Э. В. Фуфаев, Д. Э. Фуфаев

SOAP  ҥшін  алдын-ала  барлық  мҥмкін  деген  тег  жəне  деректердің 
тҥрі  анықталып  қояды,  сондықтан    SOAP-қҧжаттар  DTD-блокқа 
тəуелді  емес.  Осындай  серверлерді  біріздендіру  арқылы  сатып 
алушылар  белгісіз  тегпен  келген  қҧжаттардың  синтаксистік  талдауы 
сияқты біршама кҥрделі рəсімдерден босайды.  
SOAP хаттамасы — бҧл хатқа бағытталып, жаһандық желі бойынша 
объектіні  алыстағы  шақыртуға  негізделген    əлсіз  байланыстағы 
механизм.  
Оның  жҧмыс  принциптерін  қарастырайық.  URL  біле  тҧра  сатып 
алушы  SDL  (Service  Description  Language)  сервисін  сипаттау  тілінде 
серверден ол туралы ақпарат сҧрайды (келтірілген əдістер, параметрлер 
жəне т.б.).  Жауап ретінде сатып алушы керекті ақпараттары бар жəне 
оған  қандай  əдістер  ҧсынылып  оларлы  қалай  қолдану  керек  екендігін 
көрсететін ақпараты бар SDL-файл алады. 
Әдістер    HTTP-сҧрақтар  мен  жауаптардың  көмегімен  ҧсынылады. 
Сҧранысқа ҥш бөлімнен тҧратын XML-мəтін енгізіледі:  
• 
хаттың  қандай  мазмҧнда  екенін  анықтайтын  SOAP  envelope 
(пакет); 
• 
хат тақырыпаттарын анықтайтын SOAP атауы; 
• 
сҧраныс жəне оған берілген жауап туралы ақпаратты қамтитын 
SOAP денесі. 
Сҧраныстың  өңдеу  қорытындыларынан  немесе  қатенің  кодынан 
тҧратын жауап та XML тҥрде келеді. 
Cache  жаңа  нҧсқасы  —  Cache  5  —  платформасы  барлары  ҥшін 
SOAP  хаттамасын  жҥзеге  асырады.  Осы  орайда  сырттағы 
компаниялардың  аралық  қосымшаларын  қолдану  міндеттелмейді, 
барлық  қажетті  функциялар  Cache  ДҚ  жҥйелік  класы  тҥрінде  жҥзеге 
асқан.  
Cache SOAP функциялардың кең спектріне келесілер жатады:  
• 
алшақтағы  жҥйелерге  ҧсынылған  Web-əдістері  бар,  кластарды 
анықтау  арқылы  Web-қызмет  жасап  шығару.  Осы  тҧста  сатып  алушы 
мен  сервердің  арасындағы  трафикті  қысқартуға  бағытталған 
өндірушіліктің  өсуіне  əкеліп  соғатын  барлық  əдістер  ДҚ  аумағына 
ҥздіксіз шақыртылып отырады; 
• 
қолжетімді  əдістердің  автоматты  тҥрде    жасалуы  мен 
каталогтың жарық көруі (WSDL) . 
Web-қызметтер  мен  каталог  баспаларын  жасап  шығару  ҥшін  Cache 
туралы ешқандай да қосымша білімінің қажеті жоқ. Қызметтерді Cache  
объектік  моделінің  негізінде  жҥзеге  асырады.  Осы  тҧста  қызметтерді 
жасап  шығару  ҥшін  алдымен    %SOAP.WebService  жҥйелік  класының 
ізін  жалғаған  класын  анықтау  керек.  Сервердегі    баспаларға  жататын 
əдістер  WebMethod  параметрлерімен  сипатталады.  Әдістің  логикасын 
жҥзеге асыратын код Cache класының əдісінің коды сияқты 
 
. 
CacheSOAPпредоставляет  широкий  спектр  функций,  который 
включает в себя: 
•  создание  Web-служб  путем  определения  классов,  содержащих 

Cache  Object  Script,  Cache  Basic  немесе  Cache  SQL  қолдану  арқылы 
жҥзеге  асуы  мҥмкін.    Деректердің  кҥрделі  тҥрін  (кірістірілетін 
объекттер,  топтамалар,  қарым-қатынастар  жəне  т.б.)  жарияланған 
əдістің аргументтері жəне мəні ретінде қолдануға болады.  Сонда Cache 
серверге  қажетті  сҧраныс  тҥскен  кезде    автоматты  тҥрде  деректердің 
кҥрделі тҥрлерінің қажетті объектілерін жасап шығарады.  
Web-қызметке бір əдіспен мысал келтірейік: 
Class MyApp.StockService Extends %SOAP.WebService 
{ 
Parameter SERVICENAME = "MyStockService"; 
Parameter LOCATION = "http://localhost/csp/user"; 
Parameter NAMESPACE = "http://tempuri.org"; 
/// Әдіс ертеңге өз бағасын қайтарады  
ClassMethod  Forecast  (StockName  As  %String)  As  %Integer 
[WebMethod] 
{ 
//  кездейсоқ  сандар  генераторын  қолданамыз  Set  price  = 
$Random(l000) 
Quit price 
Сонымен  қатар,  Cache  автоматты  тҥрде  жасалған  қызметтің  дҧрыс 
жҧмысын  тексеру  ҥшін  қолдануға  болатын  əдістердің  тесттік    CSP-
парақшаларын  жəне  каталогтың  CSP-парақшасын  тҥрлендіреді.  Осы 
тҧста  CSP-  парақшалар  қарапайым  браузерлерге  қарауға  болатын 
əдеттегі  Web-қосымшалар тҥрінде ҧсынылады.  
Cache SOAP Server келесі негізде жҧмыс жасайды: 
• 
əр  Web  Service-ке  %S  SOAP  көмегімен  ҧлғаятын  жаңа  Cache-
класс жасалады.WebService$; 
• 
бҧл  класстың  көмегімен  Web  Service  əдісіне  сай  келетін  бір 
немесе 
бірнеше 
əдістер 
анықталады. 
Олардың 
əрқайсысы 
«WebMethod»  кілт  сөзі  анықтамасына  қосылған  кезде  WebMethod 
ретінде  анықталуы  мҥмкін.  Сҧранысты  жариялап  жəне  «WebMethod» 
кілт  сөзін  анықтамасына  қосу  арқылы  объектілердің  жиымын 
қайтаратын Web-əдістерді анықтауға болады; 
• 
Web  Service  класы  қҧрастырылады,  жəне  Cache  компиляторы 
автоматты тҥрде SOAP-сервисінің қҧрылымын сипаттайтын каталогты 
ақпаратқа  кіріктіріп,  əрбір    Web-əдіске  арнап  SOAP-интерфейс 
қҧрайды.  Web-əдіске  арналған  SOAP-интерфейс  Cache  XML-
технологияны  қолдана  отырып  SOAP  сҧранысын  қайта  жасайтын 
тҥрленген класс болып есептеледі; 

