Энергия үнемдеу жəне энергия тиімділігі

1
ЭНЕРГИЯ ҮНЕМДЕУ
ЖƏНЕ ЭНЕРГИЯ ТИІМДІЛІГІ
Қазақстан Республикасының Білім жəне ғылым министрлігі
«Д.Серікбаев атындағы Шығыс Қазақстан мемлекеттік техникалық
 университеті» ШЖҚ РМК 
Т.А. Сегеда, Н.В. Прохоренкова, Л.В. Куликова, В.Н. Гранецкий
«Ғимараттар мен өнеркəсіптегі энергия тиімділігі»
бағыты бойынша білім алушыларға арналған
«Энергия тиімділігінің негіздері» 
пəнінен оқу құралы
Өскемен, қыркүйек 2017 

2
Т.А. Сегеда, Н.В. Прохоренкова, Л.В. Куликова, В.Н. Гранецкий. Энергия үнемдеу 
жəне  энергия  тиімділігі:  «Ғимараттар  мен  өнеркəсіптегі  энергия  тиімділігі»  бағыты 
бойынша  білім  алушыларға  арналған  «Энергия  тиімділігінің  негіздері»  пəнінен  оқу 
құралы  /  Т.А.  Сегеда,  Н.В.  Прохоренкова,  Л.В.  Куликова,  В.Н.  Гранецкий:  Д.Серікбаев 
атындағы ШҚМТУ. – Өскемен: ШҚМТУ баспасы, 2017. – 240 б.
Оқу  құралы  дамуға  көмек  көрсету  мақсатында  жеке  сектормен  қызметтестік 
бойынша  develoPPP.de  бағдарламасы  шенінде  Германияның  (BMZ)  Экономикалық 
серіктестік  жəне  даму  Федералдық  министрлігінің  атынан  Deutsche  Gesellschaft  für 
Internationale  Zusammenarbeit  (GIZ)  GmbH  Халықаралық  серіктестіктің  Германиялық 
қоғамы  мен  Қазақстандағы  АЕS  компаниялар  тобы  арасында  Шығыс  Қазақстан 
облысының  тұрақты  дамуы  үшін  еңбек  қауіпсіздігі  жəне  энергиялық  тиімділікке  оқыту 
бойынша  ортақ  жоба  шенінде  дайындалған.  Бұл  жоба  Д.Серікбаев  атындағы  Шығыс 
Қазақстан  Мемлекеттік  Техникалық  университеті  (ШҚМТУ)  жəне  Өскемен 
политехникалық колледжімен бірге іске асырылуда.
Оқу  құралы  Қазақстан  Республикасының  мемлекеттік  жоғары  оқу  орнынан 
кейінгі білім стандартына сəйкес жасалды.   Материалы тақырып бойынша зерттеуді қажет 
ететін "Энергиялық тиімділік негіздері" пəні бойынша дайындалды, есептік тапсырмалар 
мен    бақылау  сұрақтары  құрылды.    Оқу  құралында  қарастырылатын  тапсырмалардың 
шешу үлгілері мен бастапқы жəне анықтамалық мəлімттері келтірілді. 
Бұл оқу құралы "Ғимараттардағы жəне өнеркəсіптегі энергия тиімділігі" бағыты 
бойынша білім алушылар үшін.
Сын-пікір білдірушілер: 
-  С.Торайғыров  атындағы  ПМУ  «Жылу  энергетикасы»  кафедрасының 
меңгерушісі, т.ғ.д., профессор А.С. Никифоров
- «Игорь Сикорский атындағы Киев политехникалық институты» Украина Ұлттық 
техникалық  университетінің  электрмен  жабдықтау  кафедрасының  доценті,  т.ғ.к.                         
А.В. Чернявский
ƏОЖ 621.311.004.18
Энергия үнемдеу жəне энергия тиімділігі
Д. Серікбаев атындағы ШҚМТУ Ғылыми кеңесінің
о т ы р ы с ы н д а   қ а р а л д ы   ж ə н е   м а қ ұ л д а н д ы
2017 жылғы 3 шілдедегі № 10 хаттама
Өскемен, қыркүйек 2017 
ISBN 978-601-208-475-7

3
МАЗМҰНЫ
Энергия үнемдеу жəне энергия тиімділігі
Нормативтік сілтемелер......................................................................................................
Анықтамалар, белгілеулер, қысқартылған атаулар...........................................................
Кіріспе..................................................................................................................................
1 БӨЛІМ
..............................................................................................................................
1 ТАРАУ. ƏЛЕМДІК ТƏЖІРИБЕ, ДАМУ ҮРДІСТЕРІ, ЖЭК
...........................................
1.1  Германия  үкіметінің  2020  жылға  дейінгі  климатты  қорғау  бойынша  іс-қимыл 
бағдарламасы.......................................................................................................................
2 ТАРАУ. ЭНЕРГИЯ ҮНЕМДЕУ ЖƏНЕ ЭНЕРГИЯ ТИІМДІЛІГІ САЛАСЫНДАҒЫ 
НОРМАТИВТІК-ҚҰҚЫҚТЫҚ  БАЗА  ЖƏНЕ  ТЕХНИКАЛЫҚ  РЕТТЕУ 
(СТАНДАРТТАУ)
...............................................................................................................
2.1  Қазақстан  Республикасының  2050  ж.  кезеңге  арналған  энергетикалық 
стратегиясы..........................................................................................................................
2.2  «Энергия  үнемдеу  жəне  энергия  тиімділігін  арттыру  туралы»  2012  жылғы  13 
қаңтардағы № 541-IV Қазақстан Республикасының Заңы................................................
2.3 Энергия үнемдеу жəне энергетикалық менеджмент саласындағы стандарттау........
3  ТАРАУ.  ОБЪЕКТІЛЕРДІҢ  ЭНЕРГИЯ  ҮНЕМДЕУІН  БАСҚАРУ  ЖҮЙЕСІ. 
ЭНЕРГЕТИКАЛЫҚ  МЕНЕДЖМЕНТ.  ISO  50001  СТАНДАРТЫ  БАЗАСЫНДАҒЫ 
ЭНЕРГЕТИКАЛЫҚ МЕНЕДЖМЕНТ ЖҮЙЕСІ
..............................................................
3.1 Жалпы қағидалар...........................................................................................................
3.2 Кəсіпорындағы энергетикалық менеджменттің рөлі..................................................
3.3 Энергетикалық менеджменттегі Деминг циклі...........................................................
3.4 Кəсіпорынды басқарудың жалпы жүйесіндегі энергетикалық менеджмент жүйесі.
3.5 ЭнМЖ басқа менеджмент жүйелерімен бірігуі...........................................................
3.6 Энергетикалық менеджмент жүйесін ендіруден алынатын пайда.............................
3.7 Энергетикалық менеджмент жүйесін ендіру жолындағы бөгеуілдер........................
3.8 Энергетикалық менеджмент жүйесін жоспарлау жəне ендіру....................................
4  ТАРАУ.  ЭНЕРГИЯЛЫҚ  РЕСУРСТАРДЫ  ТҰТЫНУШЫНЫ  ЭНЕРГЕТИКАЛЫҚ 
ТЕКСЕРУ.  ЭНЕРГИЯЛЫҚ  РЕСУРСТАРДЫ  ТҰТЫНУШЫНЫ  АСПАПТЫҚ 
ТЕКСЕРУДЕН ӨТКІЗУ ƏДІСТЕМЕЛЕРІ
.........................................................................
4.1 Энергия аудиті................................................................................................................
4.2 Энергетикалық консалтинг жəне энергетикалық менеджмент...................................
4.3 Инжиниринг...................................................................................................................
4.4 Жылу сезінуді тексеру....................................................................................................
4.5 Мультиөлшеуішпен тексеру..........................................................................................
4.6 Бу, газ жəне сұйықтық шығынын өлшеу.......................................................................
4.7 Электр тұтыну................................................................................................................
5 ТАРАУ. ЭНЕРГИЯ ТҰТЫНУДЫҢ БАЗАЛЫҚ ДЕҢГЕЙІН АНЫҚТАУ. ЭНЕРГИЯ 
РЕСУРСТАРЫН  ТҰТЫНУШЫНЫҢ  ЭНЕРГЕТИКАЛЫҚ  ТЕҢГЕРІМІН  ЖАСАУ. 
ӨНЕРКƏСІПТІК  КƏСІПОРЫН  МЕН  ЖЕРГІЛІКТІ  (МУНИЦИПИАЛДЫҚ) 
ОБЪЕКТІНІҢ ЭНЕРГИЯ ТҰТЫНУЫН ЖОСПАРЛАУ
...................................................
5.1 Электр энергиясын тұтыну теңгерімі...........................................................................
5.2 Мыс сымды желілердегі электр энергиясының жоғалтымдары.................................
5.3 Жылу энергиясын тұтыну теңгерімі.............................................................................
5.4 Энергетикалық теңгерімдердің деңгейлері мен иерархиясы......................................
6
7
8
9
9
11
24
24
24
26
28
28
28
29
30
30
31
31
32
34
34
47
58
70
72
74
76
79
79
81
82
83