Дипломдық жобада мұнай айдау станциясындада технологиялық

55 

 

мұнда 

H

c

 - 

𝑄

с

 шығысы үшін қажет қысым; 

            

H

B

 - 

𝑄

𝐵

 шығыны кезінде дамитын қысым; 

          

  η

m

 - қозғалтқыш п.ә.к. 

 

 

 

3.1 сурет – Дросселдеу әдісі 

 

Жұмыс дөңгелегін жұмырлау әдісімен реттеу кезінде дөңгелек диаметрі 

кішірейтіледі 

 

N` = N × (

D

2

D

1

)

3

, 

(3.3) 

 

Q` = Q ×

D

2

D

1

,  

(3.4) 

 

H` = H × (

D

2

D

1

)

2

, 

(3.5) 

 

мұнда 

Q,  H,  N,  D  –  жұмыс  дөңгелегінің  номиналды  шығыны,  қысымы, 

қуаты және сыртқы диаметрі; 

            

Q`, H`, N`, D` - дәл солар, жұмырланғаннан кейін. 

Бұдан 

 

η

жұм

=

D

1

−D

2

D

1

× 100% . 

(3.6) 

 

Жұмыс  дөңгелегінің  айналу  жиілігін  өзгерту  әдісімен  реттеу  кезінде 

ұқсастық заңдылықтары қолданылады 

 

Q

A

Q

B

=

n

1

n

2

, 

(3.7) 

 

H

A

H

B

= (

n

1

n

2

)

2

, 

(3.8) 

 

N

A

N

B

= (

n

1

n

2

)

3

,  

(3.9) 

 

56 

 

мұнда 

Q

A

, H

A

, N

A

  - 

𝑛

1

  айналу  жиілігіне  қатысты  насостың  шығыны, 

қысымы және қуаты; 

             

Q

B

, H

B

, N

B

  - 

𝑛

2

  айналу  жиілігіне  қатысты  насостың  шығыны, 

қысымы және қуаты. 

Есептеулер  нәтижесі  жұмыс  дөңгелегінің  айналу  жиілігін  өзгерту 

әдісімен реттеу әдісі ең үнемді және тиімді екенін дәлелдеді [6].  

3.2 Үрдісті Unisim Design 430 ортасында моделдеу  

Химия-технологиялық 

үрдістерді 

моделдеуші 

программалар, 

моделденетін  бағдарламаның  үш  негізгі  жұмысын  жүзеге  асыратын  әмбебап 

программалық қабықша болып табылады: 

-  «үрдістің  бейнесі»  -  үрдістің  технологиялық  сызбасын  графикалық 

көрсету үшін; 

- «есептеулер» - есептеулерді орындау үшін; 

-  «үрдістің  диаграммасы»  -  орындалған  есептеулердің  нәтижесін  кесте, 

графиктер немесе диаграммалар түрінде көрсету үшін. 

Unisim  Design-да  химия-технологиялық  үрдісті  моделдеу  сегіз  негізгі 

кезеңнен тұрады:  

1) жаңа тапсырманы құру; 

2) өлшем бірліктерді таңдау (3.1 сурет); 

3) компоненттерді таңдау (3.2 сурет); 

4) термодинамикалық моделдерді таңдау (3.3 сурет); 

5) технологиялық сызбаны құру (3.4 сурет); 

6) ағыстар параметрлерін енгізу (3.7 сурет); 

7) компьютерлік моделдеу бағдарламасын қосу; 

8) нәтижелерді көру және басу. 

 

 

 

3.1 сурет – Өлшем бірліктерді таңдау 

 

Ортада  жұмыс  компоненттер  тізімін  таңдаудан  басталады,  яғни, 

материалды ағыстар қоспасын сипаттау кезінде қолданылады [16].  

 

57 

 

 

 

3.2 сурет – Компоненттерді таңдау 

 

Келесі  қадам  –  қасиеттер  пакетін  таңдау.  Табиғи  газ  және  мұнайды 

өңдеу,  тасымалдау  және  өндіру  үрдістерін  моделдеу  үшін,  фазалық  тепе-

теңдік  коэффициентін,  энтальпияны,  энтропияны  және  тығыздықтарды 

есептеу үшін Пенг-Робинсон күй теңдеуін қолданған жөн. 

Алдыңғы  екі  әрекет  істелген  соң,  технологиялық  үрдістің  сызбасы 

құрылатын, яғни құрылғылар таңдалатын, объекттердің кірістері, шығыстары 

берілетін,  үрдістің  жүру  шарттары  және  т.б.  берілетін  PFD  терезесіне  өту 

мүмкін болады. 

 

 

 

3.3 сурет – Қасиеттер пакетін таңдау; 

 

Технологиялық  сызбаға  объекттер  библиотекасынан  ортадан  тепкіш 

насостар,  ағыстар,  клапандар  енгізіледі.  Сызбада  объекттер  арасында 

байланыс орнатылып, әр объектке параметрлер беріледі. 

 

58 

 

 

 

3.4 сурет – Unisim Design-да технологиялық сызбаны құру 

 

Насостар  үшін  кіріс  және  шығыс  қысымдар  параметрлер  болып 

табылады (3.5 сурет). 

 

 

 

3.5 сурет – Насос параметрлері 

 

Материалды ағыстар параметрлеріне температура, қысым, кіріс, шығыс 

жағдайлардан тұратын ағыс кіреді. Кіріс ағыс – мұнай (3.6 сурет). 

 

59 

 

 

 

3.6 сурет – Мұнай параметрлері 

 

 

 

3.7 сурет – Ағыс құрамы 

 

60 

 

Ортадан  тепкіш  насосты  реттеу  режимдері  қарастырылды.  Дросселдеу 

(3.8 сурет), жұмыс дөңгелегін жұмырлау (3.9 сурет) және жұмыс дөңгелегінің 

айналу  жиілігін  өзгерту  арқылы  реттеу  (3.10  сурет)  әдістерінің  есептелу 

мәндері енгізіліп, диаграммалар құрылды.  

 

 

 

3.8 сурет – Дросселдеу 

 

 

 

3.9 сурет – Жұмыс дөңгелегін жұмырлау