Экономикалық мамандықтар бойын



жүктеу 4,06 Mb.
бет19/29
Дата27.02.2018
өлшемі4,06 Mb.
#10846
түріСабақ
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   29

Актив

∑,тг

Пассив

∑,тг


I. Ағымдағы активтер

ТМҚ


  • Материалдар

  • Аяқталамаған құрылыс

  • Дайын өнім, тауарлар

Дебиторлық бережақ

Болашақ кезең шығындары

Ақшалай қаражаттар

Басқалай ағымдық активтер

Барлығы:

II. Ұзақ мерзімді активтер

Материалдық емес активтер

Негізгі құралдар:



  • Жер

  • Құрылғы және ғмараттар

  • Көлік және құралдар

  • Басқа да негізгі құралдар

  • Жинақталған тозу

  • Қалдық сома

  • Аяқталмаған өндіріс

Ұзақ мерзімді қаржылық инвестициялар






I.Меншікті капитал

Жағылық капитал

Өзге меншікті капитал

Резервтік капитал

Бөлінбеген кіріс(жабылмаған зиян)

II.Ағымдық міндеттемелер

Қысқа мерзімді несиелер

Салық бойынша несиелер

Есептелген шығындар

Алдағы кезең шығындары


II.Ұзақ мерзімді міндеттемелер

Қысқа мерзімді несиелер

Салық бойынша несиелер

Есептелген шығындар

Алдағы кезең шығындары

Барлығы:





Бухгалтерлік баланс мәліметтер негізінде кәсіпорынның қаржы жағдайының талдау жұмыстары атқарылады. Баланс құрастыру алдында синтетикалық шоттар бойынша есеп регистрларында аналитикалық есеп мәліметтерімен өзара салыстыру жұмыстарын атқарған жөн. Одан кейін Бас кітапта бейнеленген шоттардың қалдықтары бухгалтерлік баланс формасында көрініс табады.Осылайша, кәсіпорынның қаржылық жағдайы бухгалтерлік баланста талданып отырады. Есептің журнал – ордерлік формасы кезінде әрбір шоттың кредиті бойынша айналымды Бас кітапқа журнал – ордерден алып жазады; бөлек шоттардың дебеті бойынша айналымды Бас кітапқа бірнеше журнал – ордерден алып жазады.

Кез- келген кәсіпорында күнделікті жұмыс істеліп, қызмет атқарылып отыратындығы белгілі. Осы операцияларлдың орындалуына ұйымның бухгалтерлік балансының баптарына тікелей әсер етеді. Нақтырақ айтатын болсақ, ұйымдағы әрбір орындалатын операцияға сәйкес баланс баптарындағы сома өзгеріске ұшырап отырады. Бірақ бухгалтерлік баланстың актив пен пассив баптарының теңдігі әрдайым сақталады. Сонымен қатар кәсіпорында әрбір орындалған операциядан кейін жаңадан баланс жасалмайтындығы белгілі және ол мүмкін емес. Себебі ұйымда бір күннің өзінде бірнеше операция орындалуы мүмкін. Тіпті әрбір операция түгіл, күн сайын кәсіпорынның бухгалтерлік балансын жасап тұру үлкен күшті, көп уақытты қажет етеді. Сонымен қатар балансты күнделікті немесе әрбір орындалған операциядан кейін жасап отыру тиімсіз және қажет те емес. Міне осы себептен кәсіпорынның бухгалтерлік балансы белгілі бір уақытқа, яғни, есеп беретін кезеңге қарай ( ай сайын, тоқсан сайын, жыл сайын) жасалып отырады.

3. Қаржылық есеп берудің №2 формасы «Кірістер мен шығыстар туралы есеп беру»
Кірістер мен шығыстар туралы есеп беру Қазақстан Республикасындағы бухгалтерлік есептің № 3 стандартында ашылып көрсетіледі. Бұл- стандарт бағалау әдісі. Есеп саясаты өзгерген кезде және елеулі қателіктер анықталғанда және түзетілгенде қаржы-шаруашылық қызметтің нәтижелері туралы есеп беру мен олардың қаржы есептемелеріндегі баптардың сыныптамасын белгілейді. № 3 БЕС 2003 жылы 17 қаңтарында өз күшін жоғалтты.

№ 5- кестеде ,,KEGOC’’ ААҚ-ның 2003 жылғы жартыжылдық кіріс пен шығыс жайлы есебі көрсетілген.



Кіріс пен шығыс туралы есеп беруде мынадай баптар ашылып көрсетіледі:

  • негізгі қызметтен (өнімдерді, жұмыстарды, қызметтерді сатудан) алынған табыс;

  • сатылған өнімнің, жұмыстың, қызметтің өзіндік құны;

  • жалпы кіріс;

  • кезең шығындары. Оған енетіндер: жалпы және әкімшілік шығындары, проценттерді төлеу шығындары, сату жөніндегі шығындар;

  • негізгі қызметтен алынған кіріс немесе зиян;

  • салық салуға дейіңгі әдеттегі қызметтен алынған кіріс немесе зиян;

  • табыс салығы;

  • салық салудан кейіңгі әдеттегі қызметтен алынған кіріс немесе зиян;

  • төтенше жағдайлардан алынған кіріс немесе зиян;

  • таза кіріс немесе зиян;

Кіріс және шығыс жайлы есеп

Көрсеткіштер атауы

Коды

Алдыңғы мерзім

Есепті мерзім

Дайын өнімді сатудан түскен кіріс (жұмыс тауарларды)

010

6095570

7634633

Сатылған дайын өнімнің өзіндік құны (жұмыс, қызмет, тауарларды)

020

4897941

4625339

Жалпы кіріс

030

1197629

3009294

Барлық мерзім шығыны, оның ішінде:

040

1039991

906295

Сатуға байланысты шығындар

041

22331

13782

жалпы және административтік шығындар

042

1017660

892512

Сыйақы шығындары

043

0

1

Негізгі қызметтен түскен кіріс (зиян)

050

157638

2103000

Негізгі емес қызметтен түскен кіріс (зиян)

060

133727

408444

Негізгі емес қызметтен түскен кіріс (зиян)

070

291365

2511444

Корпоративті табыс салығы шығыны

080

0

706965

Салық салығынан кейін негізгі қызметтен түскен кіріс

090

291365

1804479

Төтенше жағдайлардан түскен кіріс (зиян)

100

0

0

Таза кіріс (зиян)

110

291365

1804479

Осы баптардың барлығының соммасының өзгерісі түсіндірме жазба ашылып көрсетілуі тиіс.

Стандарт т-тенше жа5дай деп аталып жүргендерге түсінік береді.Бұл кәсіпорынның әдеттегі қызметінен ерекшеленетін оқиға немесе операция. Яғни олар жиі қайталанбайды немесе тұрақты болып отырмайды. Төтенше жағдайда кірістің немесе зиянның мәні мен соммасын түсіндірме жазуларда бөлек ашылып көрсету керек.

Стандарт сондай – ақ тоқтатылған операцияға анықтама береді.

Бұны тоқтатылған операциялар бойынша кәсіпорын: филиалының сатылуымен немесе таратылуымен түсіндіруге болады.



4. Қаржылық есепкеліктегі қателерді түзету

Түсіндірме жазуда мыналар ашылуға тиіс: тоқтатылған операцияның мәні, тоқтатылған операцияның сомасы мен географиялық ауданы, операцияның нақты тоқтатылған күні , операцияны тоқтатудың әдісі (сату немесе тарату және олардың есебі), тоқтатылған операциядан алынған кіріс немесе зиян , өнімдерді сатудан немесе есепті кезендегі кәсіпорынның әдеттегі қызметінен алынған кіріс немесе зиян.

Стандарт бағалауды өзгертудің әдістерін және олардың кіріске немесе зиянға әсерін қарастырады. Есептік бағалаудағы өзгерістің нәтижесі таза кірісті немесе зиянды анықтаған кезде мыналарға қосылады:

- есепті кезеңге, егер өзгеріс осы кезеңге ғана әсер етсе;

- өзгеріс болған есепті кезенге және келесі есепті кезеңге, егер өзгеріс оларға да әсер етсе.

Кірістер мен зиянға әсер ететін есептік бағалаудағы өзгерістердің мәні мен көлемі де түсіндірме жазуларда көрсетілуге тиіс.Сонымен қоса стандартта елеулі қателіктер мен олардың шаруашылық қызметіне әсері қарастырылады. Елеулі қателік дегеніміз есепті кезеңде анықталған, маңыздылығы соншалық, тіпті бұрынғы жылдардың қаржылық есептемелері жарамсыз деп санауға әкеп соқтыратын бұрынғы жылдардың қателіктері. Бұрынғы жылдардың қаржылық есептемесін жасау кезінде жіберілген қателікке жасалған түзетудің соммасы есепті кезеннің кірісіне немесе зиянына екі әдіспен қосылады:



  • бөлінбеген кірістің бастапқы сальдосынөзгерту жолымен;

  • есепті кезеннің таза кірісіне немесе зиянға енгізу жолымен, бұл орайда түсіндірме жазуларда мыналарды ашу керек:

елеулі қателіктің сипаты, есепті кезең және әрбір бұрыңғы кезең үшін түзету сомалары, қайта есептелген салыстырмалы деректер немесе себептер, есеп саясатындағы өзгерістер.

Қателіктің бұрыңғы жылдардың кірісіне немесе зиянына қалай әсер еткенін көрсету үшін қосымша ақпарат кесте түрінде тапсырылуы мүмкін.

Есеп саясаты Қазақстан Республикасы бухгалтерлік есеп жөніндегі депортаментінің талабы бойынша немесе егер мұндай өзгерту неғұрлым дұрыс ақпарат алуға мүмкіндік жасайтын болса, кәсіпорынның өзі өзгертуі мүмкін. Есеп саясатын өзгерту нәтижесінде туындаған түзету соммасы бөлінбеген кірістің бастапқы сальдосын өзгерту жолымен есеп беруде көрсетіледі және есепті кезеңнің таза кірісін немесе зиянын анықтаған кезде ескеріледі. Егер есеп саясатындағы өзгерістер есепті кезеңге, алдыңғы кезеңге және кезекті есепті кезеңдерге елеулі түрде әсер етеін болса, онда түсіндірме жазуларда есеп саясатының өзгеру себебі, есепті кезең және әрбір бұрынғы кезеңдер үшін түзету соммасы, таза кірісті немесе зиянды анықтаған кезде ескерілген түзету соммасы, қайта есептелген салыстырмалы деректер немесе олардың қайта есептеудің мүмкін болмау себептері ашылып көрсетіледі.

«Өнімдерді (жұмыс, қызмет) өткізуден түсетін табыс» бабы бойынша бухгалтерлік есеп 5 «Табыс» Стандартына сәйкес танылған шот кредиті 701 «Дайын өнімдерді тауарлар, жұмыс, қызмет) өткізуден түскен табыс» бойынша айналым қорытындысы тияқты тауарды, жұмыс, қызметті сатудан түскен түсім көрініс табады. Мұндағы есеп беруде тауарлы материалдық қорын өткізуден, орындалған жұмыстан, көрсетілген қызметтен түскен таза түсім, сыйақы, процент, дивидент, гонорар түрлерінде алынған табыстар, негізгі қызметке байланысты рентадан, қосымша құнға салықты азайтудан, салықтар акцизінен және міндеттемелерден, сондай-ақ қайтарылған тауар құнынан, бағаны арзандатудан, сатушының сатып алушыға ұсынатын сату жеңілдіктерінен түсетін табыс көрсетіледі.

Таза түсім көрсеткіші мыналарға тең болуы мүмкш:

• мәміле келісімшартымен анықталған сомаға;

■ шоттарды ұсыну күннен әрекет ететін және жөнелтілген өнім, орындалған жұмыс, көрсетілген қызмет үшін төлемнің не болмаса қаражатты валюталық шотқа немесе субъектінің валюталық кассасына есептеулер басқа есеп айырысу құжаттарымен Қазақстан Республикасы ¥лттық банк бағамы бойынша шетелдік валютаны теңгемен қайта есептеу жолымен аныкталатын сомаға.

3.4. Қаржылық есеп берудегі қателіктерді тұзету

Түгендеумен қатар қаржылық есеп беруді жасау үшін шындыққа жанасымды ақпаратты алу мақсатында таңдап алынған есептік саясатқа сәйкес барлық мүлік түрлері мен міндеттемелерге баға беруде субъект қолданатын бағалау тәртібінің шындыққа жанасымдылығын анықтау бойынша жұмыстар жүргізіледі.

Есептік кезең үшін қаржылық есеп беруді жасау өткен кезеңдегі қаржылық есеп беруде кеткен барлық қателерді ескеру қажет.

Қаржылық есеп беруді жасау кезіндегі барлық қателерді елеулі және елеусіз қателер деп бөлуте болады.

Егер қате пайдаланушының экономикалық шешіміне әсерін тигізсе, онда ол елеулі қате деп саналады.

31 «Таза табыс немесе кезеңдегі залал, елеулі қателер және есептік саясаттағы өзгерістер» бухгалтерлік есеп Стандартына сәйкес елеулі қателер - өткен кезеңде кеткен қатенің есептік кезенде табылуы, бұл қатенің елеулігі сондай, оны түзету күніне қарамастан өткен кезеңдегі кажылық есеп беру шындыққа жанасымды деп есептелмейді.

8 «Таза табыс немесе кезеңдегі залал, негізгі қателер және еседтік саясаттағы өзгеріс» МСФО негізінде негізгі қателерге анықтау жүргізіледі. «Негізгі қателер - бұл ағымдағы кезеңде анықталған аса елеулі қате. Оның елеулігі соншалықты, бір немесе алдағы кезеңдегі қаржылық есеп берулер оларды шығару сәтінде сенімсіз деп саналады. Бір немесе бірнеше алдағы кезендерге қаржылық есеп беруді дайындауда кеткен ағымдағы кезеңде табылуы мүмкін». Қателер мыналардың нәтижесінде пайда мүмкін:

■ математикалық есептеулерде;

■ есептік саясатты дұрыс қолданбаудан;

■ ақпараттарды, алдауды немесе ынта қоймауды бұрмалап көрсету.

Бұл қателерді түзету таза табысты немесе есептік кезендегі залалды есептеуде ескеріледі. Мысалы, өткен кезеңдегі қаржылық есеп беруге аяқталмаған өндірісті айтарлықтай сомасын енгізу немесе жалған келісімшарт бойьшша дебиторлық берешектердің кіруі елеулі қатеге жатады.

3 «Қаржылык-шаруашылық қызметінің нәтижесі туралы есеп беру» бухгалтерлік есеп Стандартына сәйкес және 8 «Таза табыс немесе кезеңдегі залал, негізгі қателер және есептік саясаттағы өзгеріс» МСФО алдағы кезендерге қатысты қателерді түзетудің 2 әдісі қарастырылған:

• бөлінбеген табыстың алғашқы сальдосын өзгерту жолымен есеп беруде керініс табу;

• таза табысты немесе есептік кезеңдегі залалды анықтауда қосу.



Мысалы. «ААА» ААҚ 2003 жылдың қаржылық есеп беруін әзірлеу ксзінде 2002 жылдың каңтар айында 2001 жылы кеңсені жабдықтау бойынша амортизация есебІнде 27 000 теңге жіберілген қате тапты, осыған орай бұл кезең үшін шығын сомасы келтірді.

2003 жылы өнімді (жұмыс, қызмет) өткізуден тұскен табыс 193 000 теңгені құрады, өзіндік құ.ны -160 000 теңге.

«ААА» ААК 2002 жылы үшін қаржылық-шаруашылық қызметінің нәтижелері туралы есеп беруде мына деректерді келтіреді:

Өнімді (жұмыс, қызмет) өткізуден тұскен табыс 140 000

Салынған өнімнің өзіндік кұны 85 000

Әдеттегі қызметтен түскен табыс 55 000

Табыс салығы 16 500

Тазаттабыс 38 500



1. Ағымдағы есептік кезендегі елеулі қателерге тузету жүргізейік:







2003 ж.

2002 ж.

Өнімді (жұмыс, қызмет) сатудан түскен табыс

Сатылған өнімнің өзіндік кұны

Әдеттегі қызметтсн түскен табыс

Корпоративтік табыс салығы

Таза табыс


193 000

160 000


33 000

9 900


23 100

140 000

112 000


28 000

8 400


19 600

2. Бөлінбеген табыстын алғашқы сальдосын өзгерту жолымен елеулі қателерге түзету жүргіземіз:






2003 ж.

2002 ж.

Есептік кезең басына - бөлінбеген табыс

Елеулі қателерді түзсту (корпоративтік табыс салығын

шегеру үшін)

(27000x30% =8100)

(27000-8100)

Қайта саналған. бөлінбеген табыс

Таза табыс

Есептік кезеңнің соңына - бөлінбеген табыс



47 500

(18 900)


28 600

23 100


51700

29 000

29 000


19 600

48 600




Бухгалтерлік есеп принциптері пәні бойынша глоссарий


Қазақ тілінде

Орыс тілінде

Ағылшын тілінде

1

2

3

Актив

Актив

Asset

Активті рынок

Активный рынок

Active market

Жоспар активтері

Активы плана

Plan assets

Сегмент активтері

Активы сегмента

Segment assets

Амортизация

Амортизация

Depreciation

Жалға беру

Аренда

Iease

Қауымдасқан компания

Ассоциированная компания

Associate

Баланстық құн

Балансовая стоимость

Carruint

Банк

Банк

Bank

Бухгалтерлік пайда

Бухгалтерская прибыль

Accounting

Валюта бағамы

Валютный курс

Exchande rate

Валюталық тәуекел

Валютный риск

Currencu risk

Актив түрі

Вид активов

Clacc of assets

Варрант

Варрант

Warrant

Орны толтырылатын сумма

Возмещаемая сумма

Recoverable amount

Сатудың мүмкін болатын таза бағасы

Возможная чистая цена продаж

Net realisable value

Уақытша айырмашылық

Временная разница

Temporery difference

Түсім

Выручка

Revenue

Топ

Группа

Group

Гудвилл

Гудвилл

Goodwill

Ақша баламасы

Денежные эквиваленты

Cash eguivalents

Девиденттер

Дивиденды

Dividends

Дисконттелген құн

Дисконтированная стоимость

Present vaiue

Шарт

Договор

Contract

Табыс

Доход

Income

Жылжымайтын мүлікке инвестиция

Инвестиции в едвижимость

Investment property

Шетел валютасы

Иностранная валюта

Foreign currency

Курстық айырмашылық

Курсовая разница

Exchange difference

Жойылу құны

Ликвидационная стоимость

Residual vaiue

ЛИФО

ЛИФО

LIFO last - in-first-out

Есептеу әдісі

Метод начисления

Accrual basis of accounting

Бейтараптық

Нейтральность

Neutrality

Нетто-есеп айырысу

Нетто-расчет

Settle net

Айналым активі

Оборотный актив

Current asset

Міндеттеме

Обязательство

Obligation

Операциялық аренда

Операционная аренда

Operating lease

Опцион

Опцион

Option

Негізгі құралдар

Основные средства

Property.plant and equipment

Теріс гудвилл

Отрицательный гудвилл

Negative goodwill

Төлем қабілеті

Платежеспособность

Solvency

Мойындау

Признание

Recognition

Сатып алу

Приобретение

Acquisition

Пропорционалдық біріктіру

Пропорциональное сведение

Proportionate consolidation

Проценттік тәуекел

Процентный риск

Interest rate risk

Шығыстар

Расходы

Expenses

Қызмет нәтиежелері

Результаты деятельности

Performancte

Қайта құрылымдау

Реконструкция

Restructuring

Нарық тәуекелі

Рыночный риск

Market risk

Қосалқы заттар құны

Себестоимость запасов

Costs of inventories

Бірлескен қызмет

Совместная деятельность

Joint venture

Өтеу құны

Стоимость погошения

Settlement value

Кіріске қатысты жәрдем ақы

Субсидии относяшиеся к доходу

Grants related to income

Ағымдағы салықтар

Текущие нологи

Current tax

Есеп саясаты

Учетная поитика

Accounting policies

Шартты актив

Условный актив

Contingent asset

Қаржы жалдауы

Финансовая аренда

Finance lease

Қаржылық есеп беру

Финансовая отчетность

financial statements

Қаржылық міндеттеме

Финансовые обязательства

Financialliability

Қаржы құралы

Финансовый инструмент

Financial instrument

Хеджирлеу

Хеджирование

Hedjinj

Баға тәуекелі

Ценевой риск

Price risk



6. Семинар сабақтарының жоспары:
1 тақырып. Бухгалтерлік есептің тұжырымдамасы, стандарттары және қағидалары.

2 тақырып. Ақша қаражаттарының және олардың эквиваленттерінің есебі.

3 тақырып. Тауарлы-материалдық қорларды бағалау және оның есебі.

4 тақырып. Дебиторлық борыштар және күмәнді қарыздар бойынша резервтер құру есебі.

5 тақырып. Негізгі құралдардың амортизациясының есебі.

6 тақырып. Міндеттемелер есебі.

7 тақырып. Ақша қозғалысы жөніндегі есеп.

8 тақырып. Кейінгі күрделі салымдардың және негізгі құралдарды жөндеудің есебі.

9 тақырып. Негізгі құралдардың жал есебі.

10 тақырып. Материалдық емес активтердің және оның амортизациясының есебі.

11 тақырып. Еңбекақы бойынша есеп айырысу есебі.

12 тақырып. Жарғылық капитал есебі.

13 тақырып. Серіктестіктердегі меншікті капиталдың қозғалысының есебі.

14 тақырып. Табыстар мен шығыстарды тану.


7. Пәнді оқытудағы методикалық нұсқаулықтар:

Осы методикалық нұсқау « Есеп және аудит» мамандығы бойынша оқытылатын «Аралық қаржылық есеп » іштей оқитын студенттердің орындайтын өзіндік жұмысының тәртіптерімен таныстырады.

«Аралық қаржылық есеп » пәнінен орындалатын өзіндік жұмысының басты мақсаты осы сабақтың сұрақтарымен болатын әртүрлі ситуациялық жағдайларына жауаптарды өз беттерімен ізденуге бағыттайды.

Қазіргі кездегі субъектілердегі жағдайдарды есекере отырып, оларды басқару толық, мәнді , жан-жақты ақпаратсыз басқару мүмкін емес екендігі белгілі. Және ондай ақпаратты табу «Бухгалтерлік есеп принциптері » пәнісіз мүмкін емес.

«Аралық қаржылық есеп» пәнінен орындалатын өзіндік жұмысының мақсаты студентті жаңалықтарды талдап, соған байланысты дұрыс шешім қабылдауға үйретеді.
1-кестеде горизанталды сызықта студенттің фамилясының 1 әрпі көрсетілген, вертикал бағанасында сынақ кітапшасының соңғы саны көрсетілген, ал вариант номері осы 2 бағанның қиылысында көрсетіледі.


жүктеу 4,06 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   29




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау