, кермелерде, арқалықтарда, фермаларда, бағаналарда және с.с.), жұмысшы ыңғайсыз қалыпта: еңкейген, арқасымен немесе бетімен төмен қарап жатқанда, жүрелеп отырғанда немесе тізесімен тұрғанда орындалатын; жұмыс операцияларын бір қолмен құрылымның элементтеріне ұстанып бір қолмен орындалатын; «тұрып» немесе «еңбектеп» қалпында құрылымның тар элементтері (ені 0,5 м аспайтын), сондай-ақ аспалы тік немесе көлденең орналасқан баспалдақтармен немесе қапсырмалармен басқа қоршауларды немесе арнайы ұстағыштарды пайдаланбай өту арқылы орындалатын жұмыс операциялары.

- тапсырыс берушінің техникалық тапсырмасын алу және зерттеу;

- жұмыстарды орындау орынын қарау;

- жергілікті қызметкерлермен және апаттық-құтқару қызметтерімен, сондай-ақ объектіде жұмыстарды орындап жатқан басқа мердігерлермен танысу;

- жұмыстарды орындаумен байланысты қауіптерді анықтау және тәуекелдерді бағалау;

- жұмыстарды ұйымдастыру жобасын жасау, келісімнен өткізу және бекіту;

- жұмыстарды орындаудың технологиялық регламентін жасау;

- апаттық жағдайларда әрекет ету жоспарын жасау;

- жұмыстарды орындауға наряд-рұқсатты алу;

- қажетті жабдықтарды және керек-жарақтарды дайындау;

- жоғарыда көрсетілген құжаттармен қарастырылған қауіпсіздікті қамтамасыз ету жөніндегі іс-шараларды орындау;

- анкерлерді орнату және сақтандыру сызбаларын анықтау;

- нұсқау беруді жүргізу.

11.2  Тапсырыс берушінің техникалық тапсырмасын зерттеу және жұмыстарды орындау орынын қараудың негізінде жұмыстардың жауапты жетекшісі:

- бригада мүшелерінің талап етілген жұмысты орындау мүмкіндіктерін бағалауы керек;

- талап етілген жұмысты орындау үшін бригаданың күштерінің және құрал-жабдықтарының жеткіліктілігін бағалауы керек;

- жұмысты орындау үшін қосымша күштерді және құрал-жабдықтарды тарту қажеттілігі туралы шешім қабылдауы керек.

11.3 Жұмыстарды орындаудың жаңа немесе таныс емес орынында жұмыстарды орындау орынын қарауды бригаданың барлық мүшелерімен жүргізу ұсынылады.

11.4 Жұмыстарды жүргізумен байланысты қауіптерді анықтауды және тәуекелдерді бағалауды жүргізу кезінде жұмыстардың барлық көзге көрінетін және болжанатын аспектілер талдануы керек. Негізгі қауіптер, олардың өнеркәсіптік альпинистердің жұмысына әсер етуі және алдын алудың сәйкес келетін шаралары 11.1-кестеде көрсетілген.

11.1-кесте – Өнеркәсіптік альпинизм әдістерімен жұмыстарды орындаумен байланысты қауіптер

11.5 Жұмыстарға тапсырыс берушінің техникалық тапсырмасының, жұмыстарды орындау орынын қараудың, қауіптерді анықтаудың және тәуекелдерді бағалаудың және жұмыстарға тапсырыс берушінің техникалық жетекшісімен бекітілген жұмыстарды ұйымдастыру жобасының негізінде жұмыстардың жауапты жетекшісі жұмыстарды орындаудың технологиялық регламентін жасауы керек.

Жұмыстарды орындаудың технологиялық регламенті нақты жағдайлар үшін жұмыстарды орындау процедурасын бекітуі керек, оны бригаданың мүшелері және жұмыстарды орындау үшін тартылған альпинистік емес қызметкерлер басшылыққа алуы керек.

Технологиялық регламент жұмыстарды орындау орындарына қол жетімдікті және жұмыстарды орындау орындарынан эвакуациялауды қамтамасыз етумен байланысты процедураларды және технологиялық жабдықты (дәнекерлеу, газдық, сырлау және тағы басқа) пайдалану процедураларын белгілеуі керек.

Технологиялық регламент мүмкіндігінше жұмыстарды орындау жағдайларының өзгеруі кезінде жұмыстарды қауіпсіз орындаудың баламалы процедураларын қарастыруы керек.

11.6 Жұмыстарды орындау едәуір қауіппен байланысты болған кезде технологиялық регламент әбден талданып жасалынуы керек:

- жеткіліксіз табиғи жарықтандыру жағдайларында жұмыс істеу;

- альпинистік жабдықты зақымдауы мүмкін жабдықпен жұмыс істеу;

- судың үстінде жұмыс істеу;

- шектелген кеңістікте және (немесе) қол жетімдік шектелген/қиындатылған кеңістікте жұмыс істеу.

Шектелген кеңістікте және/немесе қол жетімдік шектелген/қиындатылған кеңістікте қол жеткізу, жұмыс істеу және эвакуация процедураларын жасау үшін арналған ұсыныстар осы Ережелердің Е-қосымшасында көрсетілген.

11.7 Қауіптерді анықтаудың және тәуекелдерді бағалаудың, жұмыстарды ұйымдастыру жобасының, жұмыстарды орындаудың технологиялық регламентінің, жұмыстарды орындау орынын қараудың негізінде жұмыстардың жауапты жетекшісі апаттық жағдайларда әрекет ету жоспарын жасауы керек.

Апаттық жағдайларда әрекет ету жоспарын келесілерді анықтауы керек:

- құтқару жұмыстарының жетекшісін және егер құтқару жұмыстарының жетекшісі қиын жағдайға ұшырайтын жағдайлар үшін құтқару жұмыстарының жетекшісінің орынбасарын;

- ілінген қалыпта тұрған жұмысшылардың өз бетімен шұғыл эвакуациялану әдістерін және жолдарын;

- жердегі қызметкерлердің өз бетімен шұғыл эвакуациялану әдістерін және жолдарын;

- ілінген қалыпта тұрған және жұмысшыларға ілінген қалыптан өздігінен шығуға мүмкіндік бермейтін жарақаттар алған жұмысшылардың эвакуациялану әдістерін және жолдарын;

- ілінген қалыпта тұрған және естен танып қалған жұмысшылардың эвакуациялану әдістерін және жолдарын;

- биіктіктен жабдықтарды және материалдарды шұғыл алу немесе оларды қауіпсіз қалыпқа ауыстырудың әдістерін және жолдарын;

- эвакуацияланған қызметкерлерді және биіктіктен түсірілген жабдықтар мен материалдарды орналастыру үшін арналған қауіпсіз аймақтарды;

- объектіде зардап шеккен адамдарға алғашқы көмек көрсету үшін арналған орынды, әдістерді және құралдарды;

- жедел медициналық көмектің бар-жоқтығын, мүмкіндіктерін және әрекет ету уақытын;

- кәсіби медициналық көмек көрсету үшін зардап шеккен адамдарды жеткізу орындарын;

- бригада мүшелерінің, объектінің басшылығының және жедел әрекет ету қызметтерінің арасындағы байланыс жүйесін;

- объектінің және сыртқы апаттық-құтқару қызметтерімен және жедел әрекет ету қызметтерінің өзара әрекет ету процедураларын;

- құтқару операцияларын жүргізу үшін күштерді және қаражаттарды есептеу;

- құтқару операцияларын жүргізу үшін қажетті арнайы жабдықтарды және анкерлерді;

- апаттық жағдайларды және олардың салдарын оқшаулау және жою үшін арналған басқа да іс-шараларды.

Апаттық жағдайларда әрекет ету жоспары барлық ықтимал апаттық жағдайларды қарастыруы керек.