 
соңына  Cache  автоматты  тҥрде  əрбір    Web-сервиске  арнап 
WSDL-қҧжат  жасап  шығарады.  WSDL-қҧжат  бар  əдістердің  тізімін, 
сигнатураны  жəне  олар    SOAP-сатып  алушы  көмегімен  қалай 
шақыртылатынын көрсететін XML-қҧжат болып табылады. 

WSDL-қҧжат  CSP  қолданатын  Web  (HTTP)-сервер  көмегімен 
жасалады. WSDL-қҧжат динамикалық тҥрде жасалған жəне автоматты 
тҥрде  Web Service-класының кез-келген өзгерісін көрсететін болады; 
• 
Soap-сатып  алушы  өз  кезегінде  Cache-  серверге  сҧраныс 
жіберетін WSDL-қҧжатты сҧрай отырып бар Web-сервисті ашады. Бҧл 
ақпаратты    WSDL-қҧжатта  қолдана  отырып,  SOAP-сатып  алушы  
XML-хата жасап оны SOAP-серверге жіберу (HTTP) арқылы белгілі бір 
əдісті жҥзеге асырады; 
• 
Cache  SOAP-сервер  Cache  (CSP)  HTTP  Gateway  көмегімен 
SOAP  шақыруын  алады.  Сервер  хаттың  орауын  шешіп,  оның 
дҧрыстығын  тексереді  жəне  белгілі  бір    Web-əдіс  шақырады.  Cache 
Web-əдісті 
шақырар  алдында  SOAP-сервер  Cache-тің  барлық 
анықтамасына сай келетін кірме параметрлерді айырбастайды; 
• 
Web-əдіс  өзінің  кодын  орындап  жауап  қайтарады.  Бҧл  жауап 
тармақтық  константа  жағынан  өте  қарапайым  болуы  мҥмкін  немесе  
XML-объект не массив болуы да мҥмкін.  
Cache  SOAP  хаттамасын  қолдана  отырып,  Web-сервис  шақыратын 
SOAP client— класының пайда болу мҥмкіндігін қамтамасыз етеді. 
Cache —SOAP қолданушысы келесі жолмен жҧмыс жасайды: 
• 
сіз  шақырғыңыз  келетін  əрбір  Web-service  ҥшін  (SOAP 
байланысты 
əдістер 
жиынтығы), 
Cache 
кітапханасындағы 
%SOAP.WebClient-тен 
келген  жаңа    Cache  класының  жаңа 
анықтамасын жасап шығару керек; 
• 
SOAP  қолданушылар  класы    Web-service  əдістеріне  сəйкес 
келетін  бір  немесе  бірнеше  класс  əдістерінен  тҧрады.  Осы  əдістердің 
əрқайсысы  «WebMethod»  кілт  сөзі  анықтамасына  қосылған  кезде 
WebMethod ретінде анықталған;  
• 
SOAP  сатып  алушы  класын    қҧрастырғанда    Cache  класс 
трансляторы  автоматты  тҥрде  каталогтағы  ақпаратты,    SOAP 
қҧрылымының  анықтамасын  жеткізіп,  əрбір  Web-service-ке  арнап  
SOAP тҧтынушы интерфейсін жасап шығарады; 
• 
SOAP  тҧтынушы  интерфейсі    Web-service  ҥшін  —  объектті  
XML  форматына  ауыстыру  технологиясын  қолдана  отырып  SOAP 
сҧранысын қайта жасауды жҥзеге асыратын тҥрленген класс; 
• 
SOAP Client WSDL-қҧжат сҧранысының көмегімен өз кезегінде 
бҧны    Cache  серверінен  сҧрайтын  Web-service  тауып  алады.  Бҧл 
ақпаратты WSDL-қҧжатында қолдана отырып, SOAP Client белгілі бір 
əдіс  шақырады.  XML-хат  жасай  отырып  оны  (HTTP  арқылы)    SOAP 
серверіне жібереді;   
• 
SOAP  сервері  SOAP  сҧранысын  алады  жəне  хаттың  орауын 
шешіп, дҧрыстығын тексеріп жəне көрсетілген операцияны шақырады.