Демина Н. Ф., Омарова Ж. М. Физикадан олимпиадалық есептерді шығару әдістемесі

Олимпиада тапсырмаларын таңдау өте маңызды ұйымдастыру кезеңі болып табылады. Тек күрделі есептер емес, керісінше әр түрлі шығармашылық сипаттағы, яғни бір уақытта және қызықты болуы керек, және үйренерлік, практикада қолдана алатындай болуы тиіс. Олимпиада ойындарын дайындау жөніндегі жұмыс, сондай-ақ шешімдер жүктелген міндеттерді бағалаудың ұтымды әдісін дамытуды қамтиды.

Ұйымдастырушылар мектеп олимпиадасын өткізу үшін барлық талаптарға сәйкес жұмыстарды жүзеге асыруы тиіс. Мысалы, топтық жарыс кезінде тапсырманың дұрыстығы мен оны орындау жылдамдығы да бағалануы мүмкін (бұл таласты сәттерде бірнеше жұмыстың бірдей нәтиже көрсеткен кезінде маңызды), сонымен қатар оқушылардың жарысқа деген құмарлығын көтеру белгісі болып табылады.

Тапсырманы тексеру алдын ала жобаланған және дәлелденген сынақ деректерді қолдана отырып жүзеге асырылуы мүмкін. Нәтижелерін есептеу орындар келесі ережелерге сәйкес бөлінуі мүмкін: нәтижелері тең болған жағдайда жоғары орын тапсырманы тезірек орындап, ең көп ұпай жинаған оқушыға беріледі. Бұл есептеу жүйесі жалпы қабылданған ережелерге сәйкес жарысты өткізуде абсолютті орынды анықтауға мүмкіндік береді

Олимпиаданы өткізудегі ең қиын мәселе тапсырмалар мен сынақтарды таңдау болып табылады. Олимпиада тапсырмаларын құруға тиіс бірнеше негізгі принциптерін ұсынуға болады.

Мектеп олимпиадасы күрделілігіне қарай әртүрлі деңгейде болуы тиіс, сондықтан берілген тапсырманың бөлігін оқушылардың көпшілігі шешуі мүмкін, ал олардың ішінен 1-2 мықты оқушылар ғана қиын тапсырмаларды шеше алады. Бұл бір жағынан, қалалық конкурсқа қатысуға оқушыларды іріктеуді жүзеге асыруға болады, екінші жағынан, оқытуды саралау принципін ұстауға мүмкіндік береді. Есептердің шешуі қиын болмау керек, ал оны жүзеге асыруға көп уақыт кетпеуі тиіс. Барлық қатысушылар өз менмендіктерін іске асыру үшін олимпиадалық нұсқада міндетті түрде әлсіз қатысушыларға жеңіл тапсырмалар, ал мықты қатысушыларға қиын тапсырма берілуі тиіс .

1.Тапсырмалар дұрыс ұйымдастырылған болуы керек. Сонымен қатар, олар ресми «қызықсыз» элементтен айырылып, мысалға, элементтің қызықтылығын алып жүруі тиіс.

2. Тапсырмалардың саны көбірек (7-10) және едәуір көп болуы мүмкін, тіпті мықты оқушы тапсырманы бөлінген сағатта шешуі мүмкін. Бұндай ұйымдастыру тапсырмалардың күрделілігін ескере отырып, есептерді шешуде оқушылардың тактикалық дағдыларын дамытуға болады .

Олимпиада есептерінің бағалау критерийлері, әдетте, қазылар алқасы мүшелерінің міндеті. Физика бойынша есептердің шешуі қабілеттеріне қарай бағалаймыз.

Әрбір дұрыс және толық шешілген есеп шартында көрсетілген ұпаймен бағаланады (тағы да айтып өтетін жайт, барлық есептерді олимпиада ұйымдастырушылары анықтайды, мұғалім дайындық кезінде оқушылардың дайындық деңгейін ескере отырып, сандық өнімділігін түзетеді).

Физика бойынша есептерді толық шешудің құрамдас бөліктерінің тізбесі:

• 
  есептің қысқаша шарты максималды формализммен көрсетілген деректер жиынтығы және SI жүйесіндегі өлшемдердің аударылып көрсетілген жазбасы;
  
• 
  есептің шартын талдау және есептің шешуін алгоритмдік тұжырымдау;
  
• 
  кейбір суреттер және міндетке белгісіз айнымалылар берілген қажетті суреттер;
  
• 
  жаңа айнымалыларды ауызша енгізу;
  
• 
  толық математикалық өрнектерді қайта құру;
  
• 
  жауабы жалпы формула түрінде (қажет жағдайларда, есепті шешу үшін аралық квадраттық теңдеуді шешу қажет болып табылады);
  
• 
  алынған жауаптарды талдау, оның дұрыстығы тұрғысынан тұжырымы;
  
• 
  алынған жауаптың өлшемін тексеру;
  
• 
  содан кейін қажетті өлшемдерін есептеу және нәтижелерін дөңгелектеу;
  
• 
  алынған сандық жауапты талдау .
  

Жекелеген тараулардың шешімінің тізбесінің болуы және олардың айқындылығы міндетті емес