ОҚЫТУШЫЛАРДЫҢ ЖЕТЕКШІЛІГІМЕН СТУДЕНТТЕРДІҢ ӨЗІНДІК ЖҰМЫСЫ ҮШІН ҰСЫНЫЛАТЫН ӘДІСТЕМЕЛЕР

Осы пәнді меңгеру үшін нақты көрініс қажет. Оның мәні машиналар жұмыс ретінде сенімділік көрсеткіштерін өзгерту заңдылығында жатыр.

1. Сенімділік деп нені айтамыз?

2. Машина және бөлшектер ресурсы.

ОСӨЖ №3, 4

Тақырып: Кездейсоқ мән және оның сипаттамалары.

Мақсаты: Тоқтаусыздық кездейсоқ шаманың тұжырымдамасымен танысу.

Әдістемелік нұсқаулықтар.

Сенімділіктің көрсеткіші кездейсоқ шама болып табылады. Оның сипаттамасы: мән, орташа квадраттық ауытқу және вариация коэффициенті.

Тапсырманы шешу:

Орташа мәнді, дисперсианы және вариация коэффициентін табу.

Тапсырма: варианттар бойынша. Таңдама көлемі 40. Бар әдістемеге сәйкес оларды өңдеу. Есептеулерді жүргізу үшін бастапқы белгілерді қолдану.

Тапсырманы орындау әдістемелік нұсқаулықтарда жазылған.

1. Вариация қатары дегеніміз не?

2. Интервалдардың санынқалай анықтаймыз?

3. Интервалдардың үлкендігін қалай анықтаймыз?

4. Полигон және статистикалық гистограмма қатарын қалай құрастыру керек?

ОСӨЖ №5, 6

Тақырып: Бөлшектердің тозуы.

Мақсаты: Бөлшектердің тозуы беттерінің ұғымдарымен танысу.

Әдістемелік нұсқаулықтар.

Машинаның және жеке механизмдердің ұзақмерзімділігін жоғарлату маңызды халықшаруашылық тапсырма болып табылады. Тозуға төзімділікті жоғарылату мәселесі жоғары жылдамдықпен кернеуде жұмыс істейтін жаңа жоғары өндіргішті машиналарды құрумен байланысты. Аса шыңайы және актуалды болып табылады. Тозудың ырғақтылығын төмендету машинаның қызмет ету мерзімін жоғарлатуда өте маңызды. Бөлшектердің тозу жылдамдығын төмендету үшін термоөңделген және басқа материалдың әлдеқайда тозуға төзімді қабатымен қапталған. Жоғары сапалы материалдарды қолданылады, олар майлау сапасын жоғарылатады және түрлі механизмдердің қиыстырмасын жетілдіреді.

Жөндеулі өнеркәсіпте көлемді және беткейлі шыңдауды, гальваникалық жабындарды, беткейлі тойтарманы және т.б. қолданады.

Бөлшектердің тозуға төзімділігін жоғарылататын өңдеу әдісін дұрыс таңдау, машина бөлшектердің беткейлі қабаттарының бұзылу салдары және тозу процессінің заңдылығы белгілі болған жағдайда ғана істелінуі мүмкін.

ТОЗҒЫШТЫҢ - үйкелу кезінде бөлшек материалдарының кезектеп бұзылу процессі және оның физико-механикалық қасиеттерінің (қаттылық, құрам, химиялық құрам) өзгеруі.

ТОЗУ – бөлшек беткейлерінің пішінддерінің, көлемнің және физико-химиялық қасиеттерінің өзгеруінде айқындалатын тозғыштың процесстерінің әрекет етуінің нәтижесі.

ҮЙКЕЛУ КҮШІ – бір дененің басқаға қатысты қозғалуына кедергі болатын және осы қозғалуға қарама-қарсы бағытта әрекет ететін күші.

ТАПСЫРМА:

Әдеби шолу жасап, құрылымын жасаңыз.

Материалдардың коррозиясы және одан қорғану әдістері.

Коррозия теориясы.

Метал қоршаған ортамен химиялық және электрлік әрекеттесуі салдарынан беткейінен бұзылады. Мұндай бұзылу коррозия деп аталады. Коррозия халық шаруашылығына үлкен зардап әкеледі, ол үлкен көлемде металлдан жасалған құрылыстар мен машиналарды бұзады. Коррозиямен күресу үшін оның себептерін және күресудің тиімді шараларын білу қажет. Коррозияның екі түрі бар: химиялық және электрохимиялық.

