Дәрістер тезисі дәріс №1. Есептер шығарудың маңызы, олардың оқу үрдісіндегі орны



жүктеу 0,54 Mb.
бет11/47
Дата12.01.2023
өлшемі0,54 Mb.
#40910
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   47
Д рістер тезисі д ріс №1. Есептер шы аруды ма ызы, оларды о у

2–мысал: Білеуше көлбеулік бұрышы 300 көлбеу жазықтық бойымен сырғанайды. Үйкеліс коэффициенті 0,2 болса, дене қандай үдеумен қозғалады?
Шешуі: Мұндай есептерді шығарғанда кординат өстерін көлбей жазытықты бойлай және оған перпендикуляр бағытта таңдау керек. Өстің басқа бағыттарын таңдау есепті қиындатып жібереді.



Бер: Шешімі:


α = 300 m g + N + Fү = m a
μ = 0,2
Fү = μN = μ m g
a–? х: mg Sin α – Fү = ma
у: N – mg Cos α = 0


N = mg Cos α
Fү = μ m g Cos α


mg Sin α – μ m g Cos α = ma


a= g (Sin α – μ Cos α)


a = 10 ( 0,5–0,2· 0,866) ≈ 3,2 (м/с)


Жауабы: a = 3,2 м/с


Энергияның сақталу заңын қолдану амалы. Энергияның сақталу заңын қолдану кейбір есептерді оп-оңай шығаруға мүмкіндік береді.
1–мысал. Толық массасы – m шана биіктігі – h, ұзындығы – l төбеден сырғып түседі (11–сурет). Шананың бастапқы жылдамдығы нөле тең, ал етекке түскендегі жылдамдығы – v, болса шана қозғалысына орташа кедергі күшті табыңдар.



h

l


v0 =0

v




Fк –?

а) Есепті Ньютонның екінші заңын қолданып шығарайық:


N + mg + Fк = ma
y: N – mg·cosα = 0
x: mg·sinα – Fк = ma


Fк = m(g·sinα – a)


sinα =h / l


S = (v2 –v02) / 2a


a = v2 / 2S


S = l



ә) Есепті энергияның сақталу заңын қолданып шығарайық: Бастапқы мезетте шананыңпотенциялық энергиясы
Еп = mgh

Тау етегіндегі кинетикалық энергия


Ек = mv2 / 2
Энергия өзгерісі кедергі күшінің жұмысына тең болады:
А = Fк l = Еп – Ек
Fк l = mgh – mv2 / 2



2- мысал. Дене 30м/с жылдамдықпен тік жоғары лақтырылған. Қандай биіктікте және қанша уақыттан кейін дене жылдамдығы 3 есе кемиді.
1 -тәсіл
v0 = 30 м/с v= v0 –gt ; t = (v0 –v) / g = 2v0 / 3g
v = v0 / 3 = 10 м/с
h = v0 t –gt2 / 2 = v0 · 2v0 / 3g– (g/2)·(2v0 / 3g)2
h–? , t–?
h= 4v02 / 9g


t = 2 c.; h = 40 м.

2- тәсіл
mv02 / 2 = mgh – mv / 2


mgh = mv02 / 2 – mv / 2


h = 4v02 / 9g = 40 (м)


h = v0 t –gt2 / 2



t1 = 2 c.
ДӘРІС №4. Физикалық есептер шығару үрдісінің кезеңдері. Физикалық есептердің мазмұны мен құрлысын талдау.

Кез келген физикалық есеп шығару үрдісі – бұл 5 кезеңнен тұратын, күрделі ойлау әрекеті.


1) Есептің құрылымы мен мазмұнын талдау кезеңі. Ол есептің белгілі бір кескіндік таңбалық нобайын (сурет, кескін, шарт) жасаумен аяқталады.
2) Есептің шығару жолдарын іздеу кезеңі. Бұл кезең есепте қарастырылатын физикалық құбылыс немесе үрдіс анықталып, физикалық заң, формула еске түсіріліп, физикалық есептің математикалық нобайын жасаумен аяқталады.
3) Таңдап алынған есеп шығару әдісін жүзеге асыру кезеңі. Бұл кезеңде есеп шығару тәсілдері мен математикалық аппарат таңдап алынып, математикалық амалдар орындалады. Кезең есептің шешімін (жауабын) алумен аяқталады.
4) Алынған нәтиженің дұрыстығын, ақиқатқа сайлығын, өлшемдерінің сәйкестігін т.с.с. талдау кезеңі.
5) Есеп шығару үрдісінің, оқу-танымдық талдамын жасау кезеңі. Бұл кезеңде есеп шығару әдісінің, қоданылған тәсілдің маңызы бағаланып, қарастырылған есепке ұқсас есептерді шығарудың жалпы (ортақ) әдісі көрсетіледі.
Бұл кезеңнің оқу-танымдық маңызы ерекше, себебі алуан түрлі есептердің ішіндегі нақты бір есепті шығауда қолданылатын әдістер мен тәсілдерді жалпылауға мүмкіндік береді.



Физикалық есеп шығару үрдісінің сұлбасы 12–суретте келтірілген. Бұл кескін есеп шығарудың күрделі және сан қырлы үрдіс екенін көрсетеді. Есептерді шығарғанда барлық кезеңдерді қарастыру міндетті емес. Есептің түрі, мазмұны күрделілігіне байланысты, есеп шығару үрдісінің кейбір кезеңдері түсіп қалуы, ал кейбір кезеңдерінің түрі мен мазмұны өзгеруі мүмкін. Қарастырылған кезеңдер бір бірінен нақты бөлінбеген, олар көбіне бір бірімен қиылысып жатады.





жүктеу 0,54 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   47




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау