Иллюстрациялық материалдар

Презентация, слайдтар

1. 
   Гигиена. /Кенесариев У.И., Тогузбаева К.К. и др., Учебник Алматы. 2009 г. 668 с.
   
2. 
   Измеров Н. Ф., Кириллов В.Ф. Гигиена труда. Учебник. Москва. 2008.592 с.
   
3. 
   Общая гигиена. Учебник. А.М.Большаков, И.М.Новикова. М:Медицина. 2005. 383 с.
   
4. 
   Руководство к практическим занятиям по гигиене труда. М. Медицина. 2001. 400 с. (под ред. В.Ф.Кирилова ).
   
5. 
   ҚР ДСМ № 06214 24.06.1998 ж "Об утверждении правил по эксплуатации, техники безопасности производственной санитарии на фармацевтических фабриках" бұйрығы;
   
6. 
   ҚР ДСМ № 243 “Зиянды, қауіпті және қолайсыз өндірістік факторлардың әсеріне ұшырайтын жұмысшыларға алдын ала және кезеңдік медициналық тексерулер өткізу тәртібі туралы” бұйрығы;
   
7. 
   ҚР ДСМ 25 наурыз 2002 ж № 9 "Дәріхана ұйымдарын жабдықтау, эксплуатациялау және негізгі санитарлық ережелер мен нормалар;
   

1. 
   Дәріхана бөлмелеріне қандай талаптар қойылады?
   
2. 
   Дәріхана құрал жабдықтарына қандай талаптар қойылады?
   
3. 
   Дәріхана қызметкерлеріне қойылатын талаптар?
   

№3
1.Тақырыбы: Химия-фармацевтік кәсіпорындардағы еңбек гигиенасы: негізгі технологиялық процестердің гигиеналық сипаттамасы. Антибиотиктер және синтетикалық дәрілік заттар өндірісіндегі еңбек гигиенасы. Галенді және дайын дәрілік түрлер өндірісіндегі еңбек гигиенасы.

Химия фармацевтік өнеркәсібі фармацияның негізгі бір саласы. Ол шикізатты химиялық өңдеу әдісімен бірдей, дәрілік препараттарды биологиялық синтездеуді кеңінен қолданатын өндіріс комплексінен тұрады.

• 
  шығарылатын өнімнің химиялық тазалығы;
  
• 
  тері асты, бұлшық етке, күре тамырға қолданылатын дәрілік препараттардың стерилдігі;
  
• 
  дәрілік препараттардың басым бөлігін аз көлемде өндіру;
  
• 
  дәрілік құралдардың синтезі көп сатылы және күрделі болуына байланысты, шикізат пен материалдар шығынының көп болуы;
  
• 
  өндірілетін дәрілік препараттардың нометклатурасы салыстырмалы түрде тез жаңартылады;
  

Дәрілік түрлердің көп болуына және оларды өндіру үшін операциялардың әр түрлі болуына байланысты фармацевтік өнеркәсіпте еңбекті бөлу цехтік прицип бойынша ұйымдастырылады.

Цехтік принцип - өнеркәсіпті мамандырылған өндірістік бөлімдер комплексі түрінде ұйымдастыру болып табылады. Цех біртектес процестерді орындауға экстракциялау, бөлшектеп өлшеу немесе бір типті өнім шығаруға бейімделген өнеркәсіптің негізгі өндірістік бөлімі. Орындалатын тұрмыстық сипаттамасына қарай цехтар: негізгі, көмекші және қосымша болып бөлінеді.

Химия фармацевтік өнеркәсібінде дәрілік препаратты өндіру үшін қолданылатын технологиялық операцияларды шартты түрде 3 жіктеледі:

• 
  дайындық операциялары;
  
• 
  дәрілік препаратты алудың негізгі процестері;
  
• 
  қорытынды және қосымша толықтыру операциялары;
  

Дәрілік препараттарды алудың негізгі операциялардың құрамына термияық, электрохимиялық, биологиялық процестер және т.б. кіреді.

Соңғы қорытынды сатысында дәрілік препараттарды кептіру, майдалау, таблеттеу, ампулалау, бөлшектеу және орамдау процестері жүргізіледі.

Дәрілік препараттарды дайындау ерекшеліктеріне сәйкес химия фармацевтік өнеркәсіптерді бірнеше топқа жіктейді:

1. 
   Синтетикалық дәрілік препараттар дайындау зауыттары;
   
2. 
   Антибиотиктер дайындау зауыттары;
   
3. 
   Галенді және дайын дәрілік түрлерді дайындау зауыттары.
   

Антибиотиктер дайындау бойынша кәсiпорындарды ерекше топқа бiріктірген. Бұл осы препараттарды алуды технологиялық процестің негізі биологиялық синтез болуына байланысты.

Галенді және дайын дәрілік түрлер өндірісі бойынша зауыттар көп мөлшердегі дәрілік түрлердің әртүрлі (экстрактар, тұндырмалар, ампулалар, таблеткалар және т.б.) болуымен ерекшеленеді.

Антибиотиктер өндірісіндегі еңбек гигиенасы

Антибиотиктер – микроорганизмдер, өсімдіктер және жануарлар жасушаларының тіршілік процессінде өндірілетін бактериоцидті және бактериостатикалық әсері бар заттар. Қазір химиялық қосылыстың әр түрлі класына жататын антибиотиктердің 400 түрі бар. Антибиотиктердің медицинада қолданылуы антибактериалды қасиетке негізделген. Антибиотиктерді алудың технологиялық процессі, белгілі реттілікте және қажетті сәйкес қондырғыларда жүретін бірнеше сатыдан тұрады:

1. 
   егістік материалды өсіру және антибиотиктердің биосинтезі (ферментация);
   
2. 
   көбейген сұйықтықты алдын-ала өңдеу;
   
3. 
   фильтрлеу;
   
4. 
   бөліп алу және химиялық тазалау;
   
5. 
   дайын дәрілік түрлерді дайындау;
   
6. 
   бөлшектеу және орамдау;
   

Жұмысшылар антибиотиктерді ферментациялау сатысында бөлмені және қондырғыны стерильдеу үшін қолданылатын фенол мен формальдигид буының және түзілетін шаңның әсеріне ұшырауы мүмкін.

Осы зиянды факторлардың әсерінен мамандыққа байланысты аурулар туындайды, оларға аллергия, дерматит, экзема, бронхиалды астма, дисбактериоз, анемия, лейкопения және т.б. жатады

Антибиотиктер өндірісінде жұмыс істейтіндердің денсаулығын зерттегенде әр түрлі улану әсерлері анықталады, олар терінің дуылдап қышуы, бастың жиі ауруы, көздің шаншып ауруы, тамақтың ауруы және кебуі, тәбеттің болмауы, жүректің айнуы, метеоризм, іштің ауруы деген көрсеткіштермен сипатталады.

Экстракциялық препараттар алудың жалпы технологиялық схемасы келесі сатылардан тұрады:

• 
  шикізат пен экстрагентті дайындау;
  
• 
  шикізатты экстракциялау немесе сығындылау;
  
• 
  алынған сығындыны тазарту;
  
• 
  стандартттау;
  

Өсімдік шикізатын дайындау оны тиісті ұнтақтағыштарда ұнтақтаудан және елеуден тұрады, ал экстрагент ретінде физика-химиялық қасиеті әртүрлі заттар қолданылады.

Дәрілік өсімдік шикізатын майдалау, елеу, тасымалдау, салу және түсіру, сақтау кезінде жұмысшыға әсер ететін факторлардын негізгісі шаң болып табылады. Дәрілік шаң физикалық қасиетіне және химиялық құрылысына байланысты ағзаға жалпы токсикалық (улану), теріні тітіркендіру, аллергиялық әсер көрсетеді.

Галендік препараттар өндірісіндегі жұмысшының еңбек жағдайларын сауықтыру шараларына:

• 
  техникалық процестерді автоматтандыру және механизациялау;
  
• 
  қондырғыларды, тасымалдағыштарды және қолданылатын басқада коммуникацияларды герметизациялау;
  
• 
  майдалау, елеу, шикізатты салу жәнек түсіру орындарына жергілікті сору немесе тартып-сору вентиляциясын орнату;
  
• 
  зиянды заттардың шығарылуын және шудың көздерін ескере отырып галенді цехтардың орналасуын жоспарлау;
  
• 
  жұмыс кезінде жеке басты қорғау құралдарын пайдалану;