Дипломдық жұмыс 5В012300 «Әлеуметтік педагогика және өзін-өзі тану»

Зерттеуге қатысқан барлық 9-сынып оқушылардың саны 28 болды. Оқушылар қойылған сауалдардың барлығына толығымен жауап берді. 9-сынып оқушылары «Әлеуметтік ортамен байланыс» нәтижесін көрсетті. Нәтижелерді өңдеу кезінде жауабы тесттің кілтімен сәйкес келмейтін жауаптары болған жоқ.

Бүкіл сауалнамалық тест бойынша сәйкессіздің жалпы саны 75%-дан жоғары болғандықтан әлеуметтік ортамен байланыстың жоғарлылығын көрсетті.

Көрсетілген әр сегіз факторының сәйкес саны. Әлеуметтік ортамен байланыс жағдайындағы факторлары анықталады.

Барлық оқушылардың сауалнамаға түгелдей жауап бергендерін талдай келе, 8-сынып оқушыларында төменде көрсетілген факторлар жақсы нәтижелерді бергендігі айқындалды:

2 – фактор: Әлеуметтік стресті уайымдау 33%

4 – фактор: Өзінің қорқыныш сезімі 24%

8 – фактор: Мұғаліммен қарым-қатынас жасаудағы мәселелер мен қорқыныштар 24%

6– фактор: Көптеген ортадағы ұқсастықтан қорқу 19%

Шыққан нәтиже бойынша нақтыланған факторлар бойынша, әр фактордың мазмұнының сипаттамасына толығымен анықтама беріп өтеміз.

2. Әлеуметтік күйзелісті уайымдау: баланың эмоционалдық жағдайы, баланың әлеуметік байланысы (ең алдымен құрдастарымен) фонында дамиды.

4. Өз пікірін айту қорөынышы өзінің мүмкіншіліктерін көрсету өзін басқа қылып көрсету, өзін-өзі ашу қажеттілігі мен байланыстыратын жағдайды негативті эмоционалдық уайымдау.

6 – фактор: Айналаңдағылар күтпеген нәтижелерге сәйкес келмеу қорқынышы: өзінің ойларының нәтижелерінің бағалауындағы басқаларды шолу маңыздылығы, баға туралы мазасыздану.

8 – фактор: Мұғалімге қарсы қорқыныштар мен қайшылықбар оқушылардың оқужетістігін төмендететін, мектептегі үлкендермен қатынасының жалпы неготивті эмоционалдық ортасы.

Пайыздық көрсеткіш –

Оқушылар саны –

Жауап берген оқушылар саны -

Диограммада көрсетілген:

ОУ – пайыздық көрсеткіші

ОХ – сандық көрсеткіші

ОУ- ОХ – 33%= 10 нәтижесі орташа

Жауап берген оқушылар саны

Жалпы оқушылар саны
Сурет 5 Тұлғалық факторды анықтау
Зерттеуге 8 – сынып оқушылары қатысты барлық саны 28.

ОУ – пайыздық көрсеткіші

ОХ – сандық көрсеткіші

ОУ- ОХ – 14% = 4 нәтижесі төмен

ОУ- ОХ – 21%= 6 нәтижесі орташа

ОУ- ОХ – 36%= 10 нәтижесі жақсы

ОУ- ОХ – 29%=8 нәтижесі жоғары

Зерттеу жұмысындағы жасөспірімдердің әлеуметтік ортасын қалыптастыруды қолға алып, оны мектептегі әлеуметтік педагог пен психолог жұмысына енгізу тиімді; жасөспірімдердің әлеуметтік ортасын қалыптастыру мақсатында мектептерде семинар жүргізу керек; отбасында ата-аналар баласына көбірек бөлгені жөн.

Келешекте жасөспірімдерді әлеуметтік ортасына бейімдеп, қалыптастыру отбасыдан бастау алса, тиімдірек болар еді.Қорытынды

Дипломдық жұмысымыздың қорытындылай келе, жасөспірімдерді дамуына әлеуметтік орта әсерінің мол екендігіне айтамыз. Сондықтан жасөспірім әлеуметтік ортаға бейімделуін қоршаған орта, достарына, ата-анасы, мектепте, мұғалімдер, БАҚ-тар тікелей әсер ететіндігі айта кету керек.

