49
Датчиктер (әдебиетте өлшеуіш құралдар ретінде танылады) немесе
сенсорлар – нысанның күйі жөнінде ақпарат алуға арналған құрылғылар.
Автоматтандыру жүйелерінде олардың көлемі мен реттеу жүйелерінің
нысандарымен кері байланыс жүзеге асады. Әр түрлі технологиялық үрдістер
автоматизациясының,
әр
түрлі
агрегаттарды,
машиналарды,
механизмдердітиімді басқару үшін түрлі физикалық шамаларды өлшеу керек.
Соған орай бұл, басқарылатын шаманы (температураны, қысымды, жиілікті,
жарықтық күшін, электр кернеуін, тоқ немесе т.б.) өлшеуге, тасымалдауға,
сақтауға, өңдеуге, тіркеуге, кейде олардың басқарылатын үрдістерге әсер
етуіне ыңғайлы сигналға түрлендіретін өлшеуші, сигналды, реттеуші немесе
басқарушы құрылғы элементі [9].
2.1 Сурет - Айдау насосты агрегатының ӨБА функционалды сызбасы
«Метран – 43» және «Метран – 22» жоғары да, бірегей техникалық
және пайдалану сипаттамалары арқасында кең қолданысқа ие болған
(өлшеудің жоғарғы шегі 0,06 кПа-дан 100 МПа-ға дейін), көптеген өлшеуіш
блоктардың
«құрғақ»
құрылымы,
қоршаған
ортаның
әр
түрлі
температураларында метрологиялық сипаттамалардың жоғары деңгейдегі
сенімділігі мен тұрақтылығын қамтамасыз етеді.
Метран – 43 сериясының қысым датчиктері автоматты басқару, реттеу
және бақылау жүйелеріндегі жұмыс үшін арналған, және өлшенетін параметр
мәнін аналогты біркелкіленген сигналға үздіксіз түрленуін қамтамасыз етеді.
Датчиктер, стандартты тоқты сигналды қабылдайтын, екінші ретті
тіркеуші және көрсетуші құрылғылар, реттеуіштер және де басқа автоматика
құрылғыларымен жұмыс істейді.
Микропроцессорлы түрлендіргіштері бар Метран – 43 датчиктері,
барлық көрсеткіштері бойынша, аналогты түрлендіргіштері бар аналогты
50
датчиктер алдында метрологиялық, функционалдық, эксплуатациондық
көрсеткіштері бойынша артықшылықтары бар.
Метран – 43 сериясының қысым датчиктері артық қысымды (ДИ),
ыдыратуды (ДВ), ыдырату-қысымды (ДИВ), қысымдар айырымын өлшеуге
арналған.
ТСУ
температура
датчиктері,
ТПАБЖ
қосымша
реттеуші
түрлендіргіштерсіз құруға мүмкіндік беретін, өлшенетін температураны
тұрақты тоқтың біркелкіленген шығыс сигналына түрлендіруге арналған.
2.2 Сурет - Метран – 43 датчиктері
ТСУ температура датчиктері сериясына келесі модификациялар кіреді:
- ТСМУ
– біркелкіленген шығыс сигналы бар жез кедергі
термометрлері;
- ТСМУ – біркелкіленген шығыс сигналы термопарлар.
Ультрадыбысты ДУУ2М деңгей датчиктері (келешекте «датчиктер») әр
түрлі сұйықтықтардың деңгейлерін, көпфазалы сұйықтықтардың (мұнай –
эмульсия – тауарасты су және т.б.) орталарының деңгейлерін, сонымен қатар
басқарылатын ортаның қысымы температурасын өлшеуге арналған.
Мұнай-газ, мұнай-химиялық, химиялық, энергетикалық, ас және т.б.
артық немесе атмосфералық қысым аппараттардың өндіріс объекттердің
автоматизация жүйелерінде қолданылады. [4]
2.2 Жалпыстанционды автоматика жүйесі
ММҚЖ құрылғылары үшін технологиялық талаптармен сәйкес
бақыланатын талаптардың рұқсат етілген мәндері беріледі. Параметрдің
рұқсат етілегн мәннен шектен шығып кетуі жағдайында апат жағдайларды
туғызуы мүмкін. Мұндай жағдайда автоматикалық қорғаныс жүйесі
келесілермен қамтамасыз ету керек:
- жұмыс істеп тұрған магистралды насостарды өшіру;
- апатты жағдайдың туу жөнінде хабар беретін және бұзық жерлердің
ажыратылуы үшін арналған көмекші жүйелерді қосу;
- апатты жағдайларда құбыр желісі бойындағы ағысты сақтап қалуға
арналған технологиялық қайта қосулар.
Насосты агрегаттардың қорғаныс өшуі әр түрлі әдістермен жүзеге аса
алады. МАС барлық жұмыс істеп тұрған агрегаттардың бір уақытта өшіруге
болады. Алайда, бұл әдісте МАС-ң қабылдауында қысым күрт артады, және
51
де бұл арту алдыңғы станцияға беріліп, барлық мұнай құбыр желісінің
жұмысының жұмыс істеу режимін бұзыуы мүмкін.Агрегаттарды бір уақытта
емес, тізбектей, бірінен соң бірі, 20-30 с сайын өшіруге болады. Мұндай
жағдайда қабылдаудағы қысым жай артып, жағымсыз жағдайларға әкелмейді.
Мұнай құбыр желісінің негізгі қауіпсіз жұмысы – қысымды бақылау.
Қысымды бақылау, магистралды мұнай құбыр желісі немесе оның
құрылғыларына қауіпті қысым пайда болуы мүмкін технологиялық сызбаның
барлық нүктелерінде жүргізіледі. Үрдістің жүруін бақылау және автоматты
қорғаныс үшін қысымды өлшеу нүктелері бір-бірімен сәйкес келеді.
Максималды қысым эпюрасы бойынша жұмыстың анықталмаған жоғары,
ММҚЖ өзінде қысымның алдын алу үшін, қысым әрқашан да станцияның
шығысындабақыланады.
Логикалық сызбада қысым бойынша қорғаныс үздіксіз барлық үш
қысым бақылауына жүзеге асады: қабылдауында, коллекторда және құбыр
желіде. Шектік мәнге жеткен кезде, мұнайдың жүруіне байланысты бірінші
жұмыс істейтін агрегаттың нөмірін анықтау жүреді, содан соң оның өшірілуі
болады. Апатты қысымға жеткен кезде барлық агрегаттар бір уақытта
өшіріледі. Егер де қысымның ауытқуы қабылдауда болса, 8-10 секундқа
уақыттың тежелуі қосылады да, рұқсат етілген мәндердің ауытқуының бар
болуы тексеріліп, осының бәрі істелген соң ғана агрегаттар өшіріледі.
Жалпыстанционды автоматика сызбасы 2.3, 2.4 суреттерде көрстеліген [15].
2.3 сурет – Жалпыстанционды автоматика сызбасы
Достарыңызбен бөлісу: | 