Алаңдағы апаттық жағдай кез келген уақытта пайда болуы мүмкін жұмыстарды орындау (ядролық қондырғылар, континенттік қайраңның қондырғылары, мұнай өңдеу зауыттары және тағы басқа) жағдайларында, апаттық жағдайларда әрекет ету жөніндегі анық нұсқаулар жұмысшылар жіптерде болған кезде апаттық жағдайлардың пайда болуы жағдайына жұмыстарға тапсырыс берушінің техникалық жетекшісімен берілуі керек.

11.8 Қауіптерді анықтау және тәуекелдерді бағалау нәтижелері, жұмыстарды орындаудың технологиялық регламенті, сондай-ақ апаттық жағдайларда әрекет ету жоспары бригаданың барлық мүшелерімен және объектінің апаттық-құтқару қызметтерімен талқылануы керек.

Осы ақпараттарға қатысып отырғандардың күдіктері, келіспеушіліктері немесе түсінбеушіліктері пайда болған кезде көрсетілген құжаттарды қайталап талқылау және, қажет болған жағдайда оларды түзету керек.

Бригаданың барлық мүшелері, сондай-ақ объектінің апаттық-құтқару қызметтері жұмыстарды орындаумен байланысты тәуекелдерді және апаттық жағдайларда әрекет ету процедураларын анық түсінуі керек.

11.9 Жұмыс аймақтары мен тыйым салынған аймақтар қоршалуы керек. Қоршау үшін тіреулердің арасында тартылған (орнатылған), 3,5 м аспайтын ара қашықтықта, жердің, беттің, аражабынның немесе төсемнің деңгейінен 1,0 – 1,2 м биіктікте орнатылған жіп, сым, металдан жасалынған бұрыштықтар, арматура шыбықтар, таспалар түріндегі қоршаулар пайдаланылуы керек, оларға әрбір 1,5 – 2,0 м сайын қызыл матадан жасалынған жалаушалар ілінуі керек; немесе бөгеттер немесе құрал-жабдық қалқандары пайдаланылуы керек.

Қоршау радиусы биіктіктегі жұмыстар жүргізіліп, жүктер мен материалдар тасымалданып жатқан барынша жоғары биіктікке байланысты алынуы керек. Қоршау радиусы барынша жоғары биіктікке тең болып алынуы керек, ал бұл мүмкін емес болғанда келесілерді құрауы керек:

- 50 м дейін – 10 м кем емес;

- 100 м дейін – 15 м кем емес;

- 150 м дейін – 20 м кем емес;

- 200 м дейін – 25 м кем емес;

- 200 м асқанда – 30 м кем емес.

Қоршау радиусын орнату кезінде жүктердің (материалдардың) желдің әсерінің нәтижесінде немесе ғимараттың (құрылыстың) бетіне немесе жерге соғылудың нәтижесінде тік құлаудан ауытқу мүмкіндігін есепке алу керек.

Жұмыс немесе тыйым салынған аймаққа шығатын кіре берістер, өтетін жерлер немесе есіктер бекітілуі немесе тосқауылмен жабылуы керек.

Осымен бірге қоршаудың/тосқауылдың жанында (қоршауда/тосқауылда, есікте) СТ ҚР МЕМСТ Р 12.4.026 бойынша Г03 тыйым салу белгілері және Д06 ескерту белгілері орнатылады (ілінеді).

11.10 Қысқа уақыт жүргізілетін жұмыстарды орындау кезінде 11.9-ның талаптарына жауап беретін қоршаулардың орынына, жұмыс және тыйым салынған аймақтарда қауіп туралы ескерту үшін сигнал берушілерді (бақылаушыларды) қоюға болады.

11.11 Жұмыстардың жауапты жетекшісі жұмыс және тыйым салынған аймақтың қоршауының түрін, оны орнатуды, жұмыстарды бастаудың алдында бар-жоқтығын және жағдайын таңдауы керек.

11.12 Жұмыстардың жауапты жетекшісі сақтандыру сызбаларын және сақтандыру жіптерінің бекіту нүктелерін, жіптерді қысылудан, майысқан жерлерде зақымданудан немесе өткір жиектерге қажалудан қорғаудың әдістерін анықтауы керек.