Зерттеу жұмысымызда теориялық талдау жасауда негізінде «әлеуметтік орталар», «жасөспірім» ұғымдарын педагогикалық-психологиялық мәніне ашылып, осы негіздер өз анықтамамызды беруді мүмкіндік берді.

Жалпылай жасөспірімдік шаққа жеткенде оқушылардың көңіл-күйлері мен ойлау-толғаныстарына, үлкен-кішісі сыйластық қарым-қатынастарында, әсіресе құрбы-құрдастары байланыстарына, әлеуметтік орта жақсы әсер ететіндігінде жақсы білген керек. Осы шақта жасөспірімдердің айналасындағы барлық құбылыстардың, ішкі жан дүниелерінің көргенде киноларының да, оқығанда кітаптары да ішкірек болмыстарына соқпай кетпеу алмайды. Оны қалай нәзік сезімдерге түсіру тебірентеді, алақұйын күй келтіріп толғантады. Осылай әсерлерден психологияда танымдары қалыптаса бастайған. Осы кезден бастап әлеуметтер ортаға бейімделеді, яғни әлеуметтену.

Әлеуметтік ортаға бейімделу жасөспірім деп - әлеуметтер интеллект, қоғамда өзін жүзеге асыруға ұмтылу, өмірді және өзін, өмірліктер мақсаттары мен әлеуметтік құзырлықтың өзіндік, тұлғалық резервтері түсінетін, әлеуметтік маңыздырақ құндылықтарды жүзеге асырып, өзін және қоршаған ортасына силайтын, рефлексивтер, жауапкершілігі бар, көпшілік қасиеттерді бойына сіңіру тұлғаны айтамыз.

Адамдар әлеуметтендірудің негізгі объектісіне, қоғамның мүшесі ретіне адамгершілікті, ізгіліктілену нормаларын, құндылықтарды меңгерген мен өзінің зияткерлілік әлеуетін, білім, мұратын, мүдде сұраныс-талаптар қанағаттандыру арқылы руханилық, материалдық азықтанып өмірді сүреді. Әлеуметтендіру үрдісіне адамдарға әр түрлі жағдай түрліше әсер еткені. Оларды факторлар депуге атайды.

Зерттеуде жасөспірімдер дамуына кезінде қоршаған ортада бейімделіп, әлеуметтік ортасына қалыптастыру мәселесіндегі теориялықта-тәжірибелік негіздемесінің дұрыстығы дәлелдеп отыр. Яғни, жасөспірімдер әлеуметтік ортаға бейімделуі дегенді – олардың әлеуметтік орта диалектикалық (өзара) әрекеттесу процесіне, оның барысында, бірегей жағынан – жасөспірім бойында табиғи, психологиялық өскіндер жетіліп, өркендей түсу, екінші жағынан – қоғамда жасөспірімдерді тәрбиелеу білімдер беру, мәдениетке ұмтылыдыруда арқылы оған тұлға тән әлеуметтену мәніне мол қасиеттерді сіңірді. Әлеуметтену - қысқа мерзім, бір мәртелік еместі, іс жүзінде индивидтер бүкіл ғұмырын қамтып ұзаққа созылатын көптеу қырлы құбылыс. Соның арасында қоғамдық өмірге қатысып қана қоймайды, сонымен өзінің әлеуметтік статусына мен рөлін иеленуде және өзгерте болады. Өйткені әрбір тұлғада тиісті құқылар және міндеттерді иелене отырыпта, қоғамдағы өзіне лайықты орын еншілейді және нақтылау қызмет міндеттерін атқарды, яғни әлдебір әлеуметтік статуста ие болады.

Олай болса, жасөспірімдердің әлеуметтенуі ол ана тіліне, күнде тұрмыс жағдайындағы мінездер -құлқына, шығармашылыққа деген ынта мен өз халқының мәдениетінде қабылдау қабілетіне байланыстырып. Жасөспірімдердің қалыптасуы қоршағандар ортасын танумен, өмір сүруді барысында кездесетін жақсылықтар пен жамандықтардан болады. Сондықтан, сыртқы ортада – жасөспірімдердің әлеуметтік тұлға болыпта қалыптасуына ықпал ететін басшы фактор.

Егер әлеуметтік ортада жасөспірімдік кезінде бағалы бағдарлар болып орнықпаса, олай болса болашақта оның тұлға болуына қалыптасуына кері әсерінде тигізеді.

Берілген зерттеудің мәлімдемелеріне жасөспірімдердің әлеуметтік ортасына қалыптастыру мәселесін толықтай шешпейді, себебі мұндай жасөспірімдер әлеуметтік ортасына факторының ерекшелігі ұғымына психологиялық-педагогикалықта даму жүйесінде ғана қарастырылды.

Зерттеу жұмысындағы жасөспірімдер әлеуметтік ортасын қалыптастыру қолға алыпта, оны мектептегі әлеуметтік педагогтар пен психолог жұмысына енгізуде тиімді; жасөспірімдер әлеуметтік ортасын қалыптастыруда мақсатында мектептерде семинарлар жүргізу керек; отбасында аталар-аналар баласына көбірек көіңл бөлгені керек.

Келешекте жасөспірімдерді әлеуметтер ортасына бейімдеп, қалыптастыруда отбасыдан бастау алар болса, тиімдірек болады еді. Сонымен себептен, әлеуметтік орта бейімдеу жұмыстары тек қана жалпы білім беретіндер мектептерде ғана еместі, колледждерде, лицейлер, гимназияларда, университеттерде жүргізілуі керек.

Зерттеу жұмысымыздың нәтижесін жасөспірімдердің әлеуметтік ортада бейімделуіне арналғанда сауалнама, проективтік әдістердің және тұлғаны қалыптастыруда арналған әр түрлі ойындардың болашақта мекткеп мұғалімдеріне және педагог-психологтар мен пайдалануға болады. Біздер ғылыми болжамымыздаң айтқан болатынбыз, болмаса, әлеуметтік ортаның қозғаушысы күштерінің түрін көбіректеу зерттеп айқындасақ, жасөспірімдердің әлеуметтенуін басқаруды педагогикалық-психологиялық мүмкіншілігі арттыруға болады. Біз әлеуметтер ортаның қозғаушы күштері түрлерін зерттедік, оларда жасөспірімдердің дамуына әлеумет ортаның және қоршағанда ортаның әсерінің зор екендігіне көрсетеді.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

2Педагогикалық және жас ерекшелігі психологиясы. Алматы,1987, 96-бет

3 Иманбекова Б. Балалар мен жастар бірлестіктерін дамыту тұлғаны әлеуметтендірудің бір формасы ретінде. Бастауыш мектеп №2,2009, 29-бет.

4 Ғаббасов С. Педагогика мен психология негіздері, Алматы 2008, 373-бет

5Медеуова Г.К. Жеке тұлғаны әлеуметтендірудің бір саласы жасөспірімдерге кәсіптік бағдар беру. Педагогикалық кеңес №2.2009,7-9-бет.

6 Құрастырушылар: Г.Тәңірбергенова, Қ.Қалилаханова, Б.Имансерікова, Р.Әлімбеков Қазақстан өз дамуындағы жаңа серпіліс жасау қарсаңында Қазақстанның әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті 50 елдің қатарына кіру стратегиясы. Елбасы жолдады - елі қолдады. I том. Астана: Күлтегін, 2008.-221б

7 Тарасов Г.С. О психологии искусства // Вопросы психологии. – 1992. - №1.

8 Ұлттық энциклопедия 3-том, 601- бет.

9 Ғаббасов С. Педагогика мен психология негіздері.-Алматы 2008. 373-бет.

10 Ордағұлова Д. Жасөспірімдік шақтағы тұлғаның өзін-өзі тануының психологиялық ерекшеліктері.\\Психология Қазақстан мектебінде. №4(10).2008. 3 бет.

11 Ордағұлова Д. Жасөспірімдік шақтағы тұлғаның өзін-өзі тануының психологиялық ерекшеліктері.\\Психология Қазақстан мектебінде. №4(10).2008. 6 бет.

12 Қоянбаев Ж. Семья және балалар мен жеткіншектер тәрбиесі. Алматы «Рауан». 1990.68-73 бет.

13 Құлдашева Н. Жасөспірім кезеңіндегі психологиялық ауытқушылық түрлері. Бастауыш мектеп. №5. 2005. 11-бет.

14Тұрсынбаева Қ. Тұлғаны әлеуметтендіру мәселелеріне ғылыми көзқарас. Қазақстан мектебі, №2.2008.63-бет

15 Ұлттық энциклопедия 3-том, 601- бет.

16 Жас ерекшелік педагогикасы

17 Медеуов Г.К. Жеке тұлғаны әлеуметтендірудің педагогикалық үлгілері. Педагогикалық кеңес №2,2009, 5-бет

18 Ұлттық энциклопедия 660-бет

19 Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі педагогика және психология, Алматы «мектеп» 2002. 38-бет

20 Тұрсынбаева Қ. Тұлғаны әлеуметтендіру мәселелеріне ғылыми көзқарас. Қазақстан мектебі, №2.2008.63-бет

21 Байжанова З, Жалпы педагогика, Алматы 2008, 52-56-бет

22 Зинаш Байжанова, Жалпы педагогика, Алматы 2008, 46-бет

23 Ұлттық энциклопедия I том,Ә.Асан 661-бет

24 Ұлттық энциклопедия I том,Б. Смағамбет, 664-бет

25 Тұрсынбаева Қ. Тұлғаны әлеуметтендіру мәселелеріне ғылыми көзқарас. Қазақстан мектебі, №2.2008.63-бет

26 Иманғалиева Г. Тұлғаның әлеуметтенуін зерттеу. Қазақстан мектебі, 11/2006, 71-бет

27 Байжанова З, Жалпы педагогика, Алматы 2008, 46-бет

28 ХалитоваІ. Әлеуметтік педагогика, Алматы, «Білім» 2007, 50-бет

29 Иманғалиева Г. Тұлғаның әлеуметтенуін зерттеу. Қазақстан мектебі, 11/2006, 74-бет

30 Құлдашева Н. Жасөспірім кезеңіндегі психологиялық ауытқушылық түрлері. Бастауыш мектеп №5-2005, 11-бет.

31Еникеев М.И. «Юридическая психология», Питер,2005, 103-104-бет

32 Педагогика: оқулық. Абай атындағы Ұлттық педагогика университетінің педагогика кафедрасының авторлар ұжымы. Алматы «Рrint-S», 2005, 123-124 бет

33 Әлеуметтік педагогика Ісламия Халитова, Алматы «Білім» 200, 57-69-бет

34 Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі педагогика және психология, Алматы «мектеп» 2002. 38-бет

35 П.Сейітқазы. Ұрпақ тәрбиесіндегі бұқаралық ақпарат құралдарының рөлі. Бастауыш мектеп, 5-2006, 28-бет. Қосымшалар

37Кубесов А. Педагогическое наследие Аль-Фараби. – Алма-Ата: Мектеп, 1989. – С. 152

38Орынбеков М. Абайдың дүниетанымы мен философиясы. – Алматы: Ғылым, 1995.

39 Бірмағамбетов Ә. Туған өлкені зерттеушілер. – Алматы: Мектеп, 1986. – 68 б.

40 Сейдімбек А. Қазақ әлемі. – Алматы: Санат,1997. – 205 б.

Төлеубекова Р. Бастауыш сынып окушыларын адамгершілікке тәрбиелеуде халық педагогикасының озық дәстүрлерін пайдалану: пед. ғыл. канд. ... автореф. – Алматы, 1993. – 26 б.

41 Албытова Н. Қазақ балалар фольклор арқылы бастауыш мектепокушыларының дүниетанымын қарастыру: пед. ғыл. канд. ... автореф. – Алматы, 1999. – Б. 21.

43 Әбдікәрім Аша. Ұлттық педагогика негізінде оқу-тәрбие ісін ұйымдастыру: пед. ғыл. канд. ... автореф. – Алматы, 1993. – 26 б.

46 Қозыбаев Е.Ш. Формирование эстетической культуры старшеклассников средствами казахского музыкального фольклора: автореф. ... канд. пед. наук. – Алматы,1995. – С. 26.

47 Пошаев Д.К. Мамандыққа кіріспе / Оқу құралы. – Шымкент: ОҚМУ, 2004. –111 б.

48 Ананьев Б.Г. О проблемах современного человекознания. – М.:Наука, 1977. – С. 380.

49 Коменский Я.А. Дидактические принципы. – М.: Учпедгиз, 1946. – С. 44.

Қосымшалар

«Дос-жаранға сыйлымысыз?» атты тесті Н.И.Гуткина
1 Сауал жүргізу

2 Сынып ішінде отрақ бір жүйе деңгейінде болу қиын бар?

3Ұстаздың саған матермалды қаншалықты бәлетініңді тексеретінін айтқанда сен уайымдайсың ба, қорқасың ба?

4Мұғалім қажет еткенде сыныпта саған жұмыс істеу қиын ба?

5Сенің сабақта білмегенің үшін мұғалімнің ашуы түсіңі кәре ме?

6Сенің өз сыныбыңнан біреу ұрған немесе ұрып жіберген жағдайлар болды ма?

7Мұңалім жаңа материалды сен түсінгенше асықпай түсіндіргенді жиі қалайсың ба?

8Жауап берепрде немесе тапсырманы орындағанда сен қатты уайымдайсың ба?

9Сен қателесіп тұрған шығармын деп, өз пікіріңді сабақтың үстінде айтуға қорқасың ба?

10Сені тақтаға шығарғанда тізең қалтырай ма?

11Сендер әр түрлі ойындар ойнаған кезде сенің сыныптастарың саған жиі күле ме?

12Сен ойлағаннан төмен баға қоятын кездер бола ма?

14Сені екінші жылға қалдырады деген ой мазалай ма?

15Сені ешқашан сайламағандықтан сайланатын ойындардан қашасың ба?

16Сені жауапқа шақырған кезде дірілдейтін кездерің бола ма?

17Сенің істегің келетініңді сенімен бірге оқитындардың біреуі де істегісі келмейді деген сезім жиі бола ма?

18Тапсырманы орындауды бастағанда сен қатты уайымдайсың ба?

19Сенен ата-анаң күтетін бағаны алу қиын ба?

20Бір кездері сен сыныпта есеңгіреп қаламын деп қорқасың ба?

21Жауап берген кезде қате жіберсең, сыныптастарың саған күле ме?

22Сен өз сыныптастарыңа ұқсайсың ба?

23Тапсырманы орындап болып, оны жақсы орындадым ба деп мазасызданасың ба?

24Сен сыныпта жұмыс істегенде бәрін жақсы есте сақтаймын деп өзіңе сенесің бе?

25Мұғалімнің сұрағына жауап бере алмай тұрғаныңды түсіңде көресің бе?

26Көптеген балалардың саған достықпен қарайтыны рас па?

27Егер сенің жұмысыңның нәтижесін сыныпта басқа балалардың нәтижесімен салыстырғанда, сен жұмысты бар ынтаңмен істер ме едің?

28Сенен сұрағанда, аз уайымдасам екен деп армандайсың ба?

Кейбір кезде бәстесуге қорқасың ба?

29 Мұғалім сенің сабаққа дайындығыңды тексеретінін айтқанда, жүрегіңнің қатты соғыла бастайтынын сезесің бе?

30 Сен жақсы баға алғанда сенің достарыңның ішінде біреуі, сені жарамсақтану үшін істеді деп ойлай ма?

31 балалар ерекше назар аударатын сыныптастарыңмен өзіңді жақсы сезінесің бе?

32 Сені өкпелететін әңгімені кейбір сыныпта бір балалар айта ма?

33 Оқуды меңгере алмаған балаларғасенің ойыңша басқалардың соларға деген мейірімі жоғары ма?

34 Сенің сыныптастарыңның көбі саған назар аудармайтын сияқты ма?

35 Ыңғайсыз жағдайда болып қалуға қорқасың ба?

36 Мұңалімнің саған қалай қарайтынына қанағаттанасың ба?

37 Басқа сыныптастарыңның анасы сияқты, сенің де анаң кеш ұйымдастыру кезінде көмктесе ме?

38 Сенің айналаңдағылар сен туралы не ойлайды деген сезім сені мазалап көрді ме?

39 Сен бұрынғыдан да жақы оқимын деп үміттенесің бе?

40 Сен өз сыныптастарың сияқты мектепте жақсы киінемін деп ойлайсың ба?

41 Сабақта жауап бере отырып, өзің туралы дәл қазір басқалар не ойлап отыр екен деп ойлайсың ба?

42 Жақсы оқиын балаларда басқа балалард жоқерекше құқықбар ма?

43 Сен басқа балалардан жоғары болған кезіңде сенің сыныптастарыңның кейбіреуі ашулана ма?

44 Сенің сыныптастарыңның саған деген қарым-қатынастарыңа ризасың ба?

45 Сен мұғаліммен жалғыз қалғанда өз-өзіңді жақсы сезінесің бе?

46 Сенің сыныптастарыңның кейде сенің сыртқы пішініңді және тәртібіңді шешетін кездерің бола ма?

47 сен мектептің жұмыстарына, басқа балалардан гөрі көп мазасызданам деп ойлайсың ба?

48 Сенен сұрағанда сен жауап бере алмасаң, қазір жылап жіберем деп ойлайсың ба?

49 Сен ұйықтар алдында ертең мектепте не болады деп ойлайсың ба?

50 Қиын тапсырмамен жұмыс істегенде, кейде жақсы білген заттарды мүлдем ұмытып қалғаныңды сезесің бе?

51 Сен тапсырмамен жұмыс істегенде, сенің өолың сәл дірілдей ме?

52 Мұғалім сыныпқа тапсырма бере бастағанда сен қалырай бастағаныңды сезесің бе?

53 Мектепте сенің біліміңді тексеру, сені қорқыта ма?

54 Мұғалім сыныпқа тапсырма беретінін айтқанда сен сен оны орындай алмаймын деген қорқынышты сезесің бе?

55 Сен істей алмайтын нәрсені сыныптастарың сенен жақсы түсінетін сияқты ма?

56 Мұғалім тақырыпты түсіндіргендесенің сыныптастарың сенен жақсы түсінетін сияқты ма?

57 Жолда мектепке келе жатып, мұғалім бақылау жұмысын беруі мүмкін деп ойлайсың ба?

58 Сен тапсырманы орындағанда, мұны нашар орындап жатырмын деп ойлайсың ба?

3. Тіркеме: Дос-жаранға сыйлымысыз?

Ең жақын досыңыздың бойындағы қандай қасиет өзіңізге көбірек ұнайды?

Адалдық –ол қандай жағдайда да сізді жолда қалдырмайды – А.

Ынтымақтастық – қажет жерде қашанда өзіңізді жақтайды - Ә

Аңғарымпаздық – көңіл-күйіңізді айтпай-ақ біледі – Б

Сенімділік – қай істе де қасыңыздан табылады – В

Сәйкессіздік – онымен бірге өзіңізді жақсы сезінесіз – Г

Дос-жарныңыздың бірі түнделетіп үйіңізге әлдебір уайым-қайғысын бөлгісі келсе қайтесіз?

Шай-су, дәм-тұзыңызды алдына тартып, көңілін сергітуге тырысасыз – А

Үйде жоқ адамға ұқсап, есігіңізді ашпайсыз - Ә

Әлдебір тығызшаруамен тысқа кеткелі тұрғандай қалып танытып, тезірек құтылуға тырыссыз – Б

Ішке кіргізесіз, бірақ таңертең таң атпай ояну қажет деп, көп ас сөйлеспейсіз – В

Бүгін сөйлесетіндей уақыт жоғын айтып, ертең кездесуге уәде бересіз –Г

3. Бір дос-жараныңыздың уайым-қайғысын бөлісіп әңгімелесіп отыраңыз, үстеріңізге ақылдасқалы екіншісі келді. Енді қайтесіз?

Екіншісінде қатарға қосасыз – А

Біреумен кездесуім керек деп, алғашқысын шығарып саласыз - Ә

Үстеріңізге келгеніне бұрыннан отырғанның мәселесін шешу керегін, онсыз ешқайда бұлтара алмайтыныңызды айтып түсіндіресіз – Б

Екеуін оңаша қалдырып, бір-біріне басу айтуына мүмкіндік береді – В

Екеуіне де көмек көрсетуден бас тартасыз – Г

4. Он жасқа келгенше қанша дос-жараныңыз болды?

бірде-бір – А

Бір ғана - Ә

Екі – Б

Төрт – Г

Бәрі де бірін-бірі біледі – А

Бір-бірімен түгелдей дерлік таныс - Ә

Бірін-бірі білетіндер аз емес –Б

Кейбірі ғана бір-бірімен таныс – В

Екеуі ғана таныс әйтпесе ешқайсысы бірін-бірі білмейді – Г

6. Әлі өзіңіз де үстіңзге ілмеген жаңа костюм-шалбарыңызды жолдас-жораларыңыздың бірі киюге сұрады.

