«Электржабдығын жөндеу және пайдалану»

«Жамбыл политехникалық колледжі»

мемлекеттік коммуналдық қазыналық кәсіпорны

Бекітемін Оқу - ісі жөніндегі директордың орынбасары _______ С.Н.Қойшыбаев «____»__________2017ж.

0911000 «Электрлік және электромеханикалық жабдықтарды жөндеу,қызмет көрсету және техникалық пайдалану» мамандығының 2ЭМО-15-1 тобында

онлайн сабағының әдістемелік әзірлемесі

ЦӘК отырысында қарастырылды
Хаттама №__«_____» 2017ж.
________ А.З.Абзалбеков
күні:30.03.2017

аудитория: №

дайындаған: арнайы пән оқытушысы: Мусабаев А.К.

Тараз 2017

1.Медетбекова А.А,Магазов А.Ж.Электротехниканың теориялық негіздері. Астана. Фолиант баспасы, 2010ж

2.Барсов И.Н. Электротехниканың теориялық негізі. М. Энергоатомбаспа,1992 ж.;

3.Алиференко Б.В., Яшный В.Г. Электротехника.Зертханалық-машықтандыру жұмыстары. Астана. Фолиант баспасы, 2010ж.;

а) сәлемдесу

б) сабаққа қатысуды тексеру

2.Өткен тақырыпты - «Кім тапқыр» ойын элементі арқылы ой қозғау

стратегиясы бойынша қайталау: 15 мин

1-Сұрақ:

-Айнымалы ток дегеніміз не?

- Анықталу формуласы

- Өлшеу бірлігі

- Бағыты мен шамасын белгілі бір уақыт аралығында өзгертуші тоқ түрі

- мұндағы: i- тоқ күші

dq-электр зарядының шамасы

dt- электр зарядтарын тасымалдау уақыты

- Ампер

Айнымалы токты өндіруші құрылғы не?

Оның негізгі бөліктеріне нелер жатады?

Жауабы:

Генератор

Қөзғалмайтын бөлігі-статор

Қозғалмалы бөлігі -ротор

Генератор дегеніміз не?

Оның жұмыс істеу принципі қандай құбылысқа негізделген

Жауабы:

Механикалық энергияны электр энергиясына түрлендіруші құрылғы

Электромагниттік индукция құбылысына негізделген ( магнит өрісінің электр өрісіне түрленуі)

4-Сұрақ:

Айнымалы токты сипаттаушы негізгі шамаларды атаңыз

1) Амплитудалық мән– синусоидалық шаманың ең үлкен максимал мәні. ( I_m, U_m, E_m )

2) Лездік мән– синусоидалық шаманың нолдік мәні мен максимал мәндері арасындағы (i, u, e )

3) Периоды– толық бір тербеліс жасауға кететін уақыт. T=1/f [c]

4) Жиілік– бір секунд ішінде жасалатын тербеліс саны.f=1/T; [Гц]  

5) Бұрыштық жиілік ω =2πf= 2π/ T, [рад/с]

6)Фаза– кез келген сәттегі синусоидалық шаманың мәнін анықтауға мүмкіндік береді. (   t+ φ )

7) Бастапқы фаза - φ синусоидалық шаманың уақыт нөлге тең болған кездегі мәнін анықтауға мүмкіндік береді. Егер φ таңбасы оң болса, онда синусоида ордината осі бойынша солға қарай φ бұрышқа ығысады. ,

Айнымалы токтың стандарт жиілігі қандай?

Айнымалы тоқ тізбегіндегі кедергілер түрлерін атандар

Жауабы:

50 Герц

кедергілердің өлшеу бірлігі [Ом]

Электр тізбегінің көп фазалы жүйесі деп жиіліктері бірдей, ал фаза бойынша бір-бірінен 120 градусқа ығысқан бірнеше айнымалы э.қ.к-тер әсер етуші тізбектердің жиынтығын айтады.

Көбінесе практикада амплитудалары тең және фазалары бойынша 2π/т немесе –120 бұрышқа ығысқан ( мұндағы т-фаза саны) бірнеше э.қ.к.-терден тұратын көп фазалық симметриялық жүйелер қолданылады

Қазіргі кезде осы көп фазалық жүйелердің ішінде ең көп тарағаны -үш фазалы жүйелер.

Үш фазалы жүйенің жекелеген бөліктері фазалар деп аталады Үш фазалық жүйе симметриялы, себебі оның фазаларының (орамалардың) парамертлері ,яғни материалдары бір, ұзындықтары мен көлденең қимасының ауданы өзара тең етіп жасалады, осыған байланысты орамаларда әсер етуші ЭҚК – өзара тең болады

Үш фазалық жүйенің бір фазалық жүйеге қарағанда бірқатар артықшылықтары бар:

- Жүйе аса үнемді, үш фазалық генератор үш бір фазалыққа қарағанда қарапайым және арзан, қосқыш сымдары аз, сымдардағы қуаттың шығындары төмен.

- Генератордың орамаларын жұлдызша сұлбасы бойынша қосқанда кернеуді таңдаудың мүмкіндігі бар, ол сызықты немесе фазалық кернеу.

-Үш фазалық ток айналамалы магнит өрісін тудырады. Айналмалы магнит өрістерін қолдану принципіне өнеркәсіпте ең көп тараған үш фазалық асинхронды электр қозғалтқыштарының жұмыс әсері негізделген.

Айнымалы токтың үш фазалық жүйесін алуды орыс инженері М.О.Доливо-Добровольский 1891 жылы ұсынып,үш фазалы генератордың алғашқы жобасын жасаған.

б) Үш фазалы генератордың құрылысы:

қозғалмалы және қозғалмайтын бөліктері

магниттік бөлігі

жұмыс істеу принципі

үш фазалы тізбегіндегі қуат шамалары

Үш фазалы симметриялы э.қ.к.-тер жүйесін (үш фазалы тоқты) алу үшін үш фазалы синхронды генератор қолданылады.

Оның қозғалмайтын бөлігі - статорында бірі бірінен 120⁰-қа ығысқан және өзара оқшауланған үш фазалық орама орналасқан.

қозғалмалы бөлігі - ротор айналғанда осы орамаларда амплитудалары мен жиіліктері бірдей, бірақ фазасы бойынша 120⁰- қа ығысқан үш э.қ.к.-тер пайда болады.

Олардың біріншісі е_А (Е_А), одан фаза бойынша 120⁰ кешігіп отыратын екінші фазасы е_В (Е_В), ал екіншіден фазасы бойынша 120⁰ озып отыратын э.қ.к.- е_С (Е_С) белгілейміз.