Дипломдық жобада мұнай айдау станциясындада технологиялық

52 

 

 

2.4 суретт -  Басқару панелі 

2.3  Насосты станциялардың автоматизациясы 

Мұнай  айдау  насосты  станциясы,  мұнай  айдау  операцияларының 

мүлтіксіз орындалуымен қамтамасыз ететін, негізгі және көмекші жүйелерден 

тұратын,  күрделі  технологиялық  комплекс  болып  табылады.  МАС-та 

қарастырылады: магистралды мұнай құбыры немесе құрылғылар үшін қауіпті 

жағдайлардың  тууына  байланысты  құрылғылардың  автоматты  қорғанысы; 

әрбір  магистралды  насосты  агрегатты  программалық  басқару;  станцияның 

көмекші  жүйелер  автоматизациясы;  насосты  станцияны  басқару  және 

бақылауын орталықтандыру (2.5 сурет). 

«Насостан  насосқа»  режимінде  жұмыс  істейтін  МАС-да  сору  және 

айдауда 

қысымдарды 

автоматты 

реттеу 

қарастырылады, 

аралық 

станциялардың  үлкен  диаметрлі  мұнай  құбырларында  қысымның  үлкен 

толқындарынан сақтау қарастырылады. 

Мұнай  айдау  үрдісінде  мұнай  құбырында,  пайдалану  режиміне  сай 

орнатылған  максималды  және  минималды  қысымдардан  асатын  жағдайлар 

болуы  мүмкін.  Бұл  ауыртпалықтар  магистралды  мұнай  құбыры  мен  барлық 

айдау станцияларында орнатылған құрылғылардың апаттарына әкелуі мүмкін. 

Магистралды  мұнай  құбырындағы  қысымның  күрт  өзгерісі,  айдау 

режимдерінің  өзгерісі,  құбыр  желілердің  жұлынуы  айдау  станциялардың 

апатты тоқтаудың себебі болуы мүмкін.  

Мұнай  құбыр  желілері  және  насосты  станциялардың  қысымының  күрт 

өзгерулерден автоматты қорғанысы насосты станцияларда келесі амалдармен 

іске  асады:  құбыр  желі  мен  құрылғының  жұмыс  істеу  шарттары  бойынша 

рұқсат  етілген  шамадан  асқан  кезде  агрегаттардың  өшірілуі;  қысымды 

автоматты реттеу; қысымды көтеретін толқынды басу әдістерін қолдану. 

Қысымды  автоматты  реттеудің  міндеті,  реттелген  параметрді  берілген 

деңгейде ұстап тұруды қамтамасыз ету болып табылады. Магистралді мұнай 

53 

 

құбыр  желісінде  қысымды  реттеуді  келесідей  амалдармен  іске  асыруға 

болады: ағысты дросселдеумен, насостардың айналу жиілігін реттеумен және 

жұмыс дөңгелегін жұмырлаумен. 

Реттеу әдісінің критерийі болып, таңдалған әдіспен байланысты айдауға 

аз мөлшерде кеткен шығын саналады [8].  

 

 

 

2.5 сурет – Айдау насосты станциясының автоматизациясының 

функционалды сызбасы 

 

 

54 

 

3  Насосты станциялардың жұмыс істеу режимдерін реттеу жүйесін 

құру. «Ыстық» мұнай құбыр желісінің қауіпсіз тоқтатылуы 

3.1 

Насосты 

станциялардың 

жұмыс 

істеу 

режимдерінің 

сипаттамасы 

Пайдалану  үрдісінде  айдау  шарттарының  өзгерісі  (шығынның  өзгерісі, 

қандайда  бір  станцияның  істен  шығуы)  мұнай  құбыр  желісінің  қалыпты 

жұмыс  режимінің  бұзылуына  әкеп  соғу  мүмкін:  бірінде  кавитацияға, 

екіншісінде  қысымның  шектен  шығуына  әкелуі  мүмкін.  Бұл,  мұнай  құбыр 

желісінің  жеке  аймақтарының  өткізгіштік  қабілеттері  біркелкі  ьолмай 

шығатынын  білдіреді.  Насосты  станциялардың  жұмысы  реттелу  (немесе 

мұнай  құбыр  желілерінің  аймақтарының  өткізгіштік  қабілеттілігін  түзету) 

арқылы  дұрысталады.  Реттеу  нәтижесінде  станциялар  алдындағы  тіректер 

рұқсат етілген ∆

Н

д

  аз  болмауы  тиіс,  ал  қысымдар 

Н

д

  шектік  мәнінен  аспауы 

тиіс.  

Реттеу кезінде насосты станцияда қысым және де сол уақытта шығын да 

өзгереді.  Реттеу  сатылы  (насосты  агрегаттарды  өшіру  арқылы)  және, 

қозғалтқыш  немесе  насостың  айналу  жиіліігін  өзгерту  арқылы  немесе, 

сорудағы коллектордың айдауындағы мұнай ағысының бөлігін қайта шығару 

арқылы,  насосты  агрегаттардың  жұмыс  дөңгелегін  жұмырлау  арқылы  және 

ағысты дросселдеу арқылы байсалды болады.  

Бір  немесе  бірнеше  насостарды  өшіру  арқылы  реттеу  –  ең  үнемді  әдіс 

болып саналады. Бұл әдіс қысымды, кем дегенде, бір насос өндіретін қысым 

шамасына дейін азайту қажет болған жағдайда қолданылады. Керекті қысым 

мен  шығынды  дәл  орнату  үшін,  сатылы  реттеу  байсалды  реттеумен  толығу 

керек. 

Насостың  айналу  жиілігін  өзгерту  арқылы  реттеу  арнайы  магнитті 

немесе гидравликалық муфталар арқылы жүзеге асады. 

Жұмыс  дөңгелегін  жұмырлау,  жұмыс  дөңгелегінің  айналу  жиілігін 

реттеу және дросселдеу (3.1 сурет) әдістері мен п.ә.к қарастырайық. 

Реттеу  нәтижесінде  қысым  мен  шығын  Q  және  Н  тең  болсын  дерлік. 

Олар  құбыр  желі  сипаттамасында  жатқан  А  нүктесінде  қиылысқан 

координаталар.  Дросселді  реттеу  кезінде  насосты  станция 

Н

с

  қысым 

тудырады; Н қысымы дросселдеу арқылы өшіріледі. Пайдалы қуат тең 

 

∆N =

(9,81×Q

B

×h

w

)

η

B

,                                           (3.1)  

 

 мұнда 

h

w

 - дросселдеуші ысырмада жоғалатын қысым; 

             

η

B

 - 

𝑄

𝐵

 қысымға сәйкес насостың п.ә.к. 

Бұдан 

 

η

др

=

H

c

H

B

× η

B

× η

m

 , 

(3.2)