Химиялық коррозия өнеркәсіптік атмосферада бар ауа атмосферасының, күкірт және көмірқышқыл газдарының метал және қорытпа беткейлеріне әсер еткен кезде пайда болады. Мысалы, іштен жану моторлардың шығару клапандарының, ішкі арматураларының, ұсталы және термиялық пештердің және т.б. қышқылдануы.

Электрохимиялық коррозия металдың оны қоршаған электролиттің әрекеттесуі нәтижесінде электр тоғының пайда болуынан туады, мысалы, болаттың, шойынның және басқа қорытпалардың ылғалды атмосферада, жай немесе теңіз суында, қышқылдарда, сілтілерде, тұзды ерітінділер мен жерде тот басылуы.

Коррозияның заты келесіде айқындалады. Металдың кристалды торы оның байламдарында орналасқан және бос электрондардың барлық металл көлемінде қозғалатын катиондардан (оң зарядталған иондар) тұрады. Катиондар металл беткейінен бөліне және қоршаған орта-электролитте көше алады. Метал мен электролиттің жанасу беткейінде алынатын және металдың ерітілуін сипаттайтын потенциалдардың айырмашылығы электронды потенциал деп аталады. Берілген метал үшін оның шамасы негізінен электролит құрамына байланысты.

Металдардың электродты потенциалдары нөл деп алынатын сутегі потенциалдарына қарағанда эксперименталды түрде анықталады.

Сутегінен жоғары орналасқан металдар оң потенциалға ие және аз ерітіледі. Сутегіден төмен орналасқан металдар олардың потенциалдары бұрыс болған сайын соншама ырғақты ерітіледі.

Таза металдар және бір фазалы қорытындылар коррозияға төзімді. Түрлі потенциалдарға ие құрамы бірнеше фазалардан тұратын қорытпалар коррозияға жеңіл шалдығады.

1. Шаршау бұзылулықтары қалай болады?

2. Заңды жүктеме деген не?

3. Электрохимиялық коррозия түрлері.

4. Коррозия неден басталады?

5. Қызмет қасиеттерін жалғастыруына нені жатқызуға болады?

Сынау және пайдалануды жобалау кезінде бағалауды жүргізеді.

Есептеулер істен шығу және шекті жағдай алғышартында негізделген. Жүк көлігінің негізгі құраушы бөліктерінің шекті жағдайларының алғышарты.

1. Элементтердің параллель қосылуы.

2. Жүйелі элементтердің қосындысы.

3. Таралу заңдарының параметрлері.

4. Біртіндеп және апатты істен бірлескен іс-ұимыл.

5. Кездейсоқ шаманың тұжырымдамасы.

Бақылауларды жүргізу – ұзақмерзімді, еңбексыйымдылықты, қымбат іс-шара. Алынған бастапқы ақпаратқа белгілі бір шынайылық дәлдік бойынша талаптар талап етіледі - әлденеше есептеулер дұрыс шешілмейді.

Сондықтан есептеулерге тіреу болатын бақылауларды жоспарлауды ұйымдастыру керек. Бақылауды жоспарлау әдістерін зерттеу. Сенімділік көрсеткіштерін анықтау мақсатымен бақылауларды жобалау тәртібі МЕСТ 17510-79-пен регламенттелген. Техникадағы сенімділік. Ақпаратты жинау және өңдеу жүйесі. Бақылауларды жобалау эксплуатация шартындағы бақылау объектілерінің сенімділігі жайлы шынайы ақпаратты алуды қамтамасыз ететін процесс болып табылады.

Бақылауды жоспарлаудың мақсаты тапсырылған дәлдік пен шынайлықта сенімділік көрсеткіштерінің бағасын алу үшін бақылаулардың талап етілген көлемін алуда айқындалған.

Бақылауларды жоспарлау бақылау объектілерін, эксплуатация шарттарын, бақылауды жүргізу жоспарын таңдауды қарастырады.

Бақылаулар объектілері қиыстырмалы айырмашылықтары жоқ және бірегей техенология бойынша жасалған немесе жөнделген (қалпына келтірген) бір типті объектілер (тракторлар, ауылшаруашылық машиналар немесе олардың жинақтауыш бірліктер) болып табылады. Бақылауларды өткізу орындарын таңдау эксплуатацияның сипатты шарттарын қамтамасыз ету керек.

Бақылауларды жұргізу жоспары бақылауларды жүргізу, бақылау объектілерінің санын және оны тоқтату алғышарттарыныңы тәртібін орнатады. МЕСТ 17510-79-пен [NUN]; [NUТ]; [NUr]; [NRТ]; [NRr] индекстерімен белгіленетін 5 негізгі бақылау жоспары қарастырылған.

Бақылау объектілерінің саны сенімділіктің және оның шынайылығының көрсеткіштерін бағалауды анықтаудың тапсырылған дәлдігіне байланысты.

1. ТОР жүйесі неден құралады?

2. Реалды және қалыпты пайдалану шартындағы бақылаулар.

3. Таңдама, басты жиынтық дегеніміз не?

4. Бақылаудың объектілерінің саны неге тәуелді?

ОСӨЖ №13, 14

Тақырып: Тоқтаусыздық көрсеткішін анықтау.

Мақсаты: Тоқтаусыздықтың негізгі көрсеткіштерін бағалау әдістерімен танысу.

Әдістемелік нұсқаулықтар.

Тоқтаусыздықты бағалау үшін істен шығуға дейін және трактор мен оның жеке құраушы бөлшектері үшін әр топта істен шығулар арасында атқарымдардың таңдамаларын түзу керек. Берілгендердің қажетті көлемі бар болған кезде келесі есептеулерді жеңілдету мақсатында толық таңдамаларды түзу мақсатқа сай.

Тоқтаусыздық көрсеткішін бағалау. Тоқтаусыздық көрсеткішін бағалау ЭЕМ жасалады. Таңдаулы берілгендер бойынша істен шығуға дейін және істен шығулар арасындағы (істен шығуға орташа атқарым) орташа атқарым орташа мән ретінде формула бойынша анықталады. Параметриялық емес әдіспен орнатылған атқарымға мүлтсіз жұмыстың мүмкіндігі уақыттың бастапқы моментінде жұмысқақабілетті объект санына атқарылуға t дейін мүлтсіз жұмыс істеген объектілер санының қатынасымен анықталады:

P(t)=[N-n(t)]/N
Мұнда: n(t) –t-ға тең атқарым моментіне дейін істен шыққан объектінің саны.

Кез келген тапсырылған таңдама үшін тоқтаусыз жұмыстың мүмкіндігі істен шығуға дейінгі үйлестіру функциясы бойынша анықтауға болады. t моментіне үйлестіру функциясының мәні істен шыққан объектілердің үлесін көрсетеді, сондықтан істен шығуға дейінгі атқарымның теоретикалық заңының параметрі бойынша тоқтаусыз жұмыстың мүмкіндігі формула бойынша анықталады.:

1. Тоқтаусыздық дегеніміз не?

2. Тоқтаусыздық көрсеткіштерін бағалау әдістері.

3. Объектінің мүлтсіз жұмысының мүмкіншілігі.

4. Істен шығуға орташа атқарым.

5.Істен шығу ағымының параметрлері.

Ұзақ уақытқа жарамдылық көрсеткіштерін зерттеу. Техника үшін негізгі қалыптанатын көрсеткіштер:

1-орташа ресурс (R_ср)

2-гамма-пайыздық ресурс (R_γ)

1-ОРташа ресурс – ресурстың математикалық күтуі

2- Гамма- пайыздық ресурс – пайызбен көрсетілетін гамманың (γ) тапсырылған мүмкіндігімен объектінің шекті жағдайға келмейтін атқарымды айтады.. γ шамасын түрлі мақсаттармен ресурстарды есептеген кезде түрлі болып алады. Ауыл шаруашылық техникасы үшін сексен пайыздық ресурсты (t₈₀), автокөлік үшін - (t₉₀).

Ш.ж.. – тағайындалуы бойынша алдағы қолдануы мүмкін емес немесе мақсатқа сай емес объектінің жағдайы немесе оны қалпына келтіру, жөндеу немесе жұмысқақабілетті жағдайы мүмкін емес немесе мақсатқа сай емес.

Объектінің Ш.ж.-ға өтуі оның тағайындалуы бойынша уақытша немесе түбегейлі тоқтатылуын туғызады.

Параметриялық әдіспен t және t_γ бағалау келесі формулалар бойынша анықталады:

Үйлестірудің қалыпты заңы үшін:

Мұнда: Ф – үйлестірудің қалыпты функциясы

Р деңгейдің квантилі, яғни Н_р – бұл, функцияның мәні Р-ға тең үйлестіру функциясының аргументінің мәні..

Вейбулл үйлестіруі бойынша

Гамма-пайыздық ресурсты сонымен қатар ресурстардың үйлестіру функциялары бойынша графикалық түрде анықтауға болады.