60
Нұсқама:
1. Қазақстан Республикасы еңбек заңнамасының талаптарын
бұзушылықтарды жою туралы;
2. жарақаттану қаупі бар және авариялық ахуалдардың туын-
дауын болғызбау үшін өндірістік объектілер мен жабдықтардағы,
сондай-ақ өндірістік процестердегі еңбек қауіпсіздігі және еңбекті
қорғау жөніндегі профилактикалық жұмыстарды жүргізу туралы;
жекелеген өндірістердің, цехтардың, учаскелердің, жұмыс
орындары мен жабдықтардың пайдаланылуына және тұтас
алғанда ұйым қызметіне тыйым салу (оны тоқтата тұру) туралы
нұсқама.
Бұл ретте ұйым қызметіне тыйым салу (оны тоқтата тұру) тура-
лы акт сот шешімі шығарылғанға дейін қолданылады.
2) әкімшілік құқық бұзушылық туралы хаттама;
3) әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс бойынша іс жүргізуді
тоқтату туралы қаулы;
4) әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс бойынша қаулы;
5) мемлекеттік еңбек инспекторының қорытындысы.
2. Мемлекеттік еңбек инспекторының актілері жұмыс бе-
рушілер мен лауазымды адамдардың Қазақстан Республикасы
еңбек заңнамасының талаптарын бұзушылықтарына ықпал ету-
дің құқықтық шаралары болып табылады. Актілер екі данада жа-
салады, оның біреуі қол қойғызылып, жұмыс берушіге тапсыры-
лады.
3. Мемлекеттік еңбек инспекторының актілері лауазымды
адамдардың, жеке және заңды тұлғалардың орындауы үшін мін-
детті.
4. Мемлекеттік еңбек инспекторы актілерінің нысанын еңбек
жөніндегі уәкілетті мемлекеттік орган бекітеді.
61
7
ҰЖЫМДЫҚ ШАРТ
Ұжымдық шарт – бұл ұйымдағы әлеуметтiк-еңбек қаты-
настарын реттейтiн, қызметкерлердiң уәкiлеттiк берiлген
өкiлдерi арқылы олардың ұжымы мен жұмыс берушiнiң ара-
сындағы жазбаша келiсiм.
Ұжымдық шартты әзiрлеу мен жасасу тәртiбi ЕК-iң 156-ба-
бында белгiленген.
Қызметкерлер және жұмыс берушi ұжымдық шарттың тарап-
тары болып табылады. Ұжымдық шарт ұйымдарда да, шетелдiк
заңды тұлғалардың филиалдары мен өкiлдiктерiнде де жасалуы
мүмкiн.
Кез келген тарап ұжымдық шарт жобасын әзiрлеудiң және жа-
сасудың бастамашысы бола алады.
Ұжымдық келiссөздерге қатысушылар келiссөздер жүргiзу
кезiнде орташа айлық жалақысы сақтала отырып, еңбек мiндет-
терiн орындаудан босатылуы мүмкiн, бұл мерзiм олардың еңбек
өтiлiне қосылады.
Комиссия дайындалған ұжымдық шарт жобасы ұйым қыз-
меткерлерімен міндетті түрде талқылауға жатады. Тараптар-
дың келiсiмiне қол жеткiзiлген кезде ұжымдық шарт кемiнде екi
данада жасалады және оған тараптардың өкiлдерi қол қояды.
Келiспеушiлiктер болған кезде ұжымдық келiссөздер басталған
күннен бастап бiр ай iшiнде тараптар бiр мезгiлде келiспеушi-лiк-
тер хаттамасын жасай отырып, келiсiлген талаптармен ұжым-дық
шартқа қол қоюға тиiс. Ұжымдық шартты өзгерту және толықтыру
тараптардың өзара келiсiмiмен ғана жүргiзiледi.
Жұмыс берушi тараптар қол қойған ұжымдық шартты қол
қойылған күнiнен бастап бiр ай мерзiм iшiнде еңбек жөнiндегi
уәкiлеттi органның аумақтық бөлiмшесiне монито-ринг үшiн ұсы-
нуға мiндеттi. Тараптардың өкiлдерi қызметкер-лерге ұжымдық
шарттың орындалу барысы туралы мезгiл-мезгiл хабарлап оты-
руға мiндеттi.
Ұжымдық шарттың мазмұны мен құрылымын тараптар
айқындайды (ЕК-нің 157-бабы).
62
Ұжымдық шарттың міндетті шарттары:
1) еңбекті нормалау, еңбекке ақы төлеу жүйелері, жұмыскер-
лерге, оның ішінде ауыр жұмыстарда, еңбек жағдайлары зиянды
және (немесе) қауіпті жұмыстарда істейтін жұмыскерлерге ар-
налған тарифтік мөлшерлемелер мен айлықақылар, үстемеақы-
лар мен қосымша ақылар мөлшерлері туралы;
2) разрядаралық коэффициенттерді белгілеу туралы;
3) жұмыс уақыты мен тынығу уақытының ұзақтығы, еңбек де-
малыстары туралы;
4) саламатты және қауіпсіз еңбек пен тұрмыс жағдайларын
жасау туралы, еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау жөніндегі
іс-шараларды қаржыландыру көлемі туралы, денсаулық сақтау-
ды жақсарту туралы;
5) кәсіптік одақтың қызметі үшін жағдай жасау туралы;
6) ұжымдық шартқа өзгерістер мен толықтырулар енгізу тәртібі
туралы;
7) жұмыскерлер мен жұмыс берушінің ұжымдық шарттың
орындалуын бақылауы және ол үшін жауаптылығы туралы;
8) жұмыс берушінің жұмыскерлер өкілдерінің пікірлерін есепке
алуды талап ететін актілері туралы;
9) зейнеткерлік жасқа толған адамдарды ауыр жұмыстарға,
еңбек жағдайлары зиянды және (немесе) қауіпті жұмыстарға жі-
беру тәртібі туралы ережелер болып табылады.
НАЗАР АУДАРЫҢЫЗ !!
Ұжымдық шарт еңбек заңнамасымен, бас, салалық, өңiрлiк
келiсiмдермен салыстырғанда қызметкерлер жағдайын
нашарлатпауға тиiс. Мұндай ережелер жарамсыз болып
танылады және қолданылмауға тиiс.
Ұйымның қайта ұйымдастырылу (бiрiгу, қосылу, бөлiну, бөлiнiп
шығу, қайта құрылу) кезеңiнде ұжымдық шарт өз күшiн сақтайды.
Ұйым мүлкiнiң меншiк иесi ауысқан кезде ұжымдық шарт үш ай
бойы өз күшiн сақтайды. Осы кезеңде тараптар жаңа ұжымдық
шарт жасасу немесе қолданыстағы шартты сақтау, өзгерту және
толықтыру туралы келiссөздердi бастауға құқылы. Ұйым тара-
тылған, ол банкрот деп жарияланған кезде ұжымдық шарттың
қолданылуы барлық қызметкерлермен еңбек шарттары тоқта-
тылған кезден бастап тоқтатылады.