Сақтандыру жіптерін бекіту нүктелері бір жұмысшыға 10 кН кем емес жүктемеге шыдауы керек.

11.13 Сызбаны таңдау объектінің ерекшеліктеріне, орындалатын жұмыстардың сипаттамасына және жұмысшылардың жұлыну жағдайында ең аз ықтимал тік және маятниктік (бүйірлік) құлауын қамтамасыз ету талаптарына байланысты анықталады, бұл кезде құлаған жұмысшының денесіне түсетін соғатын жүктеменің шамасы 6 кН аспауы керек.

Таңдалынған сақтандыру сызбасы және жұмыстарды орындау тәртібі жұмыс процесінде және жұмыс орындарына жете бергенде жұмысшылардың бірінің үстінде бірі болу мүмкіндігін болдырмауы керек.

11.14 Әрбір анкер кем дегенде барынша күтілген алты еселік статикалық және барынша күтілген екі еселік динамикалық жүктемеге шыдайтындай болып таңдалуы керек.

Құлаудан қорғау жүйесінің анкерлері оған бекітілген әрбір жұмысшыға кем дегенде 22,2 кН беріктікке ие болуы керек.

Беріктігіне күдік бар анкерлерді пайдалануға тыйым салынады.

11.15 Анкерлерді орнатудың жалпы қағидалары өзіне келесілерді қосады:

- анкерлер жұмысшылар жұмыс аймағына кірмей тұрып құлаудан қорғаныс жүйесіне бекітілуі үшін жұмыс аймағынан тыс жерде орнатылуы керек;

- тартқыштарды өткір жиектермен және ластаушы заттардан қорғау қажет болған кезде, протекторларды және басқа да буферлік материалдарды пайдалану керек;

- жалғастыру элементтеріне артық жүктеме түспеуі, майысатын жеріне немесе бойына бір осьтен асатын жүк тиелмеуі керек;

- рычагтың бекіту нүктелеріне әсерін барынша азайту керек, мысалы, сүйеніш және құбырлар секілді элементтердің төменгі бөліктерін пайдалану арқылы;

- тартқыштардың ықтимал конфигурацияларының ең мықтысы пайдаланылуы керек;

- анкерлер барлық уақытта орнату және тексеру үшін мүмкіндігінше ыңғайлы болатындай қарапайым болулары керек;

- анкерлер уақытында орнатылулары керек;

- анкерлік тартқыштармен жасалынған бұрыштар көп нүктелік анкерлерді орнату кезінде әрқашан есепке алынуы керек: анкерлік тартқышпен жасалынатын бұрыштар көп болған сайын әрбір бекіту нүктесіне көп күш беріледі;

- 11.1а)-суретте көрсетілген үшбұрышты конфигурацияны пайдаланбау керек, себебі әрбір бекіту нүктесіне әсер ететін күш 11.1б)-суретте көрсетілген Y-тәрізді конфигурацияны пайдаланғанға қарағанда көп болады;

- анкерлерді орнатуды тек білікті қызметкерлер ғана басқаруы және қадағалауы керек;

- әрбір альпинистік жүйе үшін кем дегенде екі анкер орнатылуы керек (үш бекіту нүктесін пайдалану артықшылықтар береді);

- анкерлер өзара кем дегенде 15 см ара қашықтықта және олар орнатылатын қалыңдығы кем дегенде 15 см болатын негіздің шетінен кем дегенде 15 см ара қашықтықта орнатылуы керек;

- орнатылған анкерлер олар орнатылатын негіздің материалы қаншалықты берік болғанына байланысты берік болады; анкерді орнатардың алдында негіздің беріктігін анықтау керек. Осыны анықтау әдістерінің бірі балғамен ұрып көру болып табылады: егер материал күңгірт немесе барабан секілді дыбыс шығарса немесе үгілсе, бұндай негізге анкерді орнатуға тыйым салынады.

а) үшбұрышты конфигурация	б) Y-тәрізді конфигурация