Ойланбай-ақ бересіз – А

Амалсыз бересіз - Ә

Дақ түсірмей әкелетініне сенсеңіз ғанаб бересіз –Б

Бүгін өзім кигелі отырмын дейсіз – В

әуелі өзіңіз киетіңізді айтып, орнына басқа киім ұсынасыз – Г

7. Дос-жараныңыздың бірін қонағасыға шақырдыңыз, ол емдәм тәртібін (диета) ұстанып жүргенін айтып, бас тартты. Сіз қайтесіз?

Бір рет тамақтанғаннан ештеңе болмайтынын айтасыз – А

Ренжіп қаласыз - Ә

Емдәм ретінде не ішіп-жейтінін сұрап, соларды дайындап қоятыныңызды айтасыз – Б

Ештеңе демей-ақ, досыңыздың емдәмдік дастархан қамдауға кірісесіз – В

Оның емдәм ретінде жеуіне де, басқалардың жеуіне де жарайтын дастархан мәзірін әзірлеуге кірісесіз –Г

8. Бір досыңыз өз пайдасы үшін екінші бір досыңызды алдауды өтінді. Сіз қайтесіз?

Үзілді-кесілді бас тартасыз – А

Байыбына бармайынша, келіспейсіз - Ә

Бас тартасыз және біріншісінің айтқанын екіншісіне жеткізесіз – Б

Шындықты айтып, екеуінің арасына түсуге ырысасыз – В

Келісесің. Бірақ осындай іспен айналысуымның алды-арты осы болсын дейсіз – Г

9. Достарыңыздың бірі жоқшылық тығырыққа тіреп жүргендей көрсеңіз қайтесіз?

Солай, солай емесін анықтап аласыз – А.

Қиыншылықтың қайдан туындап тұрғанына көз жеткізіп, қол ұшын беруге тырысасыз -Ә.

Көмектесуге пейіл танытасыз –Б.

Пайдасы тиетін кеңес бересіз – В.

өзі айтпаса, қиналып жүргенін аңғармағандай боласыз –Г.

10. Дос-жараныңыздың бірінің қиналып жүргенін анық болып шықты. Сізден ақша сұрады. Не істейсіз?

Ақшам болса міндетті түрде беремін – А

Ақша беріп қана қоймай. әрі қарай да демеп жіберуге тырысамын -Ә

Ақша бергенмен. Ақыл айтуды да ұмытпаймын – Б

Ақша бермеймін, ақыл ғана беремін – В

Көмек көрсету қолымнан келмейтінін, шамам жоғын айтамын – Г

11. Мына хайуанаттардың қайсысын ұнатасыз?

Панда – А.

Мысық - Ә

Ит – Б

Піл – Г

Бір-біріне ұқсайды, бірақ сіз олардан ерекшесіз – А.

Бір-біріне ұқсайды әрі сіз үшін де ешқайсысының айырмасы жоқ -Ә

Әрқайсысының өздерінің орындарына ие, біреулері араласып-құраласуға жақсы, біреулері бетіңе ғана жылтырады – Б

13. Сыныптстарыңыз туралы былай ойлайсыз:

Нағыз сенімді достарыңыз солар –А.

Мектеп бітіріп кетсеңіз қажеті болмай қалатын уақытша адамдар Ә.

Дос болу болмауыңыз адамына қарай – Б

Сыныптастарыңызбен силастық қатынастарыңыздың болуыңыз сирек – В

Сыныптастарыңызды әрқашан дос-жаран тұтып, жақын араласпайсыз –Г.

14. Дос-жараныңыздың бастапқы қасиеті қандай болу керек:

Уайым-қайғынызды шыдамдылық көрсетіп, мұқият тыңдай білуі шарт – А

Жалғыздықты сездірмеуі қажет - Ә

Араласып-құраласу көңілге қуаныш әкелуі тиіс – Б.

Қашанда мені қолдауы тиіс – В.

Қажет кезде іспен де, сөзбен де демей керек – Г

15. Достықта сіз үшін ең маңыздысы не?

Кез-келген уақытта қолдай білу – А.

Қажет жерде ақыл қоса алу - Ә.

Күнің түспей-ақ көмектесуге әзір тұру – Б

Ақылдымси беруден аулақболу – В

Дос-жаранды тыңдауға әркез әзір тұру – Г