Энергия үнемдеу жəне энергия тиімділігі

231
Тайлдың ластануы
ЖЭО-дан жылыту
Атом станциясы
ЖЭО
Жел станциясы
Күн станциясы
Ауыл тұрғызу
Кент тұрғызу
Қала тұрғызу
Мегаполис тұрғызу
19.11-сурет. Объектіні картада орналастыру
13. Объектіні желіге қосу үшін, таңдалған объектілерді бір қуат желісіне жалғау 
керек.  Маңайына  электр  көзін  жəне  қабылдағыш  орнатуға  болады  –  бұл  жағдайда  олар 
автоматты түрде бір қуат көзінде жалғанған болып саналады.
19.12-сурет. Жақын орналасқан объектілерді автоматты түрде жалғау
Кері жағдайда объектілерді электр берілісі желілеріне жалғау керек.
Энергия үнемдеу жəне энергия тиімділігі

232
19.13-сурет. ҚБЖ көмегімен қуат желілерін құру
14.  Ертеректе  құрылған  объектілерді  жəне  электр  берілісі  желілерін  картаға 
жылжытуға  болмайды.  Электр  берілісі  желілері  мен  объектілерді  тек  орналастырып, 
жоюға ғана болады. Таңдалған объектіні жою үшін керекті түймешікті таңдап, басу керек: 
«Объектіні жою» немесе «Желіні жою», кейін таңдалған объектіні жою үшін объект/желіні 
картада таңдау керек, осыдан соң ол картадан жоғалады (1.14-сурет).
Атом станциясы
ЖЭО
Жел станциясы
Күн станциясы
Ауыл тұрғызу
Кент тұрғызу
Қала тұрғызу
Мегаполис тұрғызу
19.14-сурет. Орналастырылған объектілерді картадан жою
Энергия үнемдеу жəне энергия тиімділігі

233
Желі қуаты: 0
Тайлдың ластануы:0
ЖЭО-дан жылыту:
Жауапты растау
Энергия сыйымдылық 
көрсеткіші
Энергия тиімділік көрсеткіші
Техникалық-экономикалық көрсеткіш
Энергия жоғалтымы
Экономикалық тиімділік көрсеткіші
Шартты отын тоннасымен алынған, барлық өндірістік және өндірістік емес қажеттіліктерге 
отын-энергетикалық ресурстарды жалпы тұтыну көлемінің ... қатынасы
Радиоэлементтер сынзаты 
Дерекөзі: «Юный 
техник»Орынд. 
германийден 
Д9Б диоды
15.  Энергиялық  тиімділік  бойынша  сұрақтарға  жауап  беру  арқылы  ақша  алу 
мүмкіндігі қосылды (19.15-сурет).
19.15-сурет. Ойындағы тестілер
16. Сұраққа жауап беріп, ақша жүзінде сыйақы алу үшін міндетті түрде сұрақты 
оқу керек, ұсынылған нұсқалардың бірін тінтуірдің сол жағын басу арқылы таңдау керек, 
осы  кезде  таңдалған  нұсқа  қанатша  белгімен  белгіленеді  (19.16-сурет)  жəне  «Жауапты 
растаймын» түймешігін басу керек. Дұрыс жауап берген жағдайда пайдаланушыға жауап 
бергені үшін ақша қосылады.
19.16-сурет. Тестінің жауаптары
17.  «Синергия» ойынынан шығу үшін Alt + F4 пернелерінің үйлесімін басу керек.
Энергия үнемдеу жəне энергия тиімділігі

234
ҚОЛДАНЫЛҒАН ДЕРЕККӨЗДЕР ТІЗІМІ
1.  2012 жылғы 13 қаңтардағы «Энергия үнемдеу жəне энергия тиімділігін арттыру 
туралы» ҚР № 541-IV заңы 
2. 2010 ж. Қазақстан Республикасының 2020 жылға дейінгі Стратегиялық Даму 
Жоспары
3. 2012 ж. «Казақстан 2050» Стратегиясы 
4.  2013  ж.  Қазақстан  Республикасының  «Жасыл  экономикаға»  көшуі  жөніндегі 
Тұжырымдамасы 
5. 2015 ж. «Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаевтың бес институционалдық 
реформаны жүзеге асыру жөніндегі 100 нақты қадам» Ұлт жоспары 
6.  Энергияны  тұтыну  нормативтері  (Инвестициялар  жəне  даму  Министрінің 
бұйрығы 31-03-2015 № 394)
7.  Технологиялық  процесстер,  жабдықтардың,  соның  ішінде  электр 
жабдықтарының  энергия  тиімділігі  бойынша  талаптары  (Инвестициялар  жəне  даму 
Министрінің бұйрығы 31-03-2015 № 407) 
8.  Жеке  кəсіпкерлер  мен  заңды  тұлғалардың  электр  желілерінің  қуат 
коэффициентінің нормативтік мəндері (Инвестициялар жəне даму Министрінің бұйрығы 
31-03-2015 № 111008) 
9. Үйлер, құрылыстар, ғимараттар (жобалық-сметалық) құжаттамасына үйлердің, 
құрылыстардың, ғимараттардың жəне олардың қоршау конструкцияларының бөлігі болып 
табылатын элементтерінің энергия тиімділігі жөніндегі талаптары (Инвестиция жəне даму 
Министрінің бұйрығы 31-03-2015 № 406) 
10.  Құрылыс  материалдарының,  бұйымдары  мен  конструкцияларының  энергия 
тиімділігі  жөніндегі  талаптар  (Инвестициялар  жəне  даму  Министрінің  бұйрығы  31-03-
2015 № 401)
11. Көліктің энергия тиімділігі бойынша талаптары (Инвестициялар жəне даму 
Министрінің бұйрығы 31-03-2015 № 389). 
12.  «Қалыптастыру  ережелері  мен  Мемлекеттік  энергетикалық  тізілімді 
қалыптастыру  жəне  жүргізу  қағидаларын  бекіту  туралы»  Қазақстан  Республикасы 
Инвестициялар жəне даму Министрінің 2015 жылғы 31 наурыздағы №387 бұйрығы 
13. «Энергияны үнемдеу жəне энергия тиімділігін арттыру саласындағы ұлттық 
даму институтын айқындау туралы» Қазақстан Республикасы Инвестициялар жəне даму 
Министрінің 2015 жылғы 30 қарашадағы №1130 бұйрығы. 
14.    «Энергия  аудитін  жүргізу  қағидаларын  бекіту  туралы»  Қазақстан 
Республикасы Инвестициялар жəне даму Министрінің 2015 жылғы 31 наурыздағы №400 
бұйрығы
15.  «Энергиялық  сервис  шарттың  типтік  нысанын  бекіту  туралы»  Қазақстан 
Республикасы Инвестициялар жəне даму Министрінің 2015 жылғы 31 наурыздағы №402 
бұйрығы 
16.  «Энергия  аудитінің  қорытындысы  бойынша  Мемлекеттік  энергетикалық 
тізілім субъектісін əзірлейтін, энергия үнемдеу жəне энергия тиімділігін арттыру жөніндегі 
іс-шаралар жоспарының нысаны мен мазмұнынан қойылатын талаптарды бекіту туралы» 
Қазақстан  Республикасы  Инвестициялар  жəне  даму  Министрінің  2015  жылғы  31 
наурыздағы №391 бұйрығы
17. «Энергия үнемдеу жəне энергия тиімділігін арттыру жөніндегі саласындағы 
аккредиттеу туралы куəліктің нысанын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Премьер-
Энергия үнемдеу жəне энергия тиімділігі