Дәрістер тезисі дәріс №1. Есептер шығарудың маңызы, олардың оқу үрдісіндегі орны

ДӘРІС №3. Физикалық есеп шығарудың ТӘСІЛДЕРІ, амалдары

жүктеу 0,54 Mb.

бет	8/47
Дата	12.01.2023
өлшемі	0,54 Mb.
	#40910

1 ... 4 5 6 7 8 9 10 11 ... 47

Д рістер тезисі д ріс №1. Есептер шы аруды ма ызы, оларды о у

Күрделі есепті шығарылуы белгілі, қарапайым есептерге бөлу амалы. Мысалы

ДӘРІС №3. Физикалық есеп шығарудың ТӘСІЛДЕРІ, амалдары. Күрделі есепті шығарылуы белгілі, қарапайым есептерге бөлу амалы. Жаңа есепті шығарылуы белгілі ұқсас есепке келтіру. Қайта нобайлау немесе есепті біртіндеп оңайлайтын есептермен ауыстыру амалы. Оңтайлы санақ жүйесін таңдау амалы. Энергияның сақталу заңын қолдану амалы.

Есеп шығарудың тәсілін таңдау арқылы ғана, есептің жауабын алу мүмкін емес. Ол үшін таңдап алынған тәсілді жүзеге асыру керек, яғни, есептің шартындағы нысандарға және оның сипаттамаларына қажет болатын, логикалық, математикалық немесе тәжірибелік амалдарды қолдану керек.

Есеп шығарудың таңдап алынған тәсілі белгілі бір әдістердің жиынтығы арқылы жүзеге асады. Физикалық есептерді шығару амалдары сан алуан, оларды қолдана білі, оқушылардың есеп шығара алу қабілетін анықтайды.
Көптеген әдебиеттерде есеп шығару амалдарын қарастырмайды, оның орнына «әдіс», «тәсіл» сөздерін қолданады.
Бұл дұрыс емес, себебі «әдіс», «тәсіл» түсініктері есеп шығаруға бағытталған көзқарасты сипаттайды, олар есеп шығарудың жоспарын жасауға көмектесіп, оқушыларды нақты есеп шығаруға қажет ойлау әрекеттерінің тізбегімен қаруландырады, ал есептің шешімі тек белгілі бір амалдар көмегімен ғана алынады.
Күрделі есепті шығарылуы белгілі, қарапайым есептерге бөлу амалы.
Мысалы: Горизонтқа бұрыш жасай лақтырылған дененің ұшу ұзақтығы S, максимал көтерілу биіктігі h. Лақтыру бұрышы α-ны және бастапқы жылдамдық υ₀-ді табыңдар (12–сурет).
Бұл есепті шығарылуы белгілі бірнеше есепке бөлуге болады:
1) дене υ₀ жылдамдықпен вертикаль жоғары лақтырылған. Дененің максимал биіктікке көтерілу уақытын табыңдар.
Қозғалыс тең кемімелі υ= υ₀– gt.
h- максимал биіктікте υ = 0, υ₀– gt = 0, t = υ₀/ g.

дененің жоғары көтерілу уақыты тусу уақытына тең екендігін дәлелдеңдер.

Жоғары
;
;
төмен
;
= ; ;
3 ) горизонтқа бұрыш жасай лақтырылған дененің қозғалысын 2 қозғалыс қосындысы түрінде (вертикаль жоғары – g үдеумен және горизонталь бағытта – бір қалыпты) өрнектеуге болатынын көрсетіңіз. v – векторының координаталар өсіндегі прекциясын қарастырайық:
а) денеге тек бір ғана күш ауырлық күші – mg әсер етеді. Яғни вертикаль бағыттағы қозғалыс тең кемімелі, үдеу g-ға тең.
ә) горизонталь бағытта ешқандай күш әсер етпейді , дене 0х өсі бойымен инерциямен қозғалады. Қозғалыс бір қалыпты.

v_y=v·sinα – gt; v_x=v ·cosα .

Дененің максимал биіктікке көтерілу уақыты мен горизонталь бағытта ұшу уақытын салыстырыңдар.

t_гор= t_{көтерілу}+ t_құлау=2· t_{көтерілу}

v₀ жылдамдықпен горизонтқа бұрыш жасай лақтырылған дене h- максимал биіктікке көтерілді. Лақтыру бұрышын табыңдар.

уақытты v_y0= gt өрнегінен табамыз.

.
Сонымен күрделі есеп шығарылуы белгілі 5 есепке бөлінді. Осыларға сүйеніп бастапқы есепті шығарайық.
Бер: (1)
S
h (2)

қозғалыс соңында h = 0

t₁=0 - қозғалыс басталған уақыт.
t₂ – ұшу уақыты.
Көтерілу уақыты уақыт мәндерін (1) мен (2) теңдеулерге қойып мыналарды аламыз.

соңғы теңдеулерден α мен υ₀-ді аламыз.

жүктеу 0,54 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 4 5 6 7 8 9 10 11 ... 47