-сурет. Тіктӛртбұрыштармен жұмыс жасаудағы атрибуттар құралы

60 
 
 
 
115-сурет. Тіктӛртбұрыштармен жұмыс жасаудағы атрибуттар құралы 
 
  Тіктӛртбұрыштардың  атрибуттар  құралы  (115-сурет)  мына  қасиеттерден 
тұрады:  тӛртбұрыштың    ӛлшемін,    тӛртбұрыштың    орналасуын,  масштаб 
коэффициенттерін    және    т.б.  қасиеттерін        ӛзгертуге    мүмкіндік    береді.  
Сонымен  бірге  онда  обьектілермен  жұмыс  жасау  батырмалары  орналасқан 
(бұрау, айналық бейнелеу, бұрыштарды дӛңгелектеу және т.б) 
Объектінің  еркін  қозғалыспен  орталықтан  айналдыру  жағдайын  ӛзгертуден 
басқа, тышқанның кӛмегімен  орталықтан айналдыру жағдайының нақты және 
дәл  берілген  мүмкіндері  бар.  Ол  үшін  116-суретте  кӛрсетілгендей  Ӛзгерту 
(Преобразование)  атрибуттар  тақтасын  кӛрсетіп  қою  қажет.  Ӛзгерту  тақтасы 
бізге сол тікбұрышты бейненің формасын ӛзгерту үшін қолданылады. 
 
 
 
116-сурет. Ӛзгерту атрибуттар тақтасы 
 
  Бұл атрибуттар тақтасын іске қосу үшін Терезе (Окна) → Тақталар (Панели) 
→ Ӛзгерту (Преобразование) командаларын орындаймыз. 
Енді салынған фигуралардың бұрышын дӛңестетуге болады. Ол үшін фигураны 
ерекшелеп,  қасиеттер  панеліндегі  сол  жақ  және  оң  жақ  бұрышын  дӛңестету 
құралдарын пайдалынып, шаршыны немесе тіктӛртбұрышты дӛңес етіңіз.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Тіктӛртбұрышты  Shape  (Форма)  құралы  арқылы  да  түрін  ӛзгертуге  болады. 
Сонда  тіктӛртбұрышыңыз 
  жағдайда  болуы  тиіс.  Тышқанның  курсорын 
объектінің  бір  бұрышына  апарсаңыз 
күйге  келеді.  Оның  үстінен  ұстап 
тұрып,  тӛмен  қарай  тікбұрыштың  ішкі  жағына  қарай  тартсаңыз 
  күйінен 
 жағдайына келеді.  
Эллипс.  Эллипс  салғанда  мына 
  құралды  таңдау  керек.  Салу  әдісі 
тіктӛртбұрышты  салумен  бірдей.  Егер  салынған  дӛңгелекті  немесе  эллипсті 

61 
доғаға  немесе  секторға  айналдыру  керек  болса,  онда  фигураны  ерекшелеп, 
қасиеттер панеліндегі 
 батырмаларды басу керек. 
 
 
 
 
Бұл  фигураларды  эллипстің  атрибуттар  тақтасынан  кӛре  аласыз.  Бұлардан 
басқа эллипс құралын пайданып, әр түрлі ӛзгерістер келтіруге болатын бірнеше 
батырмалар орналасқан (117-сурет) . 
 
 
 
 
 
Эллипстің  атрибуттар  тақтасының  ішінен  тӛменде  эллипстің  қасиеттер 
тақтасының параметрлерін қарастырайық: 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Сектор  (Pie)  және  Доға  (Arc)  объектілердің  сыртқы  түрін  анықтайтын  келесі 
параметрлер бар: 

   Бастапқы  және  соңғы  бұрыштар  (Starting  and  Ending  Angles)    -  доға 
дӛңгелегінің ұзындығының бұрыштық ӛлшемі.  

   Сағат тіліне қарсы доға мен сектор (Clockwise/Counterclockwise  Arcs or Pies) 
батырмасы  доға  мен  секторды  инверсиалды  түрде  бейнелейтін  санап  шығару 
бағытына сұраныс қояды. 
«Эллипс»  құралының  кӛмегімен  салынған  жаңа  объектілердің  үнсіз  келісім 
бойынша қасиеттерін ӛзгерту 
1. Мәзір қатарынан Инструменты → Параметры командасын орындаңыз. 
2. Категориялар 
тізімінен  Рабочее  пространство,  сонан  соң  Набор 
инструментов, келесі ашылған тізімнен эллипсті таңдаңыз. 
3. Жаңа  объектілердің  формасын  ӛзгерту  үшін  сектор  немесе  доғаның  біреуін 
таңдау керек 
4. Бастапқы және соңғы бұрышын кӛрсету 
5. Сағат  тілімен  бағыттас  немесе  қарама-қарсы  екеуінің  біреуін  таңдаңыз. 
Сонан соң фигураға әрекеттерді орындауға болады.  
117-сурет. Эллипстің атрибуттар тақтасы 
Эллипс (Ellipse) 
Сектор (Pie) 
Доға (Arc) 
Бастапқы және соңғы бұрыштар (Starting and Ending Angles) 
Сағат тіліне қарсы доға мен сектор 
(Clockwise/Counterclockwise  Arcs or Pies) 

62 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
  Қасиеттер  тақтасындағы  сектормен  доғаның  бастапқы  және  соңғы 
бұрыштарына  нұсқау  үшін  берілген  жолдарды  қолдануға  геометрия  ілімін 
білуді талап етеді. Кӛбінесе қолданатын ыңғайлы әрекеттің бірі, ол Форма 
 
құралын пайдалану болып келеді. (118-сурет) 
 
 
 
 
 
 
 
118-сурет. Бақылау түйін нүктесінің кӛмегімен доға, сектор және эллипстің 
ӛзгеруі 
 
Эллипсті пайдалана отырып, мынадай фигураларды жасауға болады. 
   
 
 
 
 
 
 
 
Түйіндер  –  объектінің  контурында  орналасқан,  оны  Shape  құралымен 
ерекшелеу кезінде пайда болатын боялған қара квадраттар. Сызықтың сегменті 
- екі түйіннің арасындағы контурындағы бӛлігі. 
Түйін  және  сегмент  ұғымдары  CorelDRAW-мен  жұмыс  барысында  негізгі 
ұғымдар.  Түйіндер  мен  сегменттерді  редактрлеу,  сызықтар  мен  объектілердің 
формасын  ӛзгертудің  үлкен  мүмкіндіктерін  ұсынады.  Түйіндермен  жұмыс 

63 
жасау  үшін 
 
Shape  (Форма)  құралы  пайдаланылады.  Егер  Shape  құралымен 
түйінді  шертетін  болсақ,  ол  белгіленіп  қара  түске  боялады,  бір  немесе  екі 
бақылау  нүктелері  мен  оларды  түйінмен  біріктіретін  үзік  сызықтар  пайда 
болады.  Бақылау  нүктелері  контурдың  қисық  сызықты  сегментінің  ұзындығы 
мен  формасын  береді,  ал  жанама  сызықтар  –  таңдап  алынған  түйінге  қандай 
бақылау  нүктелері  сәйкес  келетіндігін  кӛрсетеді  (120-сурет).  Түзу  сызықты 
қисықтың бақылау нүктесі болмайды. 
 
                                                      
 
                                            
 
     119-сурет                                              120-сурет 
 
Көпбұрыштар мен жұлдызшалар салу 
  Кӛпбұрыш  (Poligon) 
  құралы  кӛпбұрышты  фигураларды  салу  үшін 
берілген.  Биіктіктігін 3  тен  500-ге  дейінгі  аралықта  беруге  болады.  Кӛпбұрыш 
құралынан кӛпбұрыш фигурасынан басқа жұлдызша, кӛп бұрышты жұлдызша, 
спираль және тор кӛз бейнелері бар (121-сурет). 
Егер  де  5  саны  берілсе,  онда  бесбұрышты  кӛпбұрыштың  бір  бейнесі  шығады. 
Ал  егер  де  20  немесе  одан  да  кӛп  бұрыш  санын  бергіңіз  келсе,  оны  ӛзіңіз 
 
батырмалары арқылы ӛзгертесіз,  сонда сізге жиырма бұрышты немесе одан да 
кӛпбұрышты фигура бейнеленеді. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
121-сурет 
 
 
 
 
 
Кӛпбұрыш 
Жұлдызша 
Қиын жұлдызша 
Тор кӛз 
Спираль