Дјріс 2: Жобалауды автоматтандыру јдістемесі

жүктеу 14,75 Kb.

Дата	10.12.2017
өлшемі	14,75 Kb.
	#3568

Координаталар жүйесі
Cалыстырмалы координата
Геометриялық примитивтер
AutoCAD-тағы бұрыштық сызықтарды редакторлау әдістері
Негізгі әдебиеттер: 1 нег. [3-10]

Дәріс 4: Сызбаларды жазықтықта салу әдістері

Негізгі ұғымдар:
Координаталар жүйесі
Декарттық координата жүйесі
Полярлық координата жүйесі
Геометриялық примитивтер
Модификациялау (өзгерту) командалары

Координаталар жүйесі

Жобалау процессін жобалау идеясының біртіндіп дамуына сай форманы детализациялау деп қарастыру керек. Автоматтандырылған жобалаудың программалық құралы осы процесті жеңілдететін құралдардың бірі. CAD программалары екі топқа бөлінеді. Сызбаларды автоматты түрде жасау жүйелері жобалаушыға өз идеяларын екі өлшемді кеңістікте іске асыруға мүмкіндік береді. Геометриялық модельдеу жүйелері формалармен кеңістікте жұмыс істеуге мүмкіндік береді. Yyx0XА(x,y)Декарттық координата жүйесіПолярлық координата жүйесіА( ,ÊAOX)XOСурет 3. Жазықтықтағы координаталық жүйелер
Жазықтықта объектілердің координатасын негізінен екі коорднаталық жүйеде береді. Олар – декарттық және полярлық координаталар жүйесі. Нүктенің координатасы әдетте абсалюттік “0” немесе әлемдік координаталар жүйесінің басына қатысты алынады. AutoCAD жүйесінде әлемдік координаталар жүйесін WCS – World Coordinate System деп атайды. Бұдан басқа қолданушының координаталық жүйесі де болуы мүмкін оны User Coordinate System (UCS) деп атайды. Егер жазықтықта әлемдік коодинаталар жүйесі

Декарттық жүйеде берілетін болса, онда нүктенің координаталары абсалюттік “0” арқылы өтетін екі перпендикуляр ОX және ОY сызықтарына проекциясы болып табылады. Ал полярлық жүйеде нүктенің координаталары осы нүктені координаталар басымен (абсалюттік “0” нүктесі) қосатын түзудің ұзындығымен (немесе оны радиус вектор) және 0º бұрышты (суретте ОХ сызығы) көрсететін сызық арасындағы бұрышпен анықталынады. Аталған координаталр жүйесін төмендегі суреттен көруге болады. Бұнда векторы А нүктесін әлемдік координаталар басымен қосатын радиус вектор. Оның абсалюттік мәні АО кесіндісінің ұзындығына тең.

Декарттық жүйеде берілетін болса, онда нүктенің координаталары абсалюттік “0” арқылы өтетін екі перпендикуляр ОX және ОY сызықтарына проекциясы болып табылады. Ал полярлық жүйеде нүктенің координаталары осы нүктені координаталар басымен (абсалюттік “0” нүктесі) қосатын түзудің ұзындығымен (немесе оны радиус вектор) және 0º бұрышты (суретте ОХ сызығы) көрсететін сызық арасындағы бұрышпен анықталынады. Аталған координаталр жүйесін төмендегі суреттен көруге болады. Бұнда векторы А нүктесін әлемдік координаталар басымен қосатын радиус вектор. Оның абсалюттік мәні АО кесіндісінің ұзындығына тең.

А(x,y)

Декарттық координата жүйесі

Полярлық координата жүйесі

А(R,

Сурет 3. Жазықтықтағы координаталық жүйелер

Cалыстырмалы координата

Салынатын нүктенің алдыңғы нүктеге қатысты координатасын салыстырмалы координата деп атайды. AutoCAD жүйесінде салыстырмалы координата @ “амперсенд” таңбасы арқылы көрсетіледі. Салыстырмаы координааларды әсңресе полярлық координатамен бірге қолданған тиімді. Жазықтықтағы салулар көбінесе техникалық детальдардың сызбалары немесе архитектуралық объектілердің планы ретінде қолданылады. Осындай сызбаларды салу үшін көбінесе геометриялық примитивтер қолданады. Мысал ретінде AutoCAD-та қолданылатын геометриялық примитивтер: сәуле (ray), кесінді (line), тіктөртбұрыш (rectangle), шеңбер (circle), доға (arc), көпбұрыш (polygon), нүкте (point), т.б. бұл примитивтерді төмендегі суреттен көруге болады:

