28
НМ 500-300 және одан артық насостардың байланысу сызбасы - үш
жұмыстық және бір резервті. 1250
м
3
/сағ-қа дейінгі берілісті насостар –
секционды көпқабатты, 1250
м
3
/сағатынан артық насостар бірқабатты,
спиралды, екікірісті, олар
𝑄
0
- 0,5,
𝑄
0
- 0,7,
𝑄
0
- 1,25 берілісіндегі бірден үшке
дейінгі роторларды қамтиды.
Қалыпты қатардағы барлық насостар көлденең түрде жасалады, бұзу
кезінде кіріс және шығыс патрубкаларды ажыратуды қажет етпейді және 3000
айн/мин-на болып келетін біркелкі айналыс жиілігіне ие.
ГОСТ 12124-80 қатарына кіретін насостардың негізгі параметрлері 1.1
кестеде көрсетілген (суық суда жасалған сынақ нәтижесінде). Беріліс көлемі
артқан сайын әрбір насостың ағыны сатылардың азаюы және п өсуінің
салдарынан азаяды. Кавитациялы запас 4-тен 65м-ге дейін, ал к.п.д. 72 ден 89
пайызға дейін артады. ГОСТ-та айналатын мұнайдың да негізгі
параметрлеріне талаптар қойылады. Температура диапазоны -5 тен +80
градусқа дейін. Қоймалжыңдықтың кинематикалық коэффиценті 3*10
-4
м
2
/с
аспауы керек. Бұл шектеу қоймалжың мұнайды айналдыру кезінде
айналымның үнемділігін сақтау үшін, рұқсат берілетін к.п.д. төмендеуі.
1.1 кесте ‒ НМ типті насостардың негізгі параметрлері
Тип
Рұқсат
берілеті
н
кавита-
циялы
запас
К.п.д.
%
Масса, кг
Тип
Рұ
қсат
берілеті
н
кавита-
циялы
запас
К.п.д.
%
Масса, кг
1
2
3
4
5
6
7
8
НМ 125-500
НМ 180-500
НМ 250-475
НМ 360-460
НМ 500-300
НМ 710-280
НМ 1250-260
4
4
4
4,5
4,5
6
20
2
2
5
8
0
0
0
950
950
3150
3190
3000
3200
2810
НМ1800-
240
НМ 2500-
230
НМ 3600-
230
НМ 5000-
210
НМ 7000-
210
НМ 10000-
210
25
32
38
42
52
65
3
6
7
8
9
9
3500
3920
4490
4600
6130
9800
Насостың негізгі элементі – қысқыш арқылы білікке бекітілген жұмыс
дөңгелегі сұйықтықтың келуі және кетуі жүзеге асатын насос қорабында
айналады. Сору аймағын ағын беру аймағынан бөлу үшін саңылаулық
29
бекітпелер қолданылады. Насос білігінің шығысы ернеулік бекітпелер арқылы
оқшауланады. Негізгі білік ретінде сырғанаушы біліктер қолданылады.
Мүмкін болатын кішігірім біліктік жүктемелерді радиалды тірек біліктері
қабылдайды. Ернеулік бекітпелерді босату олардың камераларымен
байланысқан құбырлар арқылы жүзеге асырылады. Соңғылары жетектен
оқшаулағыш втулкалар арқылы бөлінген. Құбырлардың көмегімен
шығындарды жинақтау жүзеге асырылады. Насос қозғалтқышпен тісті муфта
арқылы байланысады. Қабылдаушы және жіберуші патрубкалар қораптың
төменгі бөлігінде орналасқан және көлденең түрде қарама-қарсы жаққа
бағытталған. Насосты майлау жүйесі мәжбүрлі формада, орталық май
құрылғысы арқылы жүзеге асырылады. Ол майды насостың біліктеріне,
электрқозғалтқыштарға және тісті муфтаға беруге арналған.
1.5.3 Магистралды ортадан тепкіш тірек насостар.
Тірек насостарының мақсаты – негізгі насостардың кавитациясыз
жұмыс істеуін қамтамасыз ету үшін қажетті көмек беру. Тірек насостарды
әдетте паралеллді түрде жалғайды. Олардың жұмыс сызбасын таңдау құбыр
жолының берілісіне, олардың диаметрі мен қолданылатын насос типтерін
тәуелді болып келеді. Соңғы уақытқа дейін НМП насостары ең үлкен
таралымға ие болып келді. Олар 3 типтік көлемді қамтиды. Көрсетілген
насостардың білігінің айналу жиілігі 1000 айн/мин. Насос маркасы
төмендегідей түсіндірледі: «НМП 2500-74 – берілісі 2500
м
3
/сағ және ағыны
74 метр болатын магистралды тірек насос». Сору қабілетін арттыру
мақсатында НПМ типті насостар алдын-ала қосылған шнектік дөңгелектерді
қамтиды (1.2 кесте).
Мұнай толы құдыққа түсірілетін тік тірек насостары да кең қолданысқа
ие. Қозғалтқыш тік түрде орналасып, ашық ауада жұмыс жасай береді. Тік
тірек насостар НМП-ға қарағанда бірнеше артықшылыққа ие. Ірі,
тереңдетілген тірек насос бекеттерін салуға деген қажеттіліктің жоғалуы
капиталды шығындарды біршама азайтуға мүмкіндік береді. Бұл насостар
резервуалды парктарға жақын орналаса алады және сол арқылы иравликалық
шығындарды азайтып, сору қасиетін жақсартады. МПв типті насостардың
білік айналу жиілігі шамамен 1500 айн/мин-қа тең болады.
Тірек насостардың маңызды қасиеті оның кавитациялық запасы болып
табылады.
Бұл насостардың аз запасы олардың жұмыс шартынан пайда болады:
насос кірісіне мұнай атмосфералық қысым және резервуардағы және насос
білігіндегі сұйықтық деңгейінің әрүрлілігі әсерінен тап болады. Бұл энергия аз
болғандықтан (10-15 м) және оның бір бөлігі жетекші құбыр жолындағы
гидравликалық шығындарға жұмсалатын болғандықтан тірек насостарының
кавитационды запасы салыстырмалы түрде көп болмауы тиіс (қаныққан бу
энергиясына сай келетін 5-10 м тағы алынып тасталады). Ол негізінен насос
білігінің баяу айналу жиілігімен; ағын жылдамдығын азайтатын дөңгелектің
кірісіндегі канал енінің үлкендігімен; алдын-ала қосылған дөңгелектердің
парамтрлерімен қамтамасыз етіледі.