Геометриялық примитивтер

кесінді

тіктөртбұрыш

шеңбер

доға

көпбұрыш

эллипс

нүкте

Геометриялық примитивтер

Сурет 4. Жазықтықтағы негізгі примитивтер

Примитивтерден кезкелген күрделі геометриялық объектіні құрастыруға болады. Ол үшін арнайы модификациялық командалар қолданылады. Жазықтықтағы объектінің орнын өзгертуге арналған командалар олар төрт бағыт бойынша қарапайым жылжыту (жоғары-төмен, оңға-солға) және бұру командалары: move (жылжыту), rotate (бұру). Қайталап көшіру және айна тәріздес қайталау командалары: copy (көшіру), mirror (айна). Бұл командаға қоса құрылымы төртбұрыш және шеңбер бойымен көбейту командасы бар оны массив немесе array командасы деп атайды. Объектінің геометриялық өлшемін өзгерту үшін үлкейту және созу командалары: scale (масштаб) және stretch (созу) командаларын қолданады. Геометриялық сызықты қысқарту және жалғастыру үшін trim (қысқарту) және extend (жалғастыру) командалары қолданылады. Бұл командаға қоса екі сызықтың арасын қию және дөңгелету командаларын айта кету керек. Бұл командаларға AutoCAD-та chamfer (қию) және fillet (дөңгелету) командалары сай келеді. Мысал үшін осы командалардың AutoCAD-та орындалуын көрсетейік:

Примитивтерден кезкелген күрделі геометриялық объектіні құрастыруға болады. Ол үшін арнайы модификациялық командалар қолданылады. Жазықтықтағы объектінің орнын өзгертуге арналған командалар олар төрт бағыт бойынша қарапайым жылжыту (жоғары-төмен, оңға-солға) және бұру командалары: move (жылжыту), rotate (бұру). Қайталап көшіру және айна тәріздес қайталау командалары: copy (көшіру), mirror (айна). Бұл командаға қоса құрылымы төртбұрыш және шеңбер бойымен көбейту командасы бар оны массив немесе array командасы деп атайды. Объектінің геометриялық өлшемін өзгерту үшін үлкейту және созу командалары: scale (масштаб) және stretch (созу) командаларын қолданады. Геометриялық сызықты қысқарту және жалғастыру үшін trim (қысқарту) және extend (жалғастыру) командалары қолданылады. Бұл командаға қоса екі сызықтың арасын қию және дөңгелету командаларын айта кету керек. Бұл командаларға AutoCAD-та chamfer (қию) және fillet (дөңгелету) командалары сай келеді. Мысал үшін осы командалардың AutoCAD-та орындалуын көрсетейік:

ABCD төртбұрышының АВ және ВС қабырғаларын chamfer командасымен қалай қиюға болатындығын, ал ВС және CD қабырғаларын fillet командасымен қалай дөңгелетуге болатындығы жоғарыда тізбектей көрсетілен. Екінші номердегі d және r опциялары қию командасының бұрышқа дейінгі аралықты және дөңгелету шеңберінің раиусын анықтайды. Бұнда <--' команданың не оның опцияларын еңгізуді (Enter) не аяқтауды білдіреді. Орындалған командалардың нәтижесін оң жақтағы төртбұрыштан көруге болады
Жазықтықтағы салуларды жеңілдету үшін жиі қайталанатын геометриялық объектілерді кітапханаға біріктіруге болады. Бұндай объектілерге мысалы: архитектурада есік, терезе блоктары, сантехникалық жуынғыш, ванна т.б. объектілер жатады. AutoCAD-та бұндай функцияны блок (block) командасы орындайды.
Жазықтықта орындалатын тағы бір маңызды командалар тобына жазықтықтағы объектілердің өлшемдерін белгілеу командалары жатады.

AutoCAD-тағы бұрыштық сызықтарды редакторлау әдістері

Ѓ
1) Chamfer <--'
2) d <--' (distance)
3) 50 <--' <--'
4) select first line: AB
5) select second line: BC

‚
1) Fillet <--'
2) r <--' (radius)
3) 50 <--'
4) select first line: BC
5) select second line: CD

Сурет 5. AutoCAD-тағы бұрыштық сызықтарды редакторлау әдістері

Негізгі әдебиеттер: 1 нег. [3-10]

Негізгі әдебиеттер: 1 нег. [3-10]
Қосымша әдебиетер: 3 қос. [30-44]
Бақылау сұрақтары:
Жазықтықта қандай координаталық жүйелер қолданылады?
Гидромашиналар мен компрессорлардың классификациясы.
Салыстырмалы координата дегеніміз не?
Геометриялық примитивтер деп нені атайды?
Жазықтықта примитивтерге қандай өзгерту командалары қолданылады?
Жазықтықтағы салуларды жеңілдетуге арналған қандай әдістер бар?

жүктеу 14,75 